جلوگیری از فعالیت سایت‌های خرید و فروش ارزهای دیجیتال و رمزارزها

همچنان که جهان به آرامی در حال پذیرش ارزهای دیجیتال و ارزهای رمزنگاری شده است، شاهد اظهارات نه چندان معتبر و علمی در مورد ارزهای دیجیتال در داخل کشور هستیم. پیرو اظهاراتی که در مورد ممنوعیت فروش بیت کوین و ارز دیجیتال از سوی مرکز توسعه تجارت الکترونیک منتشر شده است، جهت بررسی اخبار ارز دیجیتال و صحت اظهارات رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیک، تصمیم داریم موضوع را از زاویای قانونی بررسی کنیم.

بیاناتی توسط علی رهبری، رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیک، در خصوص سایت­ های خرید و فروش ارز دیجیتال منتشر شده است. به گفته ایشان، سایت­ هایی که کالای ممنوعه مانند بیت کوین می­ فروشند، باید شناسایی و مسدود شوند. ایشان عنوان کردند که ارزهای دیجیتال پشتوانه­­ ای ندارند و دچار فراز و نشیب­ های قیمتی هستند.

اتریوم Ethereum (ETH)

۲۰۴,۶۲۸,۱۶۵ تومان

$ ۳,۰۸۳ -۰.۷۹%

خرید و فروش امن، سریع و آسان اتریوم در والکس

• معامله بیش از ۱۲۰ کوین دیگر
• معامله تعهدی با شورت و لانگ
• بات معامله‌گر رایگان
• خرید و فروش آنی
• دریافت اعتبار معاملاتی (سکو)

خرید اتریوم

علی رهبری گفت:

مرکز توسعه تجارت الکترونیک در راستای پایش کسب و کارهای اینترنتی فرآیند نظارتی را در دستور کار قرار داده تا از فروش انواع کالاهای ممنوعه جلوگیری کند؛ بر اساس لیست کالاهای ممنوعه و غیرمجاز اعلام شده به مرکز توسعه تجارت الکترونیک کالاهایی از جمله بیت کوین و ارزهای دیجیتال، طلا و مصنوعات طلا از جمله سکه قرار دارند؛

با توجه به اینکه ارزهای دیجیتال پشتوانه خاصی ندارند، ممکن است دچار فراز و نشیب‌های قیمتی در تبادلات مالی شوند و این امر ریسک بالایی را متوجه معاملات می‌کند. به‌خصوص اینکه باید در معاملات با حجم بالا، این موضوع را لحاظ کرد و ورود به این بازار می‌تواند باعث ضربه اقتصادی به سرمایه‌گذاران شود.

آیا چنین اظهار نظراتی بدون ارائه هیچ گونه مستندی، علمی و تخصصی هستند؟

واکنش یک حقوقدان به ممنوعیت خرید و فروش ارز دیجیتال

محمدعلی حکیم ایمانی، حقوقدان در امور حقوق سایبری و تجارت بین الملل، به اظهارات علی رهبری با انتشار یک یادداشت، واکنش نشان داده است. ایشان بیان کردند که نقش مرکز توسعه تجارت الکترونیک نظارت بر اجرای قوانین است؛ نه وضع قوانین و تشخیص ریسک­های مربوط به معاملات ارزهای دیجیتال!

وی همچنین اشاره کرد که استفاده و خرید و فروش رمزارزها فقط برای موسسات مالی و بانک­ها، ممنوع است.

حکیم ایمانی گفت:

نقش مرکز توسعه تجارت الکترونیک وضع قوانین است یا نظارت بر حسن اجرای قانون؟

آن چه از مفهوم و منطوق اساسنامه مرکز تجارت الکترونیک بدست می ­آید و به استناد این اساسنامه و دستور العمل وظیفه این نهاد محترم نظارت بر حسن اجرای قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲ و استقرار، پیاده سازی و توسعه تجارت الکترونیک در کشور می ­باشد و در ماده ۳ این اساسنامه وظایف این مرکز را به صورت مشخص و معین تبیین کرده است.

البته در این بیانیه دلیل غیر قانونی بودن رمزارزها را مصوبه شورای عالی مبارزه با پول‌شویی ذکر کرده است، جهت اطلاع آنکه این مصوبه که در تاریخ ۲ اردیبهشت ماه ۹۷ تصویب شده است ممنوعیت استفاده و خرید و فروش رمزارزها را فقط برای موسسات مالی و بانک­ ها اعلام کرده است که براساس وظیفه شواری محترم ارائه این مصوبه قانونی می­ باشد. البته این نکات حقوقی را نباید از یاد برد:

اولاً اینکه براساس همین مصوبه هیچ ممنوعیتی برای افراد حقیقی و غیره، پیش بینی نشده است.

دوماً آنکه وظیفه جرم اعلام شدن یا نشدن فعل یا ترک فعلی براساس قانون اساسی و مجازات اسلامی برعهده مجلس محترم شواری اسلامی و شورای نگهبان است.

تشخیص ریسک­ های مربوطه به اینگونه معاملات را تا زمانی که در این خصوص هیچ قانونی وجود ندارد برعهده آحاد مردم قرار بدهیم البته فراز و نشیب ­های قیمتی نیز امری بسیار طبیعی به نظر می­ رسد زیرا در ارز های با پشتوانه دولت ­ها مانند دلار و یورو و غیره این امر نیز وجود دارد و اساساً دلیل منطقی به نظر نمی­ رسد دلیل غیر قانونی بودن امری فراز و نشیب­ های قیمتی عنوان شود.

در ادامه به بررسی اجمالی وضعیت قانونی رمزارزها و اسنادی که در این زمینه وجود دارد، می ­پردازیم.

بانک مرکزی در مورد بیت کوین و سایر رمزارزها چه می ­گوید؟

بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۱۳۹۷/۸/۱۱، سندی را با عنوان “الزامات و ضوابط فعالیت در حوزه رمزارزها در کشور”، منتشر کرده است.

سیاست­ های تدوین شده توسط بانک مرکزی در حوزه اخبار ارز دیجیتال با توجه به شرایط کنونی کشور، شامل حوزه­ های زیر می­ شود:

1. عرضه اولیه کوین (ICO)
2. صرافی­ های رمزارزی و سامانه ­های مرتبط
3. کیف پول رمزارزی
4. استخراج رمزارز

الزامات عمومی صرافی­ های خرید و فروش رمزارزهایی مانند بیت کوین چیست؟

۹ الزام در این بخش تدوین شده است. بر اساس الزام هفتم، صرافی­ های رمزارز مؤظف هستند که قوانین مبارزه با پولشویی و شناسایی مشتریان (KYC)  را رعایت کنند. در صورت احراز کامل هویت، ردوبدل شدن اطلاعات هویتی و اسناد و اطلاعات مربوط به منشاً منابع مالی یا رمزارز، خرید و فروش رمزارز به صورت فردی مجاز است و هیج ممنوعیت قانونی ندارد.

همچنین الزام هشتم، عنوان می­‌کند که صرافی ­های رمزارز مؤظف هستند که کلیه اطلاعات مربوط به خرید و فروش، مشتریان و همچنین دلایل و منشأ معاملات را ثبت کنند و در صورت درخواست، در اختیار بانک مرکزی قرار دهند.

آیا اشخاصی که در مورد ارزهای دیجیتال و بیت کوین اظهارنظر می ­کنند، از وجود چنین سندی در مورد الزامات رمزارزها مطلع هستند؟

در ادامه، سراغ قانون مبارزه با پولشویی می ­رویم. 

نظر شورای عالی مبارزه با پولشویی در مورد رمزارزها چیست؟

در جلسه سی­ام شورای عالی مبارزه با پولشویی که در تاریخ ۱۳۹۶/۱۰/۹ برگزار شد؛ اعلام شده است که استفاده از بیت کوین و سایر رمزارزها در همه مراکز پولی و مالی کشور ممنوع است. بانک مرکزی این ممنوعیت را به بانک­ ها ابلاغ کرده است. بنابراین در بانک ­ها، هر گونه استفاده از رمزارزها ممنوع است اما برای صرافی­ های خرید و فروش بیت کوین و رمزارزها در صورت رعایت الزامات بانک مرکزی در خصوص استفاده از رمزارزها، مانعی وجود ندارد.

با بررسی ­های اجمالی صورت گرفته، مشخص شد که بیت کوین و سایر رمزارزها، کالاهای ممنوعه نیستند و خرید و فروش آنها در چارچوب مشخص شده توسط بانک مرکزی، مجاز است.

اظهار نظر علی رهبری در مورد پشتوانه ارزهای دیجیتال:

با توجه به اینکه ارزهای دیجیتال پشتوانه خاصی ندارند ممکن است دچار فراز و نشیب‌های قیمتی در تبادلات مالی شوند و این امر ریسک بالایی را متوجه معاملات می‌کند. به‌خصوص اینکه باید در معاملات با حجم بالا، این موضوع را لحاظ کرد و ورود به این بازار می‌تواند باعث ضربه اقتصادی به سرمایه‌گذاران شود.

در جواب به این اظهارنظر، باید عرض کنیم که مگر ارزهای دیگری مانند دلار، در حال حاضر پشتوانه ­ای دارند؟! مگر دلار و سایر ارزها، فراز و نشیب قیمتی ندارند؟!

حتی دلار هم دیگر پشتوانه ندارد!

بعد از شناخته شدن طلا و نقره به عنوان پول، صرافی ارز دیجیتال با هدف به امانت گرفتن طلا و فلزات قیمتی مردم به وجود آمدند. آنها طلا و فلزات مردم را دریافت و در خزانه خود نگه­داری می­ کردند و یک سندی به عنوان “قبض رسید” به آنها می ­دادند. اینکار زمینه را برای پیدایش اسکناس ­ها و موسسه­ های بانکی فراهم کرد. این اسناد و قبض­ ها، نقش واسطه را در بازار مبادلات ایفا می­ کردند و دست به دست بین مردم می­ گشتند. به این اسناد که بین مردم در جریان است؛ ارز (Currency) گفته می­ شود.

پول با ارز متفاوت است. پول دارای ارزش ذاتی است؛ مانند طلا و نقره اما ارز، ارزش ذاتی ندارد؛ مانند قبض رسید طلا یا دلار که اعتبار و ارزش آنها به شخص یا دولت صادر کننده سند بستگی دارد.

ارز همان کاغذ­ها و اسکناس‌­هایی است که در کیف پول ما وجود دارد و ارزش خودش را از دولت می­ گیرد و ذاتاً بی ارزش است.

امروزه تمام ارزهای دنیا بی پشتوانه هستند و ارز فیات نامیده می­ شوند. یک ارز مانند دلار، زمانی به وجود می ­آید که دولت آمریکا دستور چاپ آن را صادر کند. در گذشته، چاپ ارز بر اساس میزان ذخایر طلا در خزانه دولت ­ها بود، اما در سال ۱۹۷۱، ریچارد نیکسون اعلام کرد که دلار هیچ پشتوانه­ ای ندارد و به هر میزانی می­ تواند توسط دولت چاپ شود. بنابراین، ارزهای معروف دنیا مانند دلار، هر لحظه ممکن است تمام ارزش خود را از دست بدهند.

دیگر هیچ ارزی در دنیا وجود ندارد که پشتوانه داشته باشد.

پشتوانه بیت کوین به عنوان یک ارز رمزنگاری شده، شبکه امن آن و مردم هستند و استقبال و پذیرش عمومی است که قیمت و ارزش آن را تعیین می‌­کند. به این صورت که هر چه افراد بیشتری بیت کوین را بپذیرند و تقاضا افزایش پیدا کند، ارزش و قیمت آن روز به روز زیاد می ­شود.

امید است که هنگام اظهار نظر در مورد موضوعاتی که اطلاعات عمیق و درستی از آنها­ نداریم، تأمل کنیم.