شفاف با کاربران: چرا از لیست کردن Pi Network صرف‌نظر کردیم؟
پای نتورک (Pi Network) یک پروژه ارز دیجیتال است که در سال ۲۰۱۹ توسط گروهی از فارغ‌التحصیلان دانشگاه استنفورد معرفی شد. این شبکه وعده می‌دهد که با یک اپلیکیشن موبایل، هر کسی بتواند به‌صورت رایگان ارز دیجیتال Pi را استخراج کند و در یک اقتصاد غیرمتمرکز مشارکت داشته باشد. ایده دسترسی همگانی و استخراج با گوشی همراه، باعث شد میلیون‌ها کاربر در سراسر جهان به Pi Network جذب شوند. با این حال پروژه Pi به یکی از بحث‌برانگیزترین پروژه‌های رمزارز در سال‌های اخیر تبدیل شده است و انتقادات زیادی را پیرامون خود برانگیخته است. منتقدان به مواردی چون کنترل متمرکز شبکه، عدم شفافیت فنی، اغراق در تعداد کاربران و مدل اقتصادی مبهم اشاره می‌کنند و صرافی ارز دیجیتال والکس نیز برای پیشگیری از ضرر احتمالی کاربران، از لیست کردن این توکن خودداری کرده است. از آنجا که این شبکه کاربران بسیار زیادی را به امید کسب درآمد به خود مشغول کرده، بررسی ریسک‌های آن اهمیت بالایی دارد. سرمایه‌گذاران و کاربران باید از جنبه‌های مختلف این پروژه آگاه باشند تا در دام تبلیغات اغراق‌آمیز نیفتند و بتوانند تصمیمات آگاهانه اتخاذ کنند. در این مقاله، با مرور تاریخچه Pi Network تا سال ۲۰۲۵ و تحلیل ریسک‌های فنی، اقتصادی، حقوقی، امنیتی و مدل کسب‌وکار آن، تصویری جامع از وضعیت و مخاطرات این پروژه ارائه می‌دهیم.
تاریخچه و وضعیت فعلی Pi Network
شبکه Pi Network در ۱۴ مارس ۲۰۱۹ با هدف ایجاد یک ارز دیجیتال قابل استخراج توسط موبایل راه‌اندازی شد. این پروژه با جذب میلیون‌ها کاربر به‌سرعت رشد کرد و تا سال ۲۰۲۵ بیش از ۶۰ میلیون ثبت‌نام و ۱۹ میلیون احراز هویت موفق داشته است. با وجود جامعه‌ی بزرگ، توسعه‌ی فنی پروژه کند بوده و هنوز شبکه‌ی باز (Open Mainnet) راه‌اندازی نشده است. در دسامبر ۲۰۲۱ فاز Enclosed Mainnet آغاز شد که در آن کاربران فقط در یک محیط بسته می‌توانستند Pi را منتقل کنند. هدف این فاز، احراز هویت کاربران و آماده‌سازی زیرساخت‌ها برای اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز بود. راه‌اندازی شبکه‌ی باز بارها به تعویق افتاده و آخرین تاریخ اعلام‌شده برای آن ۲۰ فوریه ۲۰۲۵ بوده که هنوز به‌طور کامل اجرا نشده است.
در حال حاضر Pi در هیچ صرافی رسمی لیست نشده و فقط از طریق قراردادهای IOU به‌شکل غیررسمی معامله می‌شود. استفاده از Pi فقط در داخل اکوسیستم بسته و میان کاربران احراز هویت‌شده ممکن است. پروژه در تلاش است با ایجاد حداقل ۱۰۰ اپلیکیشن کاربردی، شرایط لازم برای راه‌اندازی کامل شبکه را فراهم کند. در مجموع پای نتورک اگرچه یکی از بزرگ‌ترین جوامع کاربران ارز دیجیتال را دارد، اما هنوز از نظر فنی و عملی به مرحله‌ای نرسیده که به‌عنوان یک رمزارز واقعی و قابل معامله شناخته شود که این مسئله، باعث ایجاد تردیدها و ریسک‌هایی برای کاربران شده است.
ریسک‌های فنی
ریسک‌های فنی Pi Network به دلیل عدم شفافیت در توسعه و ساختار شبکه آن نگرانی‌های زیادی را به همراه داشته است. در این بخش به بررسی مشکلات فنی و امنیتی این پروژه پرداخته می‌شود که می‌تواند تهدیداتی جدی برای کاربران و عملکرد شبکه ایجاد کند.
عدم شفافیت کد و سازوکار شبکه
یکی از نگرانی‌های اصلی درباره پای نتورک، بسته بودن کد منبع و نبود شفافیت در توسعه آن است. برخلاف پروژه‌های معتبر بلاکچینی، Pi کد نرم‌افزار خود را منتشر نکرده و فقط بخش‌هایی مثل مرورگر Pi در گیت‌هاب موجود است. این موضوع امکان بررسی امنیت و صحت عملکرد شبکه را از جامعه سلب کرده و احتمال وجود ضعف‌های پنهان یا عملکرد نادرست را افزایش می‌دهد. چنین رویه‌ای در پروژه‌های مشکوک یا کلاهبردار نیز دیده می‌شود و هشداری جدی برای کاربران محسوب می‌شود.
ابهام در ادعای استخراج با موبایل
ادعای استخراج Pi با موبایل از نظر فنی دقیق نیست. این فرایند بر پایه الگوریتم SCP یا Stellar Consensus Protocol انجام می‌شود که برخلاف استخراج واقعی مانند بیت کوین، نیاز به محاسبات سنگین ندارد. اپلیکیشن Pi فقط فعالیت کاربر را ثبت کرده و بدون آنکه عملیات واقعی ماینینگ انجام شود، طبق فرمول‌هایی به موجودی کوین فرد اضافه می‌کند. این موضوع دو ریسک دارد: سوءتفاهم کاربران درباره ماهیت واقعی استخراج و تمرکز کامل کنترل شبکه در اختیار سرورهای مرکزی Pi Network که می‌تواند موجب تغییرات دلخواه و بدون شفافیت در داده‌ها شود و امنیت شبکه را زیر سوال ببرد.
ریسک‌های پایداری شبکه
شفاف نبودن معماری امنیتی پای نتورک موجب نگرانی‌های جدی شده است. مشخص نیست چه تدابیری برای مقابله با حملات و حساب‌های جعلی اتخاذ شده و وابستگی به سرورهای متمرکز، شبکه را در برابر اختلال و حملات آسیب‌پذیر می‌کند. نمونه‌ای از این ضعف در دسامبر ۲۰۲۲ و اختلال اعتبارسنجی به‌دلیل به‌روزرسانی نرم‌افزار نودها دیده شد. همچنین عدم انتشار کد امکان بررسی و اعتماد به امنیت شبکه را از بین برده و اگر ضعف‌های امنیتی وجود داشته باشد، ممکن است در آینده کاربران زیادی را در معرض خطر قرار دهد. در مجموع ساختار غیرشفاف و کنترل‌شده Pi یک ریسک فنی جدی محسوب می‌شود.
ریسک‌های اقتصادی
ریسک‌های اقتصادی Pi Network ناشی از مدل توکنومیکس مبهم و عدم شفافیت در ارزش‌گذاری آن است. در این بخش به مشکلاتی مانند تورم، نقدشوندگی پایین و مقایسه با پروژه‌های مشابه می‌پردازیم که تاثیر منفی روی ثبات اقتصادی این پروژه گذاشته است.
توکنومیکس مبهم و عرضه تورمی
ارز دیجیتال Pi فاقد مدل اقتصادی شفاف و ضدتورمی است. این پروژه عرضه‌ای معادل ۱۰۰ میلیارد واحد دارد که ۸۰٪ آن به کاربران و ۲۰٪ به تیم توسعه می‌رسد. برخلاف بیت کوین که محدود به ۲۱ میلیون واحد است، توزیع رایگان و انبوه Pi بدون مکانیزم کنترل تورم، ارزش آن را تهدید می‌کند. منتقدان می‌گویند وقتی میلیون‌ها نفر هر روز بدون هزینه Pi دریافت می‌کنند، عنصر کمیابی که عامل ارزش رمزارزهاست از بین می‌رود و در صورت آزاد شدن معاملات، احتمالا بسیاری حاضرند Pi را به هر قیمتی بفروشند؛ بنابراین قیمت آن ممکن است بسیار پایین و بی‌ثبات باشد.
نبود نقدشوندگی و ارزش بازاری واقعی
Pi Network تاکنون از لیست شدن در صرافی‌های معتبر خودداری کرده و همین باعث شده هیچ قیمت‌گذاری واقعی بر اساس عرضه و تقاضا نداشته باشد. در نتیجه فقط بازارهای غیررسمی مثل IOU (من متعهدم) در صرافی‌هایی مانند HTX و BitMart شکل گرفته‌اند که قیمت‌های غیرواقعی و ناپایدار برای Pi ثبت کرده‌اند. برای مثال قیمت IOU Pi در ابتدا به بیش از ۳۰۰ دلار رسید و ارزش بازار فرضی آن را به رقم نجومی بیش از ۲۱۳ میلیارد دلار رساند که آن را پس از اتریوم در رتبه سوم بازار رمزارزها قرار می‌داد؛ در حالی که هیچ کاربرد واقعی یا پذیرش گسترده‌ای ندارد. این قیمت‌سازی حبابی به مرور بیش از ۶۰٪ سقوط کرد و ضرر زیادی به خریداران وارد شد. عدم وجود بازار رسمی، نقدشوندگی نزدیک به صفر و نوسانات شدید نشان می‌دهند که سرمایه‌گذاری روی Pi در حال حاضر بسیار پرریسک و بر پایه حدس و گمان است.
مقایسه با پروژه‌های مشابه
یکی از دلایل افزایش تردیدها درباره Pi Network مقایسه آن با سایر پروژه‌های معتبر ارز دیجیتال است. پروژه‌هایی مانند Electroneum که هدف مشابهی داشتند، زودتر شبکه خود را راه‌اندازی و در صرافی‌ها لیست شدند، در حالی که Pi بعد از گذشت نزدیک به ۶ سال هنوز شبکه باز خود را راه‌اندازی نکرده است! این تاخیر در مقایسه با پروژه‌های دیگر باعث شده برخی Pi را بیشتر به عنوان یک برنامه جمع‌آوری کاربر بدانند تا یک ارز دیجیتال واقعی. عدم لیست شدن Pi در صرافی‌ها باعث شده که ارزش آن مبهم باشد و کاربران نتوانند سرمایه‌گذاری‌های خود را نقد کنند که ممکن است منجر به نارضایتی در بلندمدت شود.
ریسک‌های قانونی، امنیتی و حریم خصوصی
در این بخش ریسک‌های قانونی، امنیتی و حریم خصوصی Pi Network را بررسی می‌کنیم که می‌تواند کاربران را در معرض خطرات جدی قرار دهد. این مسائل به‌ویژه در زمینه حفاظت از داده‌ها و دسترسی به دارایی‌های کاربران نگران‌کننده است.
ابهام در وضعیت حقوقی Pi
Pi Network تاکنون در بسیاری از کشورها با عدم قطعیت قانونی مواجه بوده است. از آنجا که این پروژه از طریق یک اپ موبایل افراد را به سرمایه‌گذاری زمانی (و احتمالا مالی در آینده) ترغیب می‌کند، برخی مراجع نظارتی نسبت به آن هشدار داده‌اند. برای مثال پلیس چین در سال ۲۰۲۳ پروژه Pi Network را به عنوان یک پروژه کلاهبرداری که سالمندان را هدف قرار داده، معرفی کرد. در اخطاریه رسمی پلیس چین آمده که Pi با استفاده از سیستم هرمی و جمع‌آوری اطلاعات شخصی قربانی، موجب از دست رفتن سرمایه بازنشستگان شده است. به دنبال این موضوع، مدیرعامل صرافی Bybit در اوایل ۲۰۲۵ اعلام کرد که به هیچ وجه Pi را لیست نخواهد کرد و آن را صراحتا یک پروژه اسکم (کلاهبرداری) نامید. وی به طور علنی اشاره کرد که هشدارهای رسمی از جمله هشدار پلیس چین مبنای تصمیم او بوده است و Pi را با طرح‌های پانزی مقایسه کرد که صرفا از طریق عضوگیری رشد می‌کردند.
مشکلات KYC و حریم خصوصی
یک جنبه قانونی دیگر مربوط به جمع‌آوری اطلاعات هویتی میلیون‌ها کاربر توسط پای نتورک است. Pi برای جلوگیری از ربات‌ها و حساب‌های جعلی هر کاربر را ملزم به انجام KYC (احراز هویت با مدرک شناسایی) کرده است. این فرایند در نگاه اول برای شبکه ضروری است، اما سوالاتی درباره حریم خصوصی افراد ایجاد می‌کند. مشخص نیست داده‌های هویتی توسط چه شرکتی پردازش و نگهداری می‌شود و آیا رضایت صریح و آگاهانه کاربران برای استفاده‌های ثانویه دریافت شده است یا خیر. سیاست حریم خصوصی Pi Network شفافیتی در خصوص نحوه استفاده از این داده‌ها ارائه نمی‌دهد و کاربران عملا حجم زیادی از اطلاعات حساس (نام کامل، شماره تلفن، تصویر کارت شناسایی و چهره) را در اختیار یک اپ خصوصی قرار می‌دهند. اگر در آینده مشکلی برای نگهداری این اطلاعات پیش بیاید، امکان پیگرد حقوقی مشخصی برای کاربران وجود نخواهد داشت. این همان چیزی است که باعث شده برخی منتقدان استدلال کنند هدف اصلی Pi از ابتدا جمع‌آوری اطلاعات شخصی و فروش آن بوده است. حتی اگر تیم Pi نیت سوءاستفاده نداشته باشد، ریسک نفوذ هکرها به این حجم عظیم اطلاعات وجود دارد. در صورت وقوع یک حمله سایبری موفق به سرورهای Pi، داده‌های میلیون‌ها کاربر می‌تواند در اینترنت افشا شود که پیامدهای جدی برای حریم خصوصی آن‌ها خواهد داشت.
عدم تضمین امنیت دارایی کاربران
در حال حاضر دارایی Pi کاربران به شکل یک عدد در حساب آن‌ها در اپلیکیشن نمایش داده می‌شود. تا پیش از انتقال به کیف پول شبکه اصلی، کاربران کنترلی واقعی روی کوین‌های خود ندارند. حتی پس از انتقال، کلید خصوصی کیف پول توسط خود اپ Pi ایجاد و مدیریت می‌شود. به دلیل ماهیت متمرکز Pi، اگر روزی سرور مرکزی تصمیم بگیرد حساب کاربری فردی را مسدود یا موجودی او را صفر کند، نظارت یا نهادی برای جلوگیری از آن وجود ندارد. این با ذات غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال مغایر است که در آن، کاربر مالک حقیقی دارایی خویش است. ضمن این‌که اگر فردی در فرآیند KYC رد صلاحیت شود، ممکن است تمام Piهای استخراج‌شده او توقیف شود. چنین ریسک‌هایی در جامعه Pi گزارش شده و نگرانی‌هایی بابت عادلانه نبودن یا خطاپذیر بودن سیستم KYC مطرح گردیده است.
ریسک‌های مرتبط با مدل کسب‌وکار
مورد دیگر از ریسک‌های پای نتورک، ریسک‌های مرتبط با مدل کسب‌وکار هستند که به چالش‌هایی مانند وابستگی به تبلیغات به جای ارزش‌آفرینی واقعی و شباهت به طرح‌های هرمی اشاره دارد. این مدل کسب‌وکار نگرانی‌هایی را در مورد پایداری و اهداف تیم توسعه‌دهنده ایجاد کرده است.
وابستگی به تبلیغات به جای ارزش‌آفرینی واقعی
شعار Pi Network «ارز دیجیتال رایگان» است اما در پشت صحنه برای تامین هزینه‌های خود به روش‌های سنتی درآمدزایی تکیه کرده است. مهم‌ترین منبع درآمد Pi تاکنون تبلیغاتی است که در اپلیکیشن نمایش داده می‌شود. هر کاربر هنگام باز کردن اپ و فعال‌سازی دوره‌ای استخراج روزانه، با بنرهای تبلیغاتی روبرو می‌شود که برای تیم Pi درآمدزاست. تخمین زده می‌شود با توجه به ده‌ها میلیون کاربر فعال، درآمد تبلیغاتی Pi Network بسیار چشمگیر باشد. این امر یک دوگانگی ایجاد کرده است: از یک سو Pi مدعی است یک پروژه برای توانمندسازی مردم است و از سوی دیگر، عملا از حضور همین مردم کسب درآمد می‌کند بدون آنکه هنوز ارزش واقعی به آن‌ها بازگردانده باشد.
مدل کسب‌وکار مبتنی بر تبلیغات در بسیاری از اپ‌های رایگان مرسوم است؛ اما هنگامی که با ادعای یک ارز دیجیتال انقلابی همراه می‌شود، شک‌برانگیز است. چراکه اگر توسعه‌دهندگان واقعا به موفقیت ارز خود باور داشتند، به جای کسب درآمد از تبلیغات در همان مراحل اولیه احتمالا تمرکز را بر توسعه بلاکچین و اکوسیستم می‌گذاشتند. این وضعیت باعث شده منتقدان معتقد باشند که تیم Pi در حال حاضر بیشتر به فکر درآمدزایی از کاربر است تا ایجاد یک ارز ارزشمند.
شباهت به طرح‌های هرمی یا پانزی
نحوه رشد Pi Network از ابتدا بر پایه دعوت دیگران و دریافت پاداش بیشتر بنا شد. هر کاربر جدید که با کد دعوت یک کاربر قدیمی بپیوندد، سرعت استخراج خود و معرفش را افزایش می‌دهد. این ساختار تشویقی اگرچه به‌ظاهر برای گسترش شبکه مفید است، اما یادآور طرح‌های هرمی در بازاریابی شبکه‌ای است. در طرح‌های هرمی، اعضای قدیمی از ورود اعضای جدید سود می‌برند و سیستم تا زمانی پایدار است که سیل ورودی‌های تازه ادامه یابد. در Pi نیز افراد ابتدای شبکه بیش‌ترین موجودی Pi را دارند و این موجودی تا حدی ناشی از زیرمجموعه‌هایی است که ساخته‌اند. به علاوه، Pi کاربران را تشویق می‌کند که کوین‌های کسب‌شده را در حساب خود قفل کنند تا نرخ استخراج‌شان بالا رود (طرح Lockup). این مکانیزم قفل کردن پاداش در ازای سود آینده دقیقا شبیه روش‌هایی است که در پروژه‌های مشکوکی مثل BitConnect و Hex به کار گرفته می‌شد. به همین دلایل، برخی صاحب‌نظران Pi را یک طرح پانزی بدون دریافت پول نقد می‌دانند؛ بدین معنی که به جای پول، از کاربران وقت و داده شخصی گرفته می‌شود و در مقابل وعده سود آینده داده می‌شود. البته مدافعان Pi استدلال می‌کنند در پانزی‌های کلاسیک معمولا از افراد پول طلب می‌شود؛ در حالی که Pi رایگان است، اما باید توجه داشت ارزش وقت و اطلاعات کاربران نیز نوعی سرمایه‌گذاری از جانب آن‌ها محسوب می‌شود.
تحلیل عملکرد تیم توسعه‌دهنده
عملکرد تیم توسعه‌دهنده Pi Network با توجه به پیشینه علمی بنیان‌گذاران و وعده‌های بزرگ آن، همچنان با چالش‌هایی مانند عدم شفافیت اطلاعات و تاخیرهای مکرر در تحقق اهداف مواجه است. این مسائل باعث شده تا برخی به پایداری و توانمندی تیم در انجام وعده‌ها شک داشته باشند.
هویت و پیشینه تیم
پروژه Pi توسط دکتر نیکولاس کوکالیس (Nicolas Kokkalis) و دکتر چنگ دیائو فان (Chengdiao Fan) بنیان‌گذاری شد. کوکالیس دارای دکترای علوم کامپیوتر از استنفورد است و در حوزه سیستم‌های توزیع‌شده و قراردادهای هوشمند سابقه پژوهش دارد. فان نیز دکترای جامعه‌شناسی محاسباتی از استنفورد دارد و روی تعامل انسان و فناوری مطالعه کرده است. این پیشینه علمی قوی، در ابتدا اعتماد نسبی بخشی از جامعه فناوری را به Pi جلب کرد. تیم توسعه‌دهنده اطلاعات بسیار محدودی درباره سایر اعضا، مشاوران یا سرمایه‌گذاران ارائه کرده است. عدم اطلاع‌رسانی شفاف درباره اعضای تیم یکی از نکاتی است که منتقدان به آن اشاره می‌کنند. پروژه‌های جدی معمولا لیست کاملی از اعضای تیم و سوابقشان منتشر می‌کنند و حامیان مالی و سرمایه‌گذاران را معرفی می‌کنند؛ اما در مورد Pi چنین اطلاعاتی به شکل عمومی در دسترس نیست. این ابهام باعث تقویت این دیدگاه شده که شاید Pi فاقد پشتوانه مالی و تخصصی کافی برای انجام وعده‌های بزرگش مانند ساختن «بزرگ‌ترین شبکه همتابه‌همتای جهان» باشد.
عملکرد و تحقق وعده‌ها
تیم Pi از ابتدا در ایجاد تبلیغات و هیجان بسیار موفق عمل کرد و هر سال در روز عدد پی (۱۴ مارس) به اعلام پیشرفت‌ها و برنامه‌ها می‌پرداخت. اما کارنامه عملی آن‌ها در تحقق این برنامه‌ها ضعیف بوده است. برای مثال در سال ۲۰۱۹ وعده دادند که شبکه اصلی در دو سال فعال خواهد شد، در سال ۲۰۲۱ هنگام راه‌اندازی مین‌نت محصور گفتند که حداکثر تا یک سال بعد شبکه باز می‌شود، سپس این مهلت به پایان ۲۰۲۲ و بعد ۲۰۲۳ تمدید شد و نهایتا تا ۲۰۲۵ به تعویق افتاد. این تاخیرهای مکرر و عدم پایبندی به زمان‌بندی، اعتماد بخشی از کاربران اولیه را از بین برده است. این رفتار مشابه رفتار پروژه‌هایی است که با هدف حفظ کاربران، دائم وعده آینده می‌دهند، بی‌آنکه مقصدی مشخص داشته باشند.
از نظر توسعه محصول Pi Network نوآوری خاصی ارائه نکرده و بیشتر ترکیبی از فناوری‌های موجود (SCP استلار، اپ موبایل، احراز هویت) بوده است. برخی تحلیل‌گران اشاره کرده‌اند که کدبیس Pi تا حد زیادی از بلاکچین استلار گرفته شده و تغییرات جزئی داشته است. اگر چنین باشد، پرسش مهم این است که چرا راه‌اندازی شبکه‌ای بر پایه کدی آزموده شده این همه سال طول کشیده است و عدم انتشار کد منبع این پرسش را بی‌پاسخ گذاشته است.
تاثیر عدم لیست شدن در صرافی‌های بزرگ بر اکوسیستم کریپتو
میلیون‌ها نفر به امید کسب درآمد دیجیتال به Pi پیوسته‌اند، اما سال‌هاست که نمی‌توانند دارایی خود را نقد کنند. اگر در نهایت Pi شکست بخورد یا ارزش ناچیزی پیدا کند، این تعداد عظیم کاربر ممکن است سرخورده شوند و کل فضای کریپتو را زیر سوال ببرند. به بیان دیگر Pi Network به دلیل گستردگی‌اش حکم یک تیغ دولبه را دارد: اگر موفق شود می‌تواند میلیون‌ها نفر را به دنیای کریپتو وارد کند و اگر شکست بخورد احتمالا بدبینی گسترده‌ای نسبت به ارزهای دیجیتال در آن گروه از مردم ایجاد خواهد کرد.
نبود Pi در صرافی‌های بزرگ تاکنون، مانع از آن شده که حباب قیمتی آن پیامد منفی وسیعی داشته باشد. تصور کنید اگر Pi با ارزش فرضی ده‌ها میلیارد دلاری (بر اساس قیمت‌های IOU) در صرافی‌ها لیست می‌شد، پس از فروکش هیجان اولیه، ریزش شدیدی رخ می‌داد که می‌توانست کل بازار ارزهای دیجیتال را تحت تاثیر قرار دهد. خوشبختانه عمده صرافی‌های معتبر رویکرد محتاطانه‌ای داشتند و تا زمان اثبات شبکه Pi، از لیست کردن آن خودداری کردند. با این حال، ماندن طولانی‌مدت Pi در حاشیه بازار رسمی نیز تبعاتی از جمله شکل‌گیری بازارهای غیررسمی و سیاه برای خرید و فروش Pi را داشته است.
پروژه پای نتورک نشان داد که صرف اعداد بزرگ نباید معیار اعتبار یک پروژه باشد بلکه شفافیت، امکان نقدشوندگی و پشتوانه فناورانه اهمیت بیشتری دارند. همچنین این موضوع تاکیدی بود بر نقش حیاتی صرافی‌های بزرگ به عنوان حامیان اکوسیستم ارزهای دیجیتال و عدم لیست کردن Pi توسط آن‌ها نشان داد که استانداردهای حفاظتی بهتری نسبت به گذشته اعمال می‌کنند.
نظرات جامعه و کاربران
دیدگاه‌ها درباره Pi Network به شدت متناقض است. از یک طرف طرفداران پرشور Pi که امیدوارند این پروژه به بیت کوین بعدی تبدیل شود، با انگیزه زیاد به روزانه به برنامه سر می‌زنند و دیگران را دعوت می‌کنند. این افراد به سابقه تیم Pi استناد کرده و تاخیرها را به عنوان بخشی از فرایند توسعه توجیه می‌کنند. از سوی دیگر منتقدان Pi در انجمن‌های تخصصی آن را یک پروژه پانزی یا اتلاف وقت معرفی کرده‌اند و به نبود شفافیت و تاخیرها اعتراض دارند. برخی شخصیت‌های شناخته‌شده مانند مدیرعامل صرافی Bybit نیز به طور علنی آن را زیر سوال برده‌اند.
در داخل جامعه Pi برخی کاربران قدیمی‌تر ابراز پشیمانی کرده‌اند، در حالی که کاربران جدیدتر هنوز با اشتیاق به جمع‌آوری Pi ادامه می‌دهند. تحلیل‌گران کریپتو عموما با تردید به ارز دیجیتال Pi نگاه می‌کنند. بسیاری از رسانه‌های معتبر مانند کوین تلگراف و بایننس پروژه Pi را به دلیل تمرکزگرایی، ابهام در تعداد کاربران و تورم بالا مورد انتقاد قرار داده‌اند. با این حال چند تحلیل خوش‌بینانه نیز وجود داشته است که بیشتر بر پایه حدس و گمان استوارند.
توصیه به کاربران و سرمایه‌گذاران
اگر از کاربران Pi هستید بهتر است چند نکته را در نظر بگیرید:
اول از همه این‌که اطلاعات شخصی خود را تنها به پروژه‌هایی بدهید که اعتبارشان را تایید کرده‌اید. تا به امروز دلیل محکمی برای اعتماد به Pi وجود ندارد.
نکته دوم این‌که انتظار ثروت ناگهانی نداشته باشید؛ چرا که احتمال دارد Pi هایی که جمع کرده‌اید ارزش زیادی پیدا نکنند یا اصلا قابل تبدیل به پول نباشند.
سومین مسئله این‌که از خرید و فروش غیررسمی پای نتورک دوری کنید به این دلیل که می‌تواند کلاهبرداری باشد.
به عنوان آخرین نکته نیز به شما توصیه می‌کنیم اخبار معتبر را دنبال کنید و از شایعات فضای مجازی پرهیز کنید. برای کسانی که به سرمایه‌گذاری علاقه‌مندند پای نتورک در حال حاضر یک گزینه مطمئن نیست و وارد کردن پول به این پروژه می‌تواند ریسک بالایی داشته باشد.
دلایل لیست نشدن پای نتورک در صرافی‌های ارز دیجیتال
در پایان باید بگوییم که پای نتورک با وعده استخراج رایگان ارز دیجیتال از طریق موبایل، میلیون‌ها کاربر جذب کرد؛ اما پس از چند سال بیشتر وعده‌های آن محقق نشده و نگرانی‌های زیادی درباره امنیت، اقتصاد و شفافیت پروژه به وجود آمده است. از منظر فنی، شبکه Pi متن‌بسته، متمرکز و غیرشفاف است، مدل اقتصادی آن با مشکلات زیادی مواجه است و لیست نشدن در صرافی‌ها نقدشوندگی آن را صفر کرده است. همچنین خطر سوءاستفاده از داده‌های کاربران و نبود نظارت حقوقی بر آن ریسک‌های امنیتی و قانونی را افزایش می‌دهد. تیم Pi با وجود تخصص (اگر هویت این افراد واقعی باشد)، در ارائه محصول و پایبندی به برنامه‌های خود ضعف دارد و این موارد باعث بروز نگرانی‌هایی جدی در مورد آینده آن شده است. به طور کلی تصور پای نتورک به عنوان یک پروژه بلاکچینی قابل اعتماد، تا زمانی که تغییرات اساسی در آن ایجاد نشود دور از ذهن به نظر می‌رسد.
