متا دیتا در تراکنش های بلاکچین به چه معناست؟ کاربرد Metadata در تراکنش ها

داده‌ها یا اطلاعات اضافی که می‌توانند به تراکنش‌های رمزنگاری شده در یک بلاکچین اضافه شوند، به عنوان ابرداده یا متا دیتا تراکنش‌ های بلاکچین شناخته می‌شود. اگرچه وظیفه اصلی یک بلاکچین مستندسازی، ثبت و انتقال دارایی‌های دیجیتال از جمله رمز ارزهایی مانند اتریوم یا بیت‌ کوین است، ابرداده‌ تراکنش بلاکچین به کاربران امکان می‌دهد که اطلاعات بیشتری را به تراکنش‌های خود اضافه کنند. در ادامه به متا دیتا و انواع آن بیشتر آشنا شده و کاربردهای آن و چالش‌های پیشروی ابرداده را مورد بررسی قرار می‌دهیم. با ما همراه باشید.

انواع متا دیتا تراکنش و کاربردهای آنها

متا دیتا تراکنش‌ بلاکچین، شامل اطلاعاتی می‌شود که مستقیماً با انتقال ارز دیجیتال مرتبط نیستند، اما می‌توانند عملکرد بهتری را برای تراکنش فراهم کنند. دو نوع اصلی متا دیتا تراکنش در بلاکچین وجود دارد که عبارتند از:

آن‌چین (روی زنجیره)

از آنجایی که این ابرداده بلافاصله در بلاکچین ذخیره می‌شود، شامل بخشی از داده‌های تراکنش است که در بلاک‌ها نگهداری می‌شود. هر شخصی که به بلاکچین دسترسی داشته باشد، می‌تواند این دیتاها را ببیند. اطلاعاتی مانند برچسب‌های تراکنش، یادداشت‌ها یا ارجاع به قراردادها و اسناد خارجی همگی در ابرداده‌های آن‌چین یافت می‌شوند. نمونه‌ای مشهوری از این متا دیتا تراکنش، پیام ساتوشی ناکاموتو در اولین تراکنش بیت کوین بود.

آف‌چین (خارج از زنجیره)

این داده‌ها در تراکنش ارجاع داده می‌شوند، اما مستقیماً روی بلاکچین نگهداری نمی‌شوند. پیوندهایی به سایر محتواها، مانند فایل‌ها، اسناد یا نشانی‌های وب که جزئیات بیشتری درباره Transaction ارائه می‌دهند، می‌توانند در فراداده‌های آف‌چین گنجانده شوند. متادیتای خارج از زنجیره ابزاری است که کاربران می‌توانند از آن برای کاهش به‌هم‌ریختگی در بلاکچین استفاده کنند.

نحوه ذخیره متا دیتا تراکنش آن‌چین و آف‌چین

متا دیتای آن‌چین مانند جزئیات تراکنش، کد قرارداد هوشمند و ویژگی‌های توکن، از ساختار داده‌های بلاکچین جدایی‌ناپذیر هستند و به‌طور دائم در نودها یا گره‌های شبکه ذخیره و تکثیر می‌شوند. در مقابل، ابرداده‌ تراکنش‌های آف‌چین به صورت خارجی ذخیره می‌شوند و با استفاده از قابلیت رمزنگاری، کارایی و انعطاف‌پذیری بلاکچین را افزایش می‌دهند.

ساختار داده بلاکچین به طور بومی حاوی متا دیتای روی زنجیره است. این اطلاعات به طور دائم در تمام گره‌های شبکه ذخیره و تکثیر می‌شوند و جزئی از دفتر کل بلاکچین را تشکیل می‌دهند. در بلاکچین، هر Transaction دارای یک سری شاخص‌ها با ابرداده‌های مربوطه است. به عنوان مثال، فرستنده، گیرنده، مبلغ و تاریخ تراکنش به عنوان متا دیتا آن‌چین هنگام ارسال ارز دیجیتال بین آدرس‌ها ثبت می‌شود.

وقتی نوبت به قراردادهای هوشمند می‌رسد، کد قرارداد و داده‌های همراه آن، به‌عنوان ابرداده روی زنجیره بلاکچین نگهداری می‌شوند. این توابع، متغیرهای حالت (State Variables) و داده‌های مربوط به قرارداد را پوشش می‌دهد. هر بلوک دارای سرصفحه‌هایی (Headers) است که متا دیتاهای خاصی را ارائه می‌کنند که به راحتی برای تأیید قابل دسترسی هستند؛ مانند مهرهای زمانی بلوک، شماره‌های بلوک و شناسه‌های تراکنش. متا دیتا تراکنش مربوط به ویژگی‌های توکن مانند نام توکن، نماد و تعداد عرضه، اغلب برای توکن‌هایی مانند ERC-721 و ERC-20 اتریوم در بلاکچین نگهداری می‌شوند.

در مقابل، ابرداده‌های آف‌چین خارج از زنجیره بلوکی ذخیره می‌شوند. می‌توان آن را در مکان‌های مختلفی از جمله راه‌حل‌های مقیاس‌گذاری خارج از زنجیره مانند شبکه لایتنینگ، سیستم‌های ذخیره‌سازی غیرمتمرکز مانند InterPlanetary File System یا به اختصار IPFS و پایگاه‌های داده خارجی نگهداری کرد. بلاکچین از هش‌های رمزگذاری شده برای ارجاع به ابرداده‌های خارج از زنجیره استفاده می‌کند.

نمونه‌هایی از متا دیتا تراکنش در بلاکچین

متا دیتا تراکنش در بلاکچین شامل برچسب زمانی، جزئیات تراکنش، داده‌های قرارداد هوشمند، امضاهای دیجیتال، هزینه‌های گس، لینک‌های IPFS، اطلاعات اوراکل و ابرداده توکن‌های NFT است که قابلیت‌های متنوع برای ذخیره‌سازی اطلاعات در شبکه بلاکچین را ممکن می‌سازد.

• برچسب زمانی (Timestamp): بلوک‌های یک بلاکچین هر کدام حاوی یک برچسب زمانی هستند که لحظه اضافه شدن بلوک به زنجیره را نشان می‌دهد. زمان‌بندی Transaction از طریق این ابرداده ثبت می‌شود.
• جزئیات تراکنش (Transaction Details): آدرس‌های فرستنده و گیرنده، مبلغ تراکنش و شناسه‌های تراکنش، تنها چند نمونه از ابرداده‌هایی هستند که می‌توان با هر تراکنش در یک بلاکچین گنجانده شوند.
• داده‌های قرارداد هوشمند (Smart Contract Data): پارامترها و داده‌های ورودی مورد نیاز برای فعالیت قراردادهای هوشمند، ممکن است در Metadata در هنگام اجرای قراردادهای هوشمند در زنجیره بلوکی گنجانده شوند.
• امضای دیجیتال (Digital Signatures): برای تایید مشروعیت تراکنش‌ها و نشان دادن مالکیت، متا دیتا تراکنش حاوی امضای دیجیتال است.
• هزینه‌های گس (Gas Fees): در بلاکچین‌هایی مانند اتریوم، Metadata ممکن است شامل جزئیات مربوط به هزینه‌های گس مرتبط با پردازش تراکنش‌ها باشد. ماینرها و اعتبارسنج‌ها برای اولویت‌بندی تراکنش‌ها به این اطلاعات نیاز دارند.
• پیوندهای سیستم فایل بین سیاره‌ای (InterPlanetary File System links): پیوندهای IPFS را می‌توان در متا دیتا تراکنش بلاکچین پیدا کرد. کاربران می‌توانند با بازیابی یک مرجع به شکل هش، به فایل IPFS و داده‌های موجود در بلاکچین دسترسی داشته باشند. فایل‌های بزرگ مانند تصاویر، ویدیوها یا اسناد مربوط به دارایی‌های زنجیره‌ای مانند NFT را می‌توان با استفاده از این روش ذخیره کرد.
• اوراکل‌ها (Oracles): اوراکل‌ سرویسی خارجی است که امکان دسترسی قراردادهای هوشمند به داده‌های دنیای واقعی را فراهم می‌کند. اطلاعات این اوراکل‌ها ممکن است در ابرداده‌ تراکنش بلاکچین برای فعالیت‌های قرارداد هوشمند گنجانده شود.
• توکن‌های NFT: توکن‌های غیرقابل تعویض اغلب حاوی متادیتایی مانند مشخصات سازندگان، توضیحات و سایر جزئیات مربوط به دارایی‌های دیجیتالی یا فیزیکی هستند.

چگونه متا دیتا را به تراکنش بلاکچین اضافه کنیم؟

زمانی که کاربر قصد اضافه کردن متا دیتا تراکنش به بلاکچین را داشته باشد، می‌تواند از طریق یک قرارداد هوشمند با شرایط از پیش تعیین شده این کار را انجام دهد. در ادامه روش اضافه کردن ابرداده تراکنش بلاکچین را در شبکه اتریوم مرور می‌کنیم. البته لازم به ذکر است که قرار دادن ابرداده تراکنش بلاکچین نیاز به دانش اولیه در مورد قراردادهای هوشمند دارد.

یک قرارداد هوشمند ایجاد کنید

پیش از افزودن ابرداده، باید یک قرارداد هوشمند ایجاد کنید. دستورالعمل‌هایی درباره مکان و نحوه ذخیره متادیتا در این قرارداد گنجانده شده است. ابرداده را می‌توان در متغیری ذخیره کرد که معمولاً به صورت رشته‌ای تعریف شده است.

تعامل با قرارداد هوشمند

کاربر باید با ارسال یک Transaction برای افزودن متا دیتا تراکنش بلاکچین، با قرارداد هوشمند ارتباط برقرار کند. این کار را می‌توان با استفاده از کتابخانه‌هایی مانند web3.js یا ethers.js یا از طریق برنامه‌های کیف پول اتریوم انجام داد.

بررسی متا دیتا

با تعامل با قرارداد هوشمند و خواندن متغیر Metadata، هر کسی می‌تواند پس از تایید تراکنش و اضافه شدن آن به بلاکچین، متا دیتا تراکنش را تأیید کند. با این حال، بسیار مهم است به یاد داشته باشید که ملاحظاتی مانند هزینه‌های گس، امنیت و حریم خصوصی باید در هنگام افزودن ابرداده تراکنش بلاکچین در نظر گرفته شود.

چالش‌های مرتبط با متا دیتا تراکنش

غلبه بر چالش‌های مرتبط با ابرداده‌ تراکنش بلاکچین از جمله مسائل مقیاس‌پذیری، نگرانی‌های امنیتی داده‌ها و قابلیت محدود اوراکل‌ها، برای پیشرفت فناوری بلاکچین و پذیرش گسترده ضروری است. نگرانی‌ها در مورد مقیاس‌پذیری و هزینه‌های ذخیره‌سازی مهم هستند؛ زیرا افزایش اندازه شبکه‌های بلاکچین و کاهش مقیاس‌پذیری، می‌تواند باعث هزینه‌های کارمزد بالا و ناکارآمدی شبکه شود. از طرفی، حجم زیاد ذخیره‌سازی داده در بلاکچین ممکن است معماری شبکه را تحت فشار قرار داده و باعث افزایش تمرکز می‌شود.

مسئله دیگر امنیت و حفظ حریم خصوصی داده‌هاست، به ویژه در هنگام برخورد با داده‌های خصوصی یا حساس. شفافیت بلاکچین ممکن است با مقررات حفظ حریم خصوصی در تضاد باشد؛ بنابراین پیاده‌سازی و طراحی این فناوری باید با دقت انجام شود. علاوه‌براین، قابلیت اطمینان برنامه‌های بلاکچین و قراردادهای هوشمند ممکن است به ضرر آنها تمام شود. زیرا این امکان وجود دارد که این شبکه‌ها تحت تأثیر ورودی‌های داده‌های مخرب یا نادرست از طرف اوراکل‌ها قرار گیرند.

البته راه‌حل‌هایی برای رفع این چالش‌ها وجود دارد. به عنوان مثال توسعه‌دهندگان می‌توانند از راه‌حل‌های لایه دوم بلاکچین برای انتقال داده‌های خاص از زنجیره اصلی استفاده کنند تا از بروز مشکلات مربوط به مقیاس‌پذیری جلوگیری کنند.

از رمزگذاری می‌توان برای بهبود امنیت داده‌ها و حفظ حریم خصوصی داده‌های حساس استفاده کرد. کیفیت داده‌های اوراکل‌ها را می‌توان با استفاده از منابع داده متعدد برای مکانیسم‌های اعتبارسنجی تضمین کرد. از این رو، متا دیتا تراکنش ممکن است با کمک پروتکل‌های امنیتی قوی، فناوری‌های نوظهور و طراحی دقیق کارآمدتر و ایمن‌تر شوند.

متا دیتا، ابزاری برای افزودن داده‌های بیشتر به تراکنش

در تراکنش‌های بلاکچینی علاوه‌بر حجم تراکنش، زمان انجام آن و نوع دارایی ارسال شده، امکان درج اطلاعات اضافی مانند پیام یا ارجاع به اسناد و قراردادهای خارجی وجود دارد. به این اطلاعات اضافی که به تراکنش اضافه می‌شوند، متا دیتا تراکنش (Metadata in Transaction) یا ابرداده گفته می‌شود. همانطور که گفتیم ابرداده تراکنش بلاکچین در دو حالت آن‌چین (روی زنجیره) و آف‌چین (خارج از زنجیره) وجود دارد. با وجود چالش‌هایی مانند مقیاس‌پذیری، نگرانی‌های امنیتی و محدود بودن قابلیت اوراکل‌ها، Metadata می‌تواند در اضافه کردن اطلاعات مفید اضافی به تراکنش بسیار مفید باشد. در این مقاله به صورت کامل مفهوم متا دیتا و کاربردهای آن را توضیح دادیم و با چالش‌های پیشروی ابرداده آشنا شدیم. به نظر شما چه متا دیتاهای دیگری می‌توان به تراکنش‌های بلاکچین اضافه کرد؟