رایج‌ترین دلایل لیکویید شدن تریدرها در معاملات مارجین
در معاملات ارز دیجیتال، اصطلاح «لیکویید شدن» می‌تواند ترس را در دل سرمایه‌گذاران بیندازد. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که یک معامله‌گر دیگر قادر به تامین حداقل سرمایه لازم برای باز نگه داشتن یک موقعیت لانگ یا شورت نباشد. عوامل متعددی در لیکویید شدن موقعیت تریدرها نقش دارند که از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به استفاده از نسبت اعتبار بالا، کمبود سرمایه کافی برای پوشش ضرر، مدیریت ریسک نامناسب، نوسانات ناگهانی بازار و تصمیم‌گیری‌های نادرست اشاره کرد. در ضمن، ریسک لیکوئید شدن موقعیت‌های ایجاد شده در سطوح حمایت و مقاومت مهم، اعداد رند و سطوح روانی نیز بیشتر است.
در ادامه این مقاله، با دلایل رایج و فرآیند لیکویید شدن در معاملات تعهدی آشنا خواهیم شد.
لیکویید شدن در معاملات تعهدی چه زمانی رخ می‌دهد؟
در معاملات مارجین یا تعهدی، لیکویید شدن زمانی رخ می‌دهد که معامله‌گر نتواند حداقل سرمایه لازم را برای موقعیت‌های دارای نسبت اعتبار خود برآورده کند. در چنین شرایطی، صرافی به صورت خودکار موقعیت معامله‌گر را می‌بندد تا از ضررهای بیشتر جلوگیری کند. به عبارتی دیگر، لیکویید شدن زمانی رخ می‌دهد که موجودی حساب تعهدی معامله‌گر به کمتر از حداقل درصد مورد نیاز برای حفظ موقعیت کاهش یابد. این مقدار در هنگام باز کردن معامله توسط صرافی مشخص می‌شود. برای مثال، اگر معامله‌گری با نسبت اعتبار ۱۰ برابری (۱۰x) یک موقعیت ۱۰,۰۰۰ دلاری باز کند، تنها ۱۰٪ کاهش قیمت کافی است تا کل سرمایه او از بین برود.
برخی از مهم‌ترین دلایل لیکویید شدن در معاملات تعهدی عبارتند از:
استفاده از نسبت اعتبار بالا
استفاده از نسبت اعتبار بالا امکان انجام معامله با حجم بسیار بزرگ‌تر از سرمایه واقعی را فراهم می‌کند که این امر می‌تواند نوسانات و حساسیت نسبت به تغییرات قیمت را به طرز چشمگیری افزایش دهد. وقتی معامله‌گر از نسبت اعتبار بالا استفاده می‌کند، هر تغییر کوچک در قیمت ارزهای دیجیتال می‌تواند به ضرر غیرمنتظره منجر شود و در صورت عدم مدیریت، به لیکویید شدن موقعیت منجر خواهد کرد.
به طور کلی، کسانی که به دنبال استفاده از نسبت اعتبار بالا هستند، باید استراتژی‌های مدیریت ریسک بسیار دقیق نیز داشته باشند. در غیر این صورت، افزایش نسبت اعتبار می‌تواند زمینه‌ساز از دست رفتن سرمایه و لیکویید شدن سریع موقعیت شود.
عدم وجود سرمایه کافی
عدم وجود سرمایه کافی برای پوشش ضررهای احتمالی یکی از رایج‌ترین دلایل لیکویید شدن در معاملات تعهدی است. وقتی سرمایه اولیه یا میزان وثیقه (به تناسب نسبت اعتبار انتخاب شده) پایین باشد، حتی ضررهای کوچک هم ممکن است باعث لیکویید شدن موقعیت شما شوند.
این کمبود سرمایه توانایی شما در تحمل نوسانات بازار را کاهش می‌دهد و معامله‌گر را از انعطاف‌پذیری لازم در شرایط بحرانی محروم می‌کند. در نتیجه، اگر نسبت اعتبار بالا به کار می‌برید، باید وثیقه کافی داشته باشید تا موقعیت شما به خاطر نوسان‌های کوچک لیکویید نشود.
مدیریت ریسک نامناسب
مدیریت ریسک یکی از ارکان اساسی موفقیت در معاملات تعهدی است. عدم تعیین حد ضرر مناسب و نداشتن استراتژی خروج دقیق، معامله‌گر را در مقابل ضررهای پی‌در‌پی بی‌دفاع می‌کند. این عدم برنامه‌ریزی می‌تواند در شرایط بحرانی به از دست رفتن سریع سرمایه بیانجامد.
اجرای روش‌های مدیریت ریسک صحیح مانند استفاده از دستورهای حد ضرر و پایبندی به یک برنامه معاملاتی منسجم، نقش مهمی در کاهش خطرات ناشی از نوسانات بازار دارد. در غیر این صورت، هرگونه اشتباه در مدیریت ریسک می‌تواند زمینه‌ساز سلسله اتفاقاتی باشد که به لیکویید شدن موقعیت شما ختم می‌شوند.
نوسانات ناگهانی بازار
اخبار اقتصادی، سیاسی یا حتی رویدادهای بین‌المللی مهم می‌توانند باعث تغییرات شدید در قیمت‌های بازار کریپتو شوند. این نوسانات غیر قابل پیش‌بینی اغلب به سرعت و بدون هشدار قبلی اتفاق می‌افتند و معمولا به موقعیت‌های تعهدی آسیب می‌رسانند.
در چنین شرایطی، حتی استراتژی‌های دقیق مدیریت ریسک ممکن است به سرعت تحت تاثیر قرار گیرند. بنابراین، معامله‌گران باید همواره برای شرایط بحرانی و تغییرات ناگهانی آماده باشند. دنبال کردن شایعات و اخبار روزانه می‌تواند ریسک گرفتار شدن در نوسانات بازار را تا حدی زیادی کاهش دهد.
اشتباهات تحلیلی و تصمیم‌گیری نادرست
ورود به معاملات تعهدی اگر بدون تحلیل کافی و اتکا به احساسات انجام شود، می‌تواند به انتخاب‌های نادرست خرید ارز دیجیتال زیان‌ده منجر شود. اشتباهات تحلیلی در ارزیابی روند بازار و انتخاب ارز دیجیتال که از منظر فاندمنتال قوی نیست، ریسک از دست رفتن سرمایه را افزایش می‌دهد.
تصمیمات عجولانه و بدون برنامه‌ریزی معمولا باعث ورود در زمان‌های نامناسب می‌شود. استفاده از تحلیل تکنیکال و فاندامنتال در کنار تجربه شخصی، می‌تواند این اشتباهات را کاهش داده و از لیکویید شدن موقعیت جلوگیری کند.
سطوح حمایت و مقاومت مهم
سطوح حمایت و مقاومت مهم نقاط کلیدی در نمودار قیمت هستند که به عنوان مرزهایی برای ورود و خروج معاملات شناخته می‌شوند. این سطوح تحت نظارت تعداد زیادی از معامله‌گران قرار دارند و ممکن موقعیت‌های زیادی در نزدیکی آنها ایجاد شود. عبور ناگهانی قیمت از این سطوح می‌تواند به لیکویید شدن موقعیت‌های زیادی منجر شود که با یک اثر دومینویی قیمت را تا حد زیادی کاهش یا افزایش می‌دهند.
شکست سطوح حمایت یا مقاومت مهم معمولا باعث افزایش نوسانات و بی‌ثباتی در بازار می‌شود. برای مبارزه با این نوع نوسان، کاربر باید برای موقعیت خود وثیقه کافی در نظر بگیرد و حد ضرر را به درستی تعیین کند.
سطوح روانی و اعداد رند
سطوح روانی و اعداد رند به دلیل سادگی و اهمیت نمادین‌شان، تاثیر مهمی بر رفتار معامله‌گران دارند. این نقاط توسط افراد زیادی برای تعیین سطوح حمایت، مقاومت، حد ضرر و حد سود استفاده می‌شوند و باعث تجمع حجم بالای سفارشات در اطراف این قیمت‌ها می‌گردند. تمرکز ایجاد شده روی این سطوح یک نوع انتظار مشترک در بازار است و نقش مهمی در شکل‌گیری روندهای قیمتی دارد.
زمانی که قیمت به این سطوح نزدیک می‌شود، واکنش‌های جمعی معامله‌گران می‌تواند باعث ایجاد نوسانات شدید و تغییرات ناگهانی در جهت قیمت شود. عبور یا برگشت از این نقاط کلیدی معمولا خطر لیکویید شدن موقعیت را به شدت افزایش می‌دهد. به همین دلیل، شناخت دقیق این سطوح از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
تغییر سیاست و قوانین کشورها
تغییرات در قوانین اقتصادی، به ویژه در کشورهایی بزرگی مانند آمریکا، می‌تواند به سرعت بر روند بازار تاثیر بگذارد. اطلاعیه‌های دولتی، تصمیمات سیاسی و تغییرات در سیاست‌های پولی یا نظارتی، می‌توانند باعث ایجاد نوسانات شدید شوند و نگرانی‌هایی برای معامله‌گران ایجاد کنند. این نوسانات و بی‌ثباتی، ریسک لیکویید شدن موقعیت‌هایی که نسبت اعتبار بالاتر دارند را افزایش می‌دهد.
بنابراین، نظارت دقیق بر اخبار مربوط تغییرات قوانین در کشورهایی بزرگ، از جمله عوامل حیاتی در مدیریت ریسک و جلوگیری از لیکویید شدن موقعیت است.
انواع لیکویید شدن در معاملات تعهدی
لیکویید شدن جزئی (Partial Liquidation) زمانی رخ می‌دهد که یک معامله‌گر بخشی از دارایی خود را نقد کند تا از دست دادن کل موجودی معاملاتی را پیش از اتمام وثیقه متوقف کند. این اقدام می‌تواند یک تصمیم استراتژیک از سوی معامله‌گر باشد یا ممکن است بر اساس توافقی که در قرارداد مشخص شده، انجام شود.
مزیت لیکویید شدن جزئی این است که مقداری از سرمایه معامله‌گر حفظ می‌شود و به او فرصتی می‌دهد که استراتژی خود را بازبینی کند، موقعیت خود را تنظیم نماید یا حتی در صورت پی بردن به ریسک بالا، به طور کامل از بازار خارج شود. لازم به ذکر است که در برخی موارد، لیکویید شدن ممکن است قبل از اتمام سرمایه‌ی اولیه اتفاق بیفتد که نشان می‌دهد این فرآیند صرفا به از بین رفتن کل سرمایه اولیه محدود نیست.
در مقال، لیکویید شدن کامل (Total Liquidation) معمولا در شرایط لیکویید شدن اجباری رخ می‌دهد. لیکویید شدن اجباری یک اقدام محافظتی است که برای جلوگیری از ضرر وام‌دهنده (صرافی ارز دیجیتال)، موقعیت یک معامله‌گر را به شکل کامل می‌بندد.
در لیکویید شدن کامل، کل موجودی حساب تعهدی معامله‌گر به فروش می‌رسد تا ضررها جبران شود. این وضعیت اغلب منجر به از دست رفتن کل سرمایه اولیه می‌شود و در موارد خاص، ممکن است معامله‌گر با مانده منفی مواجه شده و به وام‌دهنده بدهکار شود.
لیکویید شدن کامل پیامدهای ناشی از ناتوانی در حفظ سرمایه کافی یا استفاده بیش از حد از نسبت اعتبار را برجسته می‌کند، که هر دو مورد می‌توانند به زیان‌های مالی قابل توجهی منجر شوند.
چگونه از لیکویید شدن جلوگیری کنیم؟
هنگام استفاده از نسبت اعتبار، راهکارهای متعددی برای کاهش احتمال لیکویید شدن وجود دارد. یکی از این روش‌ها حد ضرر (Stop Loss) است. حد ضرر یک دستور پیشرفته در پلتفرم‌های معاملاتی است که به طور خودکار یک دارایی را با قیمت مشخص به فروش می‌رساند.
اگر قیمت بازار به قیمت توقف برسد، سفارش فعال شده و دارایی با قیمت از پیش تعیین‌شده فروخته می‌شود. هدف اصلی حد ضرر، محدود کردن ضررهای احتمالی است. برای درک بهتر این موضوع، دو سناریوی زیر را در نظر بگیرید:
- سناریوی اول: یک معامله‌گر ۵,۰۰۰ دلار در حساب خود دارد و تصمیم می‌گیرد با وثیقه ۱۰۰ دلار و نسبت اعتبار ۱۰ برابر، یک موقعیت ۱,۰۰۰ دلاری ایجاد کند. او یک حد ضرر در فاصله ۲.۵٪ از نقطه ورود خود قرار می‌دهد. در این صورت، معامله‌گر ممکن است حداکثر ۲۵ دلار در این معامله از دست بدهد که فقط ۰.۵٪ از کل حساب او است. اما اگر حد ضرر تنظیم نکرده باشد، در صورت کاهش ۱۰٪ قیمت دارایی، موقعیت او به طور کامل لیکویید خواهد شد.
- سناریو دوم: یک معامله‌گر دیگر دارای ۵,۰۰۰ دلار در حساب معاملاتی خود است اما از وثیقه ۲,۵۰۰ دلار و نسبت اعتبار ۳ برابری استفاده می‌کند تا یک موقعیت ۷,۵۰۰ دلاری ایجاد کند. او نیز یک حد ضرر در فاصله ۲.۵٪ از نقطه ورود خود قرار می‌دهد. در این حالت، اگر معامله به ضرر برود، او ۱۸۷.۵ دلار از دست خواهد داد، که معادل ۳.۷۵٪ از کل حساب او است.
در حالی که استفاده از نسبت اعتبار بالا ریسک زیادی دارد، اما اندازه موقعیت معاملاتی نیز بسیار مهم است. همان طور که در سناریوی دوم مشاهده شد، داشتن یک موقعیت بزرگ می‌تواند میزان ضرر را تا حد زیادی افزایش دهد.
همیشه سعی کنید حداکثر ضرر در هر معامله را کمتر از ۱.۵٪ از کل موجودی خود نگه دارید. این استراتژی می‌تواند به کاهش ریسک لیکویید شدن کامل و حفظ سرمایه در بازارهای پرنوسان کمک کند.
چگونه حد ضرر را به درستی تعیین کنیم؟
در معاملات مارجین، مدیریت ریسک مهم‌ترین اصل است. این یعنی به جای تمرکز روی سود، هدف اصلی شما باید کاهش ضررها به حداقل میزان ممکن باشد. همیشه به یاد داشته باشید که هیچ استراتژی معاملاتی بدون خطا نیست، بنابراین همواره باید به دنبال کاهش ریسک باشید. به طور معمول، تنظیم حد ضرر در بازه ۲٪ تا ۵٪ از حجم معامله توصیه می‌شود. همچنین توجه داشته باشید که:
- هرچه نسبت اعتبار شما بالاتر باشد، ریسک لیکویید شدن نیز بیشتر خواهد بود.
- استفاده از نسبت اعتبار بالا، سرمایه شما را در معرض خطر غیرضروری قرار می‌دهد.
برخی از صرافی‌ها سیاست‌های سخت‌گیرانه‌ای برای لیکویید شدن موقعیت معامله‌گران دارند. برای مثال، صرافی BitMEX فقط بیت کوین را به عنوان وثیقه می‌پذیرد؛ بنابراین اگر قیمت بیت کوین کاهش یابد، مقدار سرمایه‌ای که به عنوان وثیقه نگه داشته‌اید نیز کاهش پیدا کرده و احتمال لیکویید شدن بیشتر می‌شود.
به دلیل ریسک بالای معاملات با نسبت اعتبار، برخی از صرافی‌های بزرگ مانند بایننس نیز حداکثر میزان نسبت اعتبار را کاهش داده‌اند. امروزه سقف نسبت اعتبار ۱۰۰ برابری (۱۰۰x) در بسیاری از صرافی‌ها به ۲۰ برابر (۲۰x) کاهش یافته تا از لیکویید شدن سریع کاربران جلوگیری شود.
تعیین حد ضرر به شکل هوشمندانه و استفاده از نسبت اعتبار معقول، دو عامل کلیدی برای جلوگیری از لیکویید شدن در معاملات تعهدی هستند. به یاد داشته باشید که بدون یک استراتژی مدیریت ریسک مناسب، احتمال از دست دادن سرمایه افزایش می‌یابد.
اهمیت مدیریت ریسک در معاملات تعهدی
لیکویید شدن در بازار ارزهای دیجیتال یکی از چالش‌های جدی برای معامله‌گران حرفه‌ای و تازه‌کار است. با توجه به نوسانات شدید این بازار، درک مکانیسم لیکویید شدن، عوامل موثر بر آن و راهکارهای کاهش ریسک، برای هر معامله‌گری ضروری است. استفاده از نسبت اعتبار بالا، عدم وجود سرمایه کافی، مدیریت ریسک نامناسب، نوسانات ناگهانی بازار، اشتباهات تحلیلی و تصمیم‌گیری‌های نادرست از جمله مهم‌ترین دلایلی هستند که باعث از دست رفتن سرمایه تریدرها در معاملات تعهدی می‌شوند.
با استفاده از دستورات حد ضرر، حفظ موجودی کافی در حساب تعهدی و آگاهی از ریسک‌های ذاتی معاملات دارای نسبت اعتبار، معامله‌گران می‌توانند احتمال لیکویید شدن موقعیت خود را کاهش داده و شانس موفقیت خود را در دنیای ارز دیجیتال افزایش دهند.
