سال رقابت رول آپ‌های دانش صفر؛ کدام شبکه‌های لایه دوم به رشد اتریوم در سال ۲۰۲۳ کمک کردند؟
رول آپ‌های دانش صفر (Zk-Rollups) در سال ۲۰۲۳ به راه‌حل‌های مقیاس‌پذیری محبوب‌تری نسبت به گذشته در اکوسیستم اتریوم تبدیل شده‌اند. تکامل اتریوم در سال جاری نیز سرعت گرفت و این اکوسیستم تمرکز خود را به راه‌حل‌ها و پروتکل‌های مقیاس‌پذیر برای بهبود توان عملیاتی و کاهش هزینه‌های برنامه‌های غیرمتمرکز (DApps) و هزینه‌های کاربران معطوف کرد.
به گزارش والکس و به نقل از cointelegraph، راه‌حل‌های لایه دوم به مکانیزم مطلوبی برای مقیاس‌پذیری و رشد اکوسیستم اتریوم تبدیل شده‌اند. این شبکه‌ها که به‌طور مستقل از بلاک چین اتریوم فعالیت دارند، پیش از ارسال خلاصه داده‌ها به شبکه اصلی، تراکنش‌ها را به صورت «رول آپ» پردازش و گروه‌بندی می‌کنند. هدف رول آپ‌ها افزایش توان عملیاتی اتریوم و کاهش هزینه تراکنش‌ها برای کاربران است.
اتریوم دو نوع رول آپ دارد که در حال حاضر به رشد این شبکه کمک می‌کنند. اولین مورد، رول آپ‌های آپتیمیستیک (Optimistic) یا خوش‌بینانه است که تراکنش‌ها را در خارج از زنجیره اجرا کرده و داده‌های آنها را به عنوان کال دیتا به شبکه اصلی می‌فرستد.
مورد دوم رول آپ دانش صفر است که آن هم تراکنش‌ها را در خارج از زنجیره دسته‌بندی می‌کند، اما یک اثبات اعتبار هم برای تغییرات مورد نیاز در جهت نمایش همه تراکنش‌ها در یک گروه به اتریوم می‌فرستد.
هیچ تاخیری در انتقال وجوه از ZK-rollup به شبکه اصلی اتریوم وجود ندارد، زیرا تراکنش‌ها زمانی انجام می‌شوند که قرارداد رول آپ دانش صفر اثبات اعتبار خود را تأیید کند.
در حالی که نظرات کارشناسان ممکن است باهم تفاوت داشته باشند، اما لایه دوم‌های مبتنی بر دانش صفر در سال ۲۰۲۳ به شدت محبوب شده‌اند. تعداد انگشت‌شماری از راه‌حل‌های ارائه شده توسط این فناوری در کانون توجه قرار گرفته‌اند و در این مطلب به بررسی بازیگران برجسته‌ای که امسال عملکرد خوبی داشتند می‌پردازیم.
zkEVM پالیگان
پالیگان به یک نامِ آشنا در اکوسیستم مقیاس‌پذیری اتریوم تبدیل شده و این پروتکل پیشرفت‌های چشمگیری در توسعه زیرساخت فناوری خود در سال ۲۰۲۳ داشته است. از جمله این پیشرفت‌ها می‌توان به تکامل zkEVM پالیگان و کیت توسعه زنجیره آن اشاره کرد.
فناوری zkEVM به هزاران تراکنش این امکان را می‌دهد تا با یک اثبات رمزنگاری که خلاصه داده‌های ارسال شده به شبکه اصلی اتریوم را در خود جای داده، در خارج از زنجیره گروه‌بندی شوند.
zkEVM پالیگان از محیط اجرای تراکنش شبکه اصلی اتریوم تقلید می‌کند. zkEVM به برنامه‌های غیرمتمرکز اجازه می‌دهد تا از طریق گروه‌بندی تراکنش‌ها رشد کنند و به عملکرد بهتری برسند.
کاوشگر zkEVM پالیگان می‌گوید که از زمان آغاز به کار آن در مارس ۲۰۱۳، بیش از ۸/۶ میلیون تراکنش پردازش شده است. در طول شش ماه گذشته، این شبکه به طور متوسط بین ۲۰ هزار تا ۴۰ هزار تراکنش اتریوم را به صورت روزانه پردازش کرده است.
ZkSync Era
ZkSync Era که توسط Matter Labs به مدت چهار سال توسعه یافته بود، نسخه آلفا شبکه خود را در فوریه ۲۰۲۳ راه‌اندازی کرد و ادعا می‌کند که اولین ZK-rollup سازگار با ماشین مجازی اتریوم است.
این شبکه از آن زمان تاکنون کاربران قابل توجهی را به خود جذب کرده است، با توجه به داده‌های DappRadar، بیش از ۱۵۰ برنامه غیرمتمرکز در حال حاضر در ZkSync Era فعال است. بر اساس اطلاعات L2scan، این شبکه ۶/۲ میلیون کیف پول فعال منحصر به فرد دارد و تا به امروز بیش از ۲۰۰ میلیون تراکنش را با سرعت هفت تراکنش در ثانیه پردازش کرده است.
Linea
Consensys، شرکت توسعه‌دهنده محصولات اصلی اتریوم مانند کیف پول متامسک (MetaMask)، با شبکه zkEVM خود یعنی Linea، به رقابت بین رول آپ‌ها پیوسته است.
Linea با کیف پول مبتنی بر مرورگر متامسک ادغام شد و به کاربران خود امکان دسترسی به پل توکن، سواپ و خرید را داد.
Linea در اولین ماه از فعالیت خود بیش از ۲۶ میلیون دلار در اتر بریج کرد. Linea در حال حاضر بیش از ۲ میلیون کیف پول فعال و منحصر به فرد دارد و از زمان آغاز به کار خود در شبکه اصلی، ۳۴ میلیون تراکنش را پردازش کرده است. با توجه به داده‌های L2scan، این شبکه می‌تواند پنج تراکنش را در ثانیه پردازش کند.
استارک نت
استارک نت (Starknet) به عنوان یک zkEVM طبقه‌بندی نمی‌شود، چرا که بر روی ماشین مجازی Cairo خود کار می‌کند و یک زبان برنامه‌نویسی سفارشی دارد.
علیرغم اینکه استارک نت بر روی یک ماشین مجازی متفاوت مستقر شده، اما عملکردی مشابه پالیگان zkEVM، Linea و zkSync Era را ارائه می‌دهد، چرا که تراکنش‌ها را در یک اثبات STARK محاسبه‌شده و خارج از زنجیره گروه‌بندی می‌کند.
در زمان نگارش این مطلب، داده‌های اکوسیستم استارک نت نشان می‌دهند که ۴۸،۱۰۴ اتر به ارزش ۱۰۸ میلیون دلار به این شبکه بریج شده است. این شبکه لایه دوم تاکنون ۱۹/۴ میلیون تراکنش را پردازش کرده است.
