روایت داستان ورشکستگی صرافی FTX؛ سقوط FTX چطور رقم خورد؟
سم بنکمن فراید (Sam Bankman-Fried)، مدیرعامل سابق صرافی FTX که حالا ورشکست شده، ۱۲ دسامبر امسال (۲۰۲۲) در باهاما (Bahama) دستگیر شد. این موضوع پس‌ازاین‌که دادستان ایالات متحده در ناحیه جنوبی نیویورک یک کیفرخواست به دولت باهاما ابلاغ کرد، اتفاق افتاد. حالا پس از ورشکستگی صرافی FTX، انتظار می‌رود که او به ایالات متحده تحویل داده شود. این صرافی در یازدهم نوامبر سال ۲۰۲۲ و پس از سقوط سریع‌السیر برای فرار از ورشکستگی، دست به اقدامات مختلفی زد. ارزش این صرافی بزرگ در عرض چند روز از ۳۲ میلیارد دلار به ورشکستگی کامل رسید و همه سرمایه ۱۶ میلیارد دلاری بنکمن به صفر رسید.
داستان غم‌انگیز ورشکستگی صرافی اف تی ایکس و پایان بی‌فروغ سم بنکمن فراید که حالا به نقل محافل کریپتوکارنسی تبدیل شده موضوع این مقاله از صرافی والکس است. بنکمن در مصاحبه‌ای که در ۳۰ نوامبر سال جاری با نشریه نیویورک تایمز انجام داد، اذعان کرد که او فقط ۱۰۰ هزار دلار در حساب بانکی خود پول دارد. اما داستان و علل ورشکستگی صرافی FTX چیست؟
داستان یک ورشکستگی غیر منتظره
شانزده نوامبر امسال بود که یک شکایت‌نامه دسته‌جمعی در دادگاه فدرال ایالت فلوریدا تنظیم و ارائه شد. در این شکایت‌نامه، ادعا می‌شد که بنکمن با طراحی یک ارز دیجیتال متقلبانه سعی کرده تا از طریق سرمایه‌گذاری غیرمجاز کلاهبرداری کند. برخی از افراد مشهوری که در جریان این شکایت‌نامه حضور داشتند استف کری (Steph Curry)، شکیل اونیل (Shaquille O’Neal)، کوین اولری (Kevin O’Leary)، لری دیوید (Larry David) و نائومی اوزاکا (Naomi Osaka) هستند. بار پرونده قضایی بنکمن آن‌قدر سنگین است که حالا هیچ شانسی برای بقای صرافی FTX وجود ندارد.
سم بنکم فراید، وکیل می‌گیرد
به‌دنبال این شکایت‌نامه، بنکمن فراید هم دست‌به‌کار شد و در ۶ دسامبر یک وکیل با نام مارک اس. کوهن (Mark S. Cohen) استخدام کرد. کمیته خدمات مالی مجلس نمایندگان آمریکا اعلام کرد که در دسامبر ۲۰۲۲ یک جلسه فوری در مورد داستان ورشکستگی صرافی FTX برگزار می‌کند. یکی از علل ورشکستگی صرافی اف تی ایکس به اوایل نوامبر امسال مربوط می‌شود؛ جایی‌که یک گزارش توسط CoinDesk باعث شد تا نگرانی‌ها در مورد پرداخت بدهی صرافی به شرکت تجاری Alameda Research افزایش پیدا کند. صرافی اف تی ایکس، با بحران نقدینگی و تهیه ارز کافی روبه‌رو شده بود و رقیب آن یعنی بایننس (Binance) تمایل داشت تا بخشی از این شرکت را خریداری کند. البته بایننس هم خیلی زود از این تصمیم خود پشیمان شد و FTX را در سقوط غم‌انگیزش تنها گذاشت.
۱۱ نوامبر و کناره‌گیری بنکمن فراید
یازدهم نوامبر بود که سم بنکمن فراید (مدیرعامل اف تی ایکس) از سمت خود کناره‌گیری کرد و این شرکت عملاً وارد ورشکستگی شد. البته داستان غیرمنتظره ورشکستگی صرافی FTX به همین‌جا ختم نشد و چند ساعت پس از استعفای بنکمن و در طی یک هک برنامه‌ریزی‌شده، میلیون‌ها توکن به سرقت رفتند.
مروری مختصر بر عمر کوتاه صرافی FTX
صرافی FTX، توسط سم بنکمن فراید و در زمانی‌که او یک جوان ۲۸ ساله بود، راه‌اندازی شد. این پلتفرم فقط در ۳ سال گذشته ارزشی معادل ۳۲ میلیارد دلار کسب کرد و به یکی از بزرگ‌ترین صرافی‌های ارز دیجیتال جهان تبدیل شد. سم بنکمن از بازاریابی‌های تهاجمی مثل راه‌اندازی کمپین‌های تبلیغاتی Super Bowl و تیم بسکتبال Miami Heat برای سبقت گرفتن از رقبا استفاده کرد.
بنکمن ، به‌دلیل لابی‌های سیاسی و کمک‌های مالی‌اش برای گسترده کردن صرافی خود شناخته می‌شود و حالا دیگر کم‌تر کسی از او به عنوان یک جوان نخبه یاد می‌کند. با سقوط ارزش این صرافی در اوایل سال ۲۰۲۲، بنکمن تصمیم گرفت تا معاملاتی به ارزش یک میلیارد دلار برای نجات شرکتش از سقوط انجام دهد. البته این تصمیم باعث شد تا قیمت توکن‌ها تا حد بسیار زیادی کاهش پیدا کند و داستان ورشکستگی صرافی FTX به‌طور جدی‌تر رقم بخورد.
چه اتفاقی برای صرافی FTX رخ داد؟
فروپاشی و ورشکستگی صرافی FTX، در یک دوره ۱۰ روز در نوامبر سال ۲۰۲۲ اتفاق افتاد. ناگفته نماند که ارائه گزارش CoinDesk مثل ریختن بنزین روی آتش فروپاشی اف تی ایکس بود که در ۲ نوامبر ارائه شد. در این گزارش نشان داده شد که Alameda Research که توسط بنکمن فراید اداره می‌شود، ارزشی برابر با ۵ میلیارد دلار دارد.
همچنین این گزارش نشان داد که بنیاد سرمایه‌گذاری Alameda با توجه به توکن اصلی اف تی ایکس یعنی FTT فعالیت می‌کند و به آن وابسته است. کم‌کم معلوم شد که صرافی به‌اندازه کافی ارز دیجیتال FTT ندارد و همه وعده‌هایی که در مورد قدرت اهرم صرافی خود ارائه داده بود، خیالی است! نهایتاً و در پی رو شدن پرداخت بدهی نامشخص و نجومی شرکت‌های وابسته به بنکمن فراید، ورشکستگی صرافی FTX به‌وقوع پیوست.
تمایل صرافی بایننس برای خرید توکن‌های FTT
بایننس (Binance)، بزرگ‌ترین صرافی ارزهای دیجیتال در جهان، ۶ نوامبر اعلام کرد که حاضر است همه ۲۳ میلیون توکن FTT را به ارزش ۵۲۹ میلیون دلار بخرد و آن را سریعاً به‌فروش برساند. مدیرعامل بایننس، چانگ‌پنگ ژائو (Changpeng “CZ” Zhao) در اظهارات خود گفت که تصمیم او برای انحلال موقعیت FTT است. این وضعیت، چیزی شبیه فروش رفتن توکن‌های صرافی‌های مبتنی بر مدیریت ریسک بود؛ مانند فروپاشی و سقوط رمزارز Terra (LUNA) که در اوایل سال ۲۰۲۲ اتفاق افتاد.
وعده توخالی بنکمن فراید به سرمایه‌گذاران
یک‌روز پس از کناره‌گیری سم بنکمن فراید، بحران نقدینگی اف تی ایکس شروع شد. او در تلاش بود تا به سرمایه‌گذاران این‌طور بفهماند که ارزش دارایی‌هایش پایدار است و آنها باید خون‌سردی خودشان را حفظ کنند. البته تلاش‌های بنکمن فراید هیچ اثری نداشت و سرمایه‌گذاران خواستار برداشت دارایی‌های ۶ میلیارد دلاری خود از اف تی ایکس بودند. پیش از ورشکستگی صرافی FTX و ارائه گزارش توسط CoinDesk، بنکمن به‌دنبال پول و سرمایه اضافی از سرمایه‌گذاران خطرپذیر فعال در صرافی بود. به‌عبارت ساده‌تر او سعی داشت تا از استراتژی سرمایه‌گذاری سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر برای ادامه فعالیت و بقای صرافی خود استفاده کند.
داستان ورشکستگی صرافی FTX، تا حدی پیش‌روی کرد که ارزش رمزارز FTT فقط طی ۲ روز حدود ۸۰ درصد کاهش پیدا کرد. صرافی بایننس، در هشتم نوامبر اعلام کرد که به یک توافق نامعلوم در مورد خرید اف تی ایکس دست یافته است. این اتفاق، بدین معنا بود که بایننس قصد دارد تا رقیب خود را زنده‌زنده ببلعد و آن را غیرمستقیم نجات دهد.
چرا بایننس هم FTX را تنها گذاشت؟
وعده صرافی رقیب اف تی ایکس یعنی بایننس، عمر کوتاهی داشت و همین باعث شد تا مسئله ورشکستگی اف تی ایکس روی غلتک بیفتد. خبر عقب‌نشینی بایننس از خرید FTX سبب شد تا لبخند سم بنکمن فراید خیلی زود محو شود و او به بن‌بست بزرگ‌ترین ماجراجویی عمرش برسد. اف تی ایکس در ۹ نوامبر اعلام کرد که معاملات این صرافی پس از بررسی دقیق شرکت‌هایی که در مورد کلاهبرداری نگران بودند، موقتاً لغو کرده است. در مورد چرایی عقب‌نشینی بایننس از نجات اف تی ایکس، اطلاعات خاصی در دست نیست، اما این‌طور به‌نظر می‌رسد که بایننس در آخرین لحظات تصمیم گرفت تا روی تخت پادشاهی خود بنشیند و غرق شدن رقیبش را تماشا کند.
دارایی‌های فریزشده FTX و پیامدهای دیگر
محکم‌ترین ضربه‌ای که به میخ ورشکستگی صرافی FTX اصابت کرد، تصمیم‌های جدی و کُشنده دولت باهاما بود. کمیسیون تنظیم مقررات اوراق بهادار باهاما تمامی دارایی‌های FTX Digital Markets را مسدود کرد. این کار به‌دنبال انتشار اسنادی صورت گرفت که در آن ادعا می‌شد، سم بنکمن فراید در پی کسب ۸ میلیارد دلار سرمایه برای نجات ورشکستگی صرافی اف تی ایکس است.
وزارت حفاظت مالی ایالت کالیفرنیا در همان روز اعلام کرد که تحقیقاتش را در مورد FTX شروع کرده است. بنکمن فراید هم در همان روز بابت بحران نقدینگی عذرخواهی کرد و در توییتر نوشت که صرافی غیرآمریکایی اف تی ایکس بودجه کافی برای پاسخگویی به تقاضای مشتریانش را ندارد. او اذعان کرد که خیلی‌ها با برچسب زدن به صرافی باعث شدند تا اهرم این صرافی به‌اشتباه کار کند و بحران نقدینگی رخ بدهد. او گفت، شرکت بنیادی آلامدا (Alameda) همه معاملاتش را متوقف می‌کند و این، داستان ورشکستگی صرافی FTX را حتمی کرد.
انتخاب یک مدیرعامل جدید و ادامه ماجرا
بنکمن فراید در یازدهم نوامبر از سمت مدیرعاملی استعفا داد تا جان جی ری III (John J, Ray III) جایگزین او شود. جی ری، پیش‌ازاین در بحران دیگری هم حضور داشت و مراحل ورشکستگی شرکت تجاری Enron را رهبری می‌کرد. صرافی FTX، در همان روز برای حمایت توسط فصل ۱۱ قانون ورشکستگی ایالات متحده اقدام کرد. طبق فصل ۱۱ قانون ورشکستگی ایالات متحده (Chapter 11 of the United States Bankruptcy Code)، کسب‌وکارها و شرکت‌ها می‌توانند پس از ورشکستگی، دوباره سازمان‌دهی شوند و فعالیت کنند.
نکته منفی قضیه اینجاست که به‌‌جز FTX، حدود ۱۳۰ شرکت دیگر هم برای استفاده از قانون فصل ۱۱ اقدام کرده بودند و شانس نجات اف تی ایکس در آینده نزدیک امکان‌پذیر نبود. پرونده‌های ورشکستگی نشان می‌دهند که دارایی این صرافی بین ۱۰ تا ۵۰ میلیارد دلار و بدهی‌های آن هم بین ۱۰ تا ۵۰ میلیارد دلار است؛ یعنی رسیدن به نقطه صفر در دارایی‌ها.
ماجرای هک شدن FTX چیست؟
پس از این‌که چند ساعت از تشکیل پرونده ورشکستگی FTX گذشت، این صرافی هک شد. این مسئله باعث شد تا خروارها نمک روی زخم عمیق اف تی ایکس ریخته شود و دیگر امیدی به ادامه فعالیت‌های آن وجود خارجی نداشته باشد. طبق اظهارات این صرافی، در پی هک دارایی‌های آن حدود ۵۰۰ میلیون دلار دارایی دیجیتال به سرقت رفتند؛ البته این تنها بخشی از هک شدن اف تی ایکس بود که توسط Elliptic رصد شد.
هکر، به‌مدت چندروز به سرقت خود ادامه دارد و با استفاده از آن‌چه که تحلیل‌گران از آن با عنوان جعل در زنجیره (on-chain spoofing) نامیده می‌شد، به تخلیه دارایی‌های FTX ادامه داد. طبق گزارشات، هکر پس از سرقت دارایی‌ها همه آنها را با خرید اتر (ETH) سرمایه‌گذاری کرد.
زنگ‌ها برای صرافی FTX به صدا در می‌آیند
داستان غم‌انگیز و باورنکردنی ورشکستگی صرافی FTX، موضوع اصلی این مقاله از بلاگ والکس بود. اگر یادتان باشد، پیش‌ازاین در مورد داستان موفقیت سم بنکمن فراید نوشته بودیم و در آن مقاله به آینده درخشانی که در انتظار اوست، اشاره‌ای کردیم. البته پیش‌بینی‌ها همیشه درست از آب در نمی‌آیند و گاهی هم یک پایان تلخ در انتظار افراد به‌ظاهر موفق است. با وجود ورشکستگی صرافی FTX و شکایت چندین‌نفر از افراد بسیار معروف، حالا دیگر راه فراری برای بنکمن فراید جوان باقی نمانده و او باید در انتظار دادگاه‌ها و حکم نهایی پرونده‌اش باشد.
