همه چیز درباره نظریه احمق بزرگتر در سرمایه گذاری
نظریه احمق بزرگتر (Greater Fool Theory) یک تئوری اقتصادی نسبتا ساده است که با مفاهیمی مانند ارزش واقعی دارایی‌ها و حباب قیمتی سروکار دارد. بر اساس این نظریه، فردی یک دارایی خاص را با قیمت بالاتر از ارزش واقعی آن خریداری کرده و کسی که حاضر است همان دارایی را با قیمت بیشتری از او خریداری کند، «احمق بزرگتر» تلقی می‌شود. در ادامه با جزئیات بیشتر شرح خواهیم داد که احمق بزرگتر کیست و برای این که مثل او نباشیم، چه کارهایی می‌توانیم انجام دهیم! با ما در بلاگ والکس همراه شوید.
آشنایی با نظریه احمق بزرگتر
تئوری اقتصادی احمق بزرگتر بر پایه دو فرض اصلی ایجاد شده است: اول این که خریداری پیدا می‌شود که بدون توجه به ارزش ذاتی یک دارایی، برای خرید آن حاضر به پرداخت قیمت بالایی باشد. فرض دوم هم این است که خریدار اول می‌تواند دارایی را پیش از اصلاح قیمت و مشخص شدن ارزش واقعی آن، به فروش برساند. این یعنی سرمایه گذار به ارزش واقعی دارایی و تحلیل فاندامنتال اهمیت خاصی نداده و صرفا قصد دارد تا پیش از سقوط قیمت، از طریق پیدا کردن یک احمق بزرگتر به سود برسد!
نظریه احمق بزرگتر اهمیت آشنایی با طرز فکر سرمایه گذار و تاثیر آن بر بازارهای مالی را هم به خوبی نشان می‌دهد. برای مثال می‌توان به فومو (FOMO) یا ترس از دست دادن (Fear Of Missing Out) اشاره کرد که همواره به عنوان یکی از دلایل نوسان قیمت ارزهای دیجیتال شناخته می‌شود. فومو می‌تواند نقش قابل توجهی در افزایش حجم حباب‌های اقتصادی، رشد تعداد خریداران و ادامه یافتن روند صعودی قیمت یک دارایی ایفا کند. در چنین شرایطی، خریداران طبق نظریه احمق بزرگتر تا جایی به خرید ادامه می‌دهند که دیگر امکان افزایش قیمت وجود نداشته باشد و روند نزولی آغاز شود.
ویژگی‌های اصلی تئوری اقتصادی احمق بزرگتر
نظریه احمق بزرگتر سه ویژگی اصلی دارد که در صورت آشنایی با آن‌ها، درک مفهوم کلی برای شما آسان‌تر خواهد بود. این ویژگی‌های مهم به رفتار، دید و نیازمندی‌های سرمایه گذار مربوط می‌شوند که در ادامه جزئیات هر مورد را بررسی می‌کنیم.
رفتار غیر منطقی سرمایه گذاران
در حالی که نظریه‌های سنتی دنیای اقتصاد اکثر سرمایه گذاران را به عنوان افراد منطقی در نظر می‌گیرند، نظریه احمق بزرگتر بر پایه رفتار غیر منطقی تریدرها ایجاد شده است. بر اساس این تئوری، سرمایه گذار اول با خرید یک دارایی که قیمتش از ارزش واقعی فراتر رفته حماقت اول را انجام داده و دنبال فرد دیگری است که حتی بیشتر از او غیر منطقی باشد و دارایی را با قیمت بالاتری خریداری کند. این استراتژی معاملاتی بسیار پرریسک است و صرفا تا جایی موفق خواهد بود که طمع مردم به پایان نرسد و قیمت اصلاح نشود.
تمرکز روی معاملات کوتاه مدت
در نظریه احمق بزرگتر سرمایه گذاران توجهی به کاربرد دارایی، آینده درازمدت و دیگر موارد بنیادی ندارند و فقط به کسب سود در کوتاه مدت اهمیت می‌دهند. بنابراین بیشتر در بازارهای پرنوسانی مانند ارز دیجیتال کاربرد دارد که تحت تاثیر کوچکترین اخبار یا حتی توییت‌ها، به بالا یا پایین حرکت می‌کند. اهمیت دادن به کسب سود در کوتاه مدت بر خلاف دیگر استراتژی‌های اقتصادی است که ارزش ذاتی دارایی‌ها را مهم می‌دانند.
نیاز به پیدا کردن احمق بزرگتر
همان طور که در ابتدای مقاله هم اشاره شد، تئوری اقتصادی احمق بزرگتر مفهومی نسبتا ساده است و موفقیت کسانی که طبق آن عمل می‌کنند هم صرفا به یک فاکتور بستگی دارد: پیدا کردن احمق بزرگتر! اما زمانی که دیگر چنین فردی پیدا نشود، اصلاح قیمت آغاز شده و شاهد ترکیدن حباب قیمتی خواهیم بود. در ادامه تریدرها برای جلوگیری از ضرر بیشتر، سفارش‌های فروش بیشتری ثبت کرده و در نهایت قیمت ممکن است سقوط بسیار شدیدی داشته باشد.
مزایای پیروی از نظریه احمق بزرگتر
پیروی از هر نوع تئوری اقتصادی بدون شک نقاط قوت و ضعف خاص خودش را دارد که سرمایه گذار باید به خوبی از آنان مطلع باشد. در این بخش مهم‌ترین مزایای نظریه احمق بزرگتر را بررسی خواهیم کرد.
بهره‌مندی از روند صعودی بازار
زمانی که بازار صعودی باشد، کار سرمایه گذاران برای پیدا کردن احمق بزرگتر آسان‌تر است. البته میزان کسب سود تا حدی زیادی به توانایی تریدر در شناسایی بازارهای صعودی و زمان مناسب خرید و فروش بستگی دارد.
پتانسیل کسب سود
اگر سرمایه گذار زمان لحظه شکل گرفتن حباب را به خوبی تشخیص دهد، می‌تواند با خرید و فروش برنامه‌ریزی شده به سود مناسبی دست پیدا کند. البته باید گفت با پیروی از الگوی پیدا کردن احمق بزرگتر احتمال ضرر تریدر هم بالاست؛ زیرا زمان دقیق ترکیدن حباب‌های قیمتی تقریبا غیر قابل پیش‌بینی است.
انعطاف در انجام معاملات
تحقیق گسترده در مورد یک دارایی و تحلیل فاندامنتال معمولا به زمان و انرژی زیادی نیاز دارد. اما هنگامی‌که هدف تریدر پیدا کردن یه احمق بزرگتر برای کسب سود سریع باشد، آزادی بیشتری برای انجام معاملات وجود خواهد داشت که طبیعتا با ریسک بیشتری هم همراه است.
معایب پیروی از نظریه احمق بزرگتر
در حالی که پیروی از این تئوری اقتصادی می‌تواند سود خوبی برای سرمایه گذار به ارمغان بیاورد، او در صورت انجام چنین کاری ریسک نسبتا بالایی را هم می‌پذیرد. در ادامه معایب اصلی و محدودیت‌های نظریه احمق بزرگتر را بررسی می‌کنیم.
نامناسب برای پوزیشن بلند مدت
همزمان با افزایش غیر منطقی قیمت یک دارایی و فاصله گرفتن آن از ارزش ذاتی، پیدا کردن احمق بزرگتر دشوارتر است. در نهایت روند نزولی قیمت با سرعت بالایی ادامه پیدا می‌کند و سرمایه گذارانی که برای خرید دیرتر اقدام کرده‌اند، ضرر زیادی را متحمل می‌شوند.
احتمال ضرر سنگین
پیروی از الگوی پیدا کردن یک احمق بزرگتر می‌تواند با سود بالایی همراه باشد، اما متاسفانه به خاطر ریسک بالای این تئوری اقتصادی، احتمال این که کاربر مبلغ زیادی از سرمایه اولیه خود را از دست بدهد، هم وجود دارد. این یعنی سرمایه گذار باید همواره وضعیت بازار را در نظر داشته و در زمان درست برای فروش یا خارج شدن از پوزیشن معاملاتی اقدام نماید.
تاثیر منفی روی بازار
فرض کنید تریدرهای یک ارز دیجیتال طبق نظریه احمق بزرگتر قیمت آن را تا حد بسیار زیادی بالا می‌برند. پس از اصلاح قیمت، اعتماد سرمایه گذاران جدید نسبت به این بازار کاهش پیدا می‌کند و در آینده ورود سرمایه جدید دشوارتر می‌شود. تکرار چنین سناریویی می‌تواند صدمه جبران ناپذیری به بازار خرید و فروش یک دارایی یا کالای خاص وارد کند.
معروف‌ترین نمونه‌های تئوری اقتصادی احمق بزرگتر
در طول تاریخ، مردم بارها رفتاری مشابه نظریه احمق بزرگتر از خود نشان داده و بدون توجه به ارزش ذاتی برخی دارایی‌ها یا کالاهای خاص، حباب قیمتی ایجاد کردند. در ادامه با تعدادی از مشهورترین سناریوهای تشکیل حباب به خاطر رفتار غیر منطقی خریداران آشنا خواهید شد.
| نام حباب | زمان آغاز تشکیل حباب | دلیل ایجاد شدن حباب |
|---|---|---|
| جنون گل لاله (Tulip Mania) | سال ۱۶۳۴ | افزایش تقاضا برای خرید پیاز گل لاله |
| دات کام (Dot-Com Bubble) | سال ۱۹۹۵ | افزایش تقاضا برای خرید سهام شرکت‌های فعال در حوزه اینترنت |
| بازار مسکن آمریکا (United States Housing Bubble) | سال ۲۰۰۶ | افزایش تقاضا برای خرید خانه از طریق وام‌های پرریسک |
| جنون عرضه اولیه سهام آمریکا (US IPO Craze) | سال ۲۰۲۱ | کمک مالی دولت و ورود سرمایه گذاران جدید به بازار بورس |
جنون گل لاله در قرن ۱۷ میلادی
در بازه زمانی ۱۶۳۴ تا ۱۶۳۷ قیمت پیاز گل لاله به دلیل سفته‌بازی و طمع مردم تا جایی افزایش یافت که از ارزش خرید آن از قیمت برخی خانه‌‌ها هم گران‌تر شده بود! خریداران بدون توجه به ارزش ذاتی پیاز این گل، مبالغ هنگفتی برای خریدش پرداخت می‌کردند و به دنبال احمق بزرگتری می‌گشتند تا به سود برسند. امروزه جنون گل لاله عموما به عنوان اولین حباب اقتصادی دنیا شناخته می‌شود.
حباب دات کام در دهه ۱۹۹۰
در این دوران پتانسیل اینترنت موضوع بسیار داغی بود و قیمت سهام شرکت‌های فناوری و استارتاپ‌های اینترنتی هم رشد قابل توجهی پیدا کرده بود. به همین خاطر، سرمایه گذاران بدون توجه به مدل کسب و کار یا پتانسیل بازگشت سرمایه، سهام این دسته از شرکت‌ها (به خصوص آن‌هایی که پسوند .com در نام خود داشتند) را خریداری می‌کردند. در نهایت حباب دات کام اوایل دهه ۲۰۰۰ از بین رفت و کسانی که سهام شرکت‌های فناوری را در زمان اوج خریداری کردند، ضرر بسیار سنگینی متحمل شدند.
حباب بازار مسکن آمریکا در دهه ۲۰۰۰
از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۸ قیمت خانه در آمریکا به سرعت افزایش یافت. سفته‌بازی مردمی که عده زیادی از آنان سرمایه خود را از طریق وام‌های پرریسک تامین کرده بودند، علت اصلی این پدیده تلقی می‌شود. پس از ترکیدن این حباب در سال ۲۰۰۸، بسیاری از صاحبان خانه باید بدهی‌هایی پرداخت می‌کردند که مبلغ آنان خیلی بیشتر از ارزش خانه‌شان بود! جالب است بدانید بحران مسکن آمریکا نه تنها به اقتصاد این کشور، بلکه به اقتصاد کل جهان صدمه بزرگی وارد کرد.
جنون عرضه اولیه سهام در سال ۲۰۲۱
پس از آغاز پاندمی کووید ۱۹، بانک‌های مرکزی بسیاری از کشورهای دنیا برنامه‌هایی برای تزریق نقدینگی به اقتصاد کشورهای خود اجرا کردند. همزمان با کاهش نرخ بهره، رشد بازار سهام سرعت پیدا کرد و بسیاری از شرکت‌های خصوصی هم از این موقعیت استفاده کردند. در نتیجه این شرایط، آمریکا در سال ۲۰۲۱ شاهد برگزاری ۱۰۳۵ عرضه اولیه سهام بود (افزایش ۱۲۰ درصدی در مقایسه با سال ۲۰۲۰) که بسیاری از آنان با قیمتی بسیار بیشتر از ارزش واقعی خود در لیست معاملات قرار گرفته بودند.
در ادامه تاثیر شبکه‌های اجتماعی و کمک مالی دولت آمریکا به شهروندانش باعث شد تا تعداد زیادی از سرمایه گذاران جدید وارد بازار شوند و سقف‌های جدیدی برای قیمت سهام‌های مختلف ثبت کنند. در نهایت شاهد از بین رفتن این حباب و سقوط ارزش بازار بورس آمریکا بودیم که با از دست رفتن سرمایه افراد کم‌تجربه همراه بود.
تئوری اقتصادی احمق بزرگتر در دنیای ارز دیجیتال
بیل گیتس در یکی از مصاحبه‌های خود NFT و ارزهای دیجیتال را نمونه بارز تئوری اقتصادی احمق بزرگتر دانسته بود. وارن بافت نیز در سال ۲۰۲۰ نظری نسبتا مشابه اعلام کرده بود: «ارزهای دیجیتال عملا هیچ ارزشی ندارند. به جز فروختن آن‌ها به افراد دیگر هیچ کاربردی برایشان وجود ندارد.»
نکته‌ای که آقای گیتس، آقای بافت و برخی اقتصاددانان روی آن تاکید دارند، عدم کاربرد ارز دیجیتال در دنیای واقعی است. آن‌ها می‌گویند ارز دیجیتال یک بازار حبابی است که سرمایه گذاران آن صرفا به دنبال کسب سود از طریق فروش به افراد دیگر هستند.
در حالی که تعداد کاربردهای رمز ارزها در دنیای واقعی اندک است، نمی‌توان گفت که بیت کوین یا سایر رمز ارزها هیچ نوع کاربرد واقعی ندارند. این روزها می‌توان با کمک ارز دیجیتال از محدودیت‌های مالی کشورهای مختلف عبور کرد و حتی تراکنش‌هایی به ارزش چند میلیون دلار انجام داد. از طرف دیگر، تعداد فروشگاه‌هایی که رمز ارزها را به عنوان روش پرداخت معتبر می‌پذیرند نیز هر روز بیشتر می‌شود.
یکی از نویسندگان مجله فوربز به نام مت هیوگان (Matt Hougan) وضعیت فعلی بیت کوین را با وضعیت نفت در دهه ۱۸۵۰ مقایسه کرده است. در آن دوران کاربرد نفت به سوخت مورد نیاز لامپ‌ها و روانکاری دستگاه‌های صنعتی محدود می‌شد. اما پس از اختراع موتورهای درون‌سوز و نوآوری‌های دیگر، نفت به یکی از ارزشمندترین کالاهای دنیا تبدیل شد.
استراتژی‌هایی که به شما کمک می‌کنند احمق بزرگتر نباشید!
اکنون که می‌دانیم که احمق بزرگتر کیست، وقت آن فرا رسیده تا با روش‌هایی که به ما کمک می‌کنند چنین فردی نباشیم، آشنا شویم.
تنوع بخشی به پرتفوی
سرمایه گذاری روی دارایی‌های مختلف و عدم انتقال تمامی سرمایه به یک پلتفرم یا مکان خاص یکی از بهترین روش‌های مقابله با سقوط ناگهانی قیمت است. برای مثال تریدری که می‌داند قیمت یک رمز ارز خاص احتمالا به علت دنبال شدن الگوی احمق بزرگتر در حال رشد است، می‌تواند بخش کوچکی از سرمایه خود را به آن اختصاص دهد. در نتیجه اگر اصلاح قیمت پیش از فروش به موقع دارایی و رسیدن به سود اتفاق افتاد، ضربه مالی وارد شده به سرمایه گذار چندان سنگین نخواهد بود.
بهره‌گیری از تحلیل فاندامنتال
تحلیل فاندامنتال یا بنیادی یک دارایی، تشخیص ارزش ذاتی از طریق بررسی فاکتورهای مختلف را شامل می‌شود. بررسی گزارش‌های مالی، وضعیت کلی بازار، ترندهای حوزه مربوطه و اندیکاتورهای اقتصادی از جمله روش‌هایی هستند که در تحلیل فاندامنتال به کار گرفته می‌شوند. سرمایه گذارانی که اطلاعات بیشتری در مورد یک دارایی و بازار معامله آن دارند، بهتر از سایرین قادر به تشخیص الگوی احمق بزرگتر بوده و احتمال ضرر کردن خود را کاهش می‌دهند.
استفاده از استراتژی‌های مدیریت ریسک
ثبت ویژگی‌هایی برای معامله، مانند استاپ لاس یا همان حد ضرر از جمله متداول‌ترین روش‌های مدیریت ریسک سرمایه گذاری روی دارایی‌های پرنوسان محسوب می‌شود. این نوع سفارش در صورت رسیدن قیمت دارایی به حد مشخص توسط شما، به صورت اتوماتیک انجام می‌شود. برای مثال می‌توانید تعیین کنید که اگر قیمت ارز دیجیتال X تا ۹۰ دلار افت کرد، کل یا درصدی مشخصی از دارایی شما به فروش برسد.
اهمیت دادن به سرمایه گذاری بلند مدت
به طور کلی افرادی که با توجه به ارزش ذاتی یک دارایی برای سرمایه گذاری بلند مدت اقدام می‌کنند و کمتر به دنبال کسب سود در کوتاه مدت هستند، شانس کمتری هم برای تبدیل شدن به احمق بزرگتر دارند. در این شرایط، افراد عمدتا به دنبال دارایی‌هایی باکیفیت هستند که ارزش واقعی آن‌ها فاصله چندانی با قیمت فعلی‌شان ندارد. این نوع دارایی‌ها معمولا نوسان قیمت کمتری دارند و احتمال سقوط ناگهانی قیمت‌شان هم پایین‌تر است.
احمق بزرگتر؛ کسب سود از طمع مردم
نظریه احمق بزرگتر می‌گوید تا زمانی که بتوان برای یک دارایی بیش از حد ارزش گذاری شده خریدار پیدا کرد، کسب سود امکان‌پذیر خواهد بود. این خریدار همان احمق بزرگتر است و تنها در صورتی که بتواند دارایی با قیمت بالاتری به فروش برساند، این لقب را به فرد دیگری منتقل خواهد کرد.
انجام معاملات بر پایه نظریه مذکور می‌تواند سود مناسبی برای سرمایه گذار به همراه داشته باشد، اما از طرف دیگر پتانسیل ضرر هم بسیار بالا است. برای کاهش ریسک تبدیل شدن به یک احمق بزرگتر، به سرمایه گذاران توصیه می‌شود از روش‌هایی مانند انجام تحلیل فاندامنتال، ثبت سفارش با حدضرر و متنوع سازی پرتفوی استفاده کنند.
شما چه دیدگاهی در مورد این نظریه دارید؟ آیا شت کوین‌ها بر اساس تئوری اقتصادی احمق بزرگتر به محبوبیت رسیده‌اند؟
