وب ۵ چیست؟ معرفی و بررسی ویژگی‌های نسل پنجم اینترنت

دنیای اینترنت روز به روز در حال تغییر است. از سال ۱۹۹۳ که اینترنت معرفی شد تاکنون اپلیکیشن‌ها تغییرات زیادی در زندگی افراد ایجاد کرده‌اند و توانستند نحوه تعاملات ما را راحت‌تر کنند. آخرین تکامل اینترنت در نسخه وب ۵ بوده است. در این مقاله در مورد تکامل اینترنت از وب ۱.۰ تا اینترنت غیرمتمرکز بحث خواهیم کرد. شما می‌توانید به مزایا و ویژگی‌های متمایز آن و همچنین محدودیت‌های مرتبط با این نسخه جدید اینترنت پی‌ببرید و تفاوت آن با وب ۳  را بدانید.

مراحل تکامل اینترنت

اینترنت در طی سال‌ها همیشه در حال تکامل بوده تا در نهایت به مرحله مفهوم‌سازی وب ۵ برسد. اما لازم است بدانیم که چه عواملی باعث ایجاد تغییرات در مراحل مختلف تکامل وب ‌شدند. در ادامه مروری مختصر به تغییرات وب در طول این سال‌ها خواهیم داشت.

• وب ۱.۰: اولین نسخه اینترنت، وب ۱.۰ بود که بیشتر بر روی برنامه‌های کاربردی فقط خواندنی تمرکز داشت. در این مرحله، وب‌سایت‌ها در درجه اول، نقش ارائه دهنده محتوای آنلاین را ایفا می‌کردند.
• وب ۲.۰: وب ۲.۰ به معنای آغاز وبی بود که امکان خواندن و نوشتن را به کاربر میداد. یعنی کاربر می‌توانست با آن تعامل نزدیکتری داشته باشد. برخی از غول‌های بزرگ فناوری که امروزه می‌شناسیم، مانند فیسبوک و توییتر، در عصر وب ۲ اینترنت رشد کردند.
• وب ۳.۰:‌ وب ۳.۰ به عنوان وب معنایی نیز تعریف می‌شود که یکپارچگی داده، اتوماسیون و روندگی را شامل می‌شود. وب ۳.۰ قصد دارد بهترین ابزار هوش مصنوعی، ماشین لرنینگ و محاسبات سه بعدی را در اختیار کاربران قرار دهد. در ادامه بیشتر به شباهت‌ها و تفاوت‌‌های وب ۳ با وب ۵ اشاره خواهیم کرد.
• وب ۴.۰: مفهوم وب ۴.۰ تا حد زیادی بر عملکرد متکی است. تمرکز این نسل بر ارتباطات بی‌سیم میان افراد و اشیاء دنیای فیزیکی به مجازی است. برخی از علاقه‌مندان به فناوری، وب ۴.۰ را وب همزیستی نامیده‌اند چرا که نشان‌دهنده همزیستی میان انسان و رایانه است.

وب ۵ چیست؟

شاید بپرسید که با توجه به ویژگی‌های پیشرفته نسخه‌های قبلی وب، چرا وب ۵ معرفی شده است. اجازه دهید با یک تعریف شروع کنیم تا تصور بهتری از عملکرد وب ۵ داشته باشید. نسل پنجم اینترنت به‌عنوان یک پلتفرم وب غیرمتمرکز طراحی شده که می‌تواند منابع بیشتری را در جهت توسعه برنامه‌های کاربردی وب غیرمتمرکز فراهم کند.

هدف اصلی آن تمرکز بر توانمندسازی کاربران در جهت اعطای قابلیت کنترل و مالکیت داده‌ها به آنهاست. در حال حاضر، نسخه وب ۵ هنوز در دست توسعه است. با این حال، برخی کارشناسان اشاره کرده‌اند که این نسل بیشتر ترکیبی بین وب ۲ و وب ۳ خواهد بود.

وقتی بتوانید همان مزیت‌های web 3 را داشته باشید، چه لزومی به وجود محیط بلاکچین web  5 خواهد بود؟ نسل پنجم وب نه تنها یک پلتفرم وب غیرمتمرکز با قابلیت‌های معنایی ایجاد می‌کند، بلکه هوش هیجانی را در وب معرفی می‌کند. چشم‌انداز آن ایجاد ارتباط عاطفی بین انسان و رایانه است.

به عنوان مثال وب سایتی را فرض کنید که می‌تواند احساسات یک فرد را بفهمد. یعنی می‌تواند از تشخیص چهره به عنوان ابزاری برای پی بردن به احساسات کاربر هنگام استفاده از هدفون استفاده کند. بنابراین در وب ۵، وب‌سایت با ما تعاملی عاطفی خواهد داشت.

نسل پنجم اینترنت را چه کسی توسعه خواهد داد؟

اگر به‌دنبال نمونه‌های واقعی نسل پنجم اینترنت هستید، باید کمی صبر کنید. جک دورسی (Jack Dorsey)، مدیرعامل سابق توییتر، اخیراً به دنبال انتقاد از وب ۳.۰، پروژه وب ۵ را معرفی کرد. دورسی رفع محدودیت‌های موجود در وب ۳.۰ را مثل یک رویا می‌داند و  به گفته او وب ۳.۰ نیاز به تمرکززدایی و توسعه دارد.

نکته مهمی که باید در وب ۵ به آن پرداخت، این است که چه کسی آن را توسعه خواهد داد. واحد تجاری بیت کوین Block Inc تحت مدیریت جک دورسی، مسئولیت توسعه این نسل را بر عهده خواهد گرفت. دورسی در ژوئن ۲۰۲۲ اعلام کرد که واحد تجاری بیت کوین مربوط به شرکت پرداخت مالی‌اش (یعنی The Block Head یا TBD)، روی توسعه نسل پنجم اینترنت کار خواهد کرد. TBD معتقد است وب نسل پنجم، امکان کنترل بهتری را به کاربران برای ذخیره‌سازی داده‌ها و هویت غیرمتمرکز ارائه می‌کند. در حال حاضر، این پروژه در حوزه توسعه منبع باز قرار می‌گیرد و زمان بیشتری برای انتشار این پلتفرم نیاز است.

مایک براک، مدیر TBD، به نکاتی در مورد بلاکچین web 5 اشاره کرده است. او اطمینان داده که پلتفرمی که TBD ارائه می‌کند، به طور قابل توجهی با سایر مدل‌های نسل پنجم اینترنت متفاوت خواهد بود، زیرا از فناوری ارزشمند بلاکچین استفاده می‌کند. با این حال، تیم  توسعه چالش‌های زیادی را در کنار گذاشتن فرضیات مربوط به تمرکززدایی اینترنت تجربه خواهد کرد.

تجربه کار با وب ۵ چگونه خواهد بود؟

تعریف‌های این نسل اینترنت نشان می‌دهد که web 5 بدرک بهتری از واژه «مفهوم» خواهد داشت. برای درک بهتر موضوع مفهوم‌سازی، دستیارهای مجازی که می‌توانند نیازهای کاربر را بر اساس رفتارش پیش‌بینی کنند درنظر بگیرید. به عبارت دیگر، این نسل وب همانند یک دستیار مجازی پیش‌بینی‌کننده خواهد بود البته در مقیاس بسیار وسیع.

وب ۵ می‌تواند اطلاعات پیچیده را به راحتی تفسیر کند. عملکرد نسل پنجم اینترنت، بر تاثیر آن روی زندگی روزمره مردم تاکید دارد. در واقع، web 5 تقریباً با همه فعالیت‌های یک فرد مرتبط است. چراکه از قدرت هوش مصنوعی برای توانمندسازی ارتباطات بین رایانه‌ها و انسان و رایانه بهره می‌برد.

همچنین این نسل اینترنت، براساس احساسات خود، تجربیات کاملاً جدید و انحصاری را به هر کاربر پیشنهاد می‌کند. پیشرفت‌های آتی در حوزه بلاکچین، هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی برگرفته از این نسل خواهد بود.

مقایسه وب ۵ با وب ۳

در این قسمت به بررسی شباهت‌ها و تفاوت‌های بین نسل پنجم و نسل سوم اینترنت می‌پردازیم.

شباهت‌ها

• هر دوی این پلتفرم‌ها با تمرکز بر فناوری بلاکچین ساخته شده‌اند.
• افراد می‌توانند بدون نیاز به واسطه با یکدیگر تعامل داشته باشند.
• به دلیل تمرکز بر ماشین لرنینگ و هوش مصنوعی، جستجوها و پیشنهادات را می‌توان بر اساس نیازهای کاربر تنظیم کرد.

تفاوت‌ها

• وب ۵ به رایانه‌ها این امکان را می‌دهد که به نشانه‌های احساسی افراد که به دلیل وجود سیگنال‌های الکتریکی در مغزشان است پاسخ دهند.
• نسخه Web ۵ اینترنت کاملاً غیرمتمرکز است. به این معنا که واسطه‌ها یا دولت‌ها نمی‌توانند داده‌های کاربر را ذخیره یا کنترل کنند.
• نسل پنجم اینترنت تنها پلتفرمی است که به کاربران این امکان را می‌دهد که با کیف پول دیجیتالی خود به طور یکپارچه از اپلیکیشنی به اپلیکیشن دیگر جابجا شوند.

ویژگی‌های مهم نسل پنجم اینترنت

در این بخش در مورد ویژگی‌های وب ۵ و مزایای آن نسبت به نسل‌های قبل خواهیم پرداخت. البته باید توجه داشت که نسل پنجم اینترنت هنوز در حال توسعه است، بنابراین نمی‌توان به طور کامل به بررسی ویژگی‌های آن پرداخت. اما پس از توسعه و پیاده‌سازی این پلتفرم، می‌توان انتظار بسیار زیادی از ویژگی‌های آن داشت. در زیر دو مورد از برجسته‌ترین ویژگی‌های نسل پنجم اینترنت را بررسی خواهیم کرد که اولی کنترل کامل بر هویت خود و دومی مالکیت واقعی بر داده‌هاست.

کنترل بر هویت خود

کاربرد اصلی وب ۵ بر توانمندسازی کاربران در کنترل هویت خود است. فرض کنید شخصی به نام جان، کیف پول دیجیتالی دارد که به او کمک می‌کند مجوزها، اعتبار هویت و داده‌هایش را برای اتصال با اپلیکیشن‌ها واتصالات خارجی مدیریت کند. با کمک Web ۵، جان می‌تواند از اطلاعاتی که برای کیف پول ثبت کرده جهت ورود به یک برنامه رسانه اجتماعی غیرمتمرکز استفاده کند. به عبارت دیگر، اپلیکیشن، هویت جان را می‌داند و او مجبور نیست پروفایلی بسازد. هر گونه تعاملی که جان با اپلیکیشن داشته باشد در یک نود (node) وب غیرمتمرکز ذخیره می‌شود. اکنون، جان می‌تواند به برنامه‌های دیگر رسانه‌های اجتماعی، با همان شخصیت اجتماعی‌ که در اپلیکیشن‌های رسانه‌های اجتماعی فعلی ایجاد کرده، دسترسی داشته باشد.

مالکیت داده‌ها

یکی از نکات برجسته که به وضوح توضیح داده شد، توجه بر مالکیت داده است. وب غیرمتمرکز تضمین‌کننده وعده ارائه مالکیت واقعی داده‌های کاربر است.  اجازه دهید مثال دیگری در مورد این ویژگی نسل پنجم اینترنت ارائه کنیم. رایان عاشق فیلم است و نمی‌تواند اطلاعات شخصی خود را با یک ارائه دهنده خدمات استریم در میان بگذارد. برای دستیابی به رویکرد ذخیره‌سازی داده‌های شخصی، رایان باید فیلم‌های مشابه را در لیست‌ فیلم‌های مورد علاقه خود در هر برنامه استریم پیدا کند. با وجود این نسل وب، رایان می‌تواند از مزایای تمرکززدایی بهره ببرد. یعنی می‌تواند اطلاعات خود را در یک نود از وب غیرمتمرکز ذخیره کند. اکنون رایان می‌تواند به اپلیکیشن‌های مختلف استریم، با توجه به اطلاعات و تنظیماتی که در گره غیرمتمرکز ذخیره کرده، دسترسی داشته باشد. در نتیجه، او می‌تواند تجربه تماشای فیلم شخصی‌‌سازی‌شده را در پلتفرم‌های مختلف داشته باشد.

مزایا و معایب نسل پنجم اینترنت

اکنون Web ۵.۰ در حال توسعه است و زمان زیادی طول می‌کشد تا جهان با کاربرد وب ۵ در سناریوهای واقعی آشنا شود. اما مطمئن هستیم که با دیدن آن شگفت‌زده خواهید شد. در عین حال، توجه به مشکلات آن نیز می‌تواند بر تجربیات کاربر تأثیر بگذارد.

جنبه هوش هیجانی این نسل از اینترنت، بستر ایده‌آلی را برای کاربران فراهم می‌کند تا خلاقیت خود را گسترش دهند. بخش تجارت الکترونیک می‌تواند از عنصر هوش هیجانی در وب ۵ برای توسعه زیرساخت جهت ارتباط بلادرنگ با کاربران استفاده کند. این بخش می‌تواند با تمرکز ویژه بر تفسیر احساسات کاربران، از آن برای بهبود تجربیات کاربر استفاده کند.

یکی از نکات برجسته و تکرارشونده‌ای که در بررسی‌ها به چشم می‌خورد، مزایای کنترل بر هویت و داده‌ها توسط کاربر است. نسخه‌های موجود وب، ماهیت متمرکز دارند و آنهایی که مدعی تمرکززدایی بهتر هستند، چندان به این ادعاها پایبند نیستند. این نسل به شما این امکان را می‌دهد که کنترل کاملی بر داده‌های خود داشته باشید و تصمیم بگیرید که چگونه از آنها استفاده کنید. کاربران همچنین می‌توانند از هویت دیجیتال خود به طور ایمن در چندین برنامه و خدمات استفاده کنند.

صحبت از امنیت شد، اصل وب ۵ بر اساس الهام از بیت کوین توسعه‌یافته است. جک دورسی معتقد است که بیت کوین امن‌ترین شبکه غیرمتمرکز است و شک و شبهه در مورد معادله بلاکچین web 5 را حل می‌کند. این نسل مزایای تمرکز زدایی و امنیت رمزنگاری را با کمک بلاکچین به کاربران ارائه می‌دهد.

حتی اگر وب پنج دارای مزایای زیادی باشد، این پلتفرم بازهم موارد منفی دارد. اول از همه، این پروژه هنوز در حال توسعه است و هیچ‌کس نمی‌داند که پروژه چگونه شکل خواهد گرفت. علاوه بر آن، مزایای آن عمیقاً به پذیرش در مقیاس بزرگ بستگی دارد.

آینده وب ۵

آینده نسل پنجم اینترنت در حال حاضر کاملاً نامشخص است، زیرا هیچ نقشه راه دقیقی وجود ندارد. Web 5 بر توسعه راه حل‌های کاملاً غیرمتمرکز که می‌تواند تعاملات مالی و ارتباطات اجتماعی را ممکن کند، متمرکز است. در عین حال، نیاز به حفاظت از کنترل اطلاعات و هویت کاربر نیز یک چالش مهم در مورد وب ۵ است. نظر شما در خصوص آینده وب و نسل پنجم اینترنت چیست؟