دفتر کل توزیع شده چیست؟ آشنایی با فناوری دفتر کل توزیع شده و مفهوم دفتر dlt

یکی از مهم‌ترین مفاهیم حوزه خرید و فروش ارز دیجیتال که بارهاوبارها به گوشمان می‌رسد، اصطلاح دفتر کل توزیع شده است. درک این مفهوم، سفر در دنیای ارزهای دیجیتال و فناوری بلاک چین را برای ما راحت‌تر می‌کند. در این مقاله، ابتدا مروری کوتاه بر دفتر کل و تاریخچه آن در جهان خواهیم داشت و در ادامه، به بررسی دفتر کل توزیع شده و تفاوت آن با دفتر کل سنتی و بلاک چین می‌­پردازیم.

دفتر کل چیست؟

دفتر کل (Ledger) به دفتری گفته می‌شود که اطلاعات مالی مانند نام حساب، بدهکار، بستانکار و غیره را به‌صورت جداگانه ثبت می‌کند و بخشی از سیستم حسابداری است.

۳ مورد زیر توسط دفتر کل انجام می‌­شود:

• تأیید مالکیت
• شناسایی هویت
• مشخص‌کردن وضعیت

تاریخچه دفتر کل در جهان

روند تکامل دفتر کل در جهان را می‌توان در ۶ مورد زیر خلاصه کرد

لوح‌های گلی

 اولین نمونه‌های استفاده از دفتر کل در بابل باستان شکل گرفت؛ به این صورت که اطلاعات بر روی لوح‌های سفالی حکاکی می‌شد و به دنبال آن، خط میخی اختراع شد.

پاپیروس

 دومین نمونه‌های به‌کارگیری دفتر کل جهت ثبت اطلاعات، با استفاده از گیاه پاپیروس شکل گرفت که توسط مصر باستان ساخته شد.

چوب‌خط

 بعد از اختراع کاغذ پاپیروس، از چوب‌خط برای ثبت اطلاعات استفاده شد. چوب‌خط تکه‌ای از چوب یا استخوان بود که رویدادهای مهم بر روی آن حکاکی می­‌شد.

کاغذ

مرحله بعدی در تکامل دفاتر کل، اختراع کاغذ از چوب بود و تا سالیان، از کاغذ برای ثبت اطلاعات استفاده می‌شد. با پیشرفت تکنولوژی و ظهور دنیای دیجیتال، امروزه دفتر کل‌های کاغذی کمتر مورداستفاده قرار می‌گیرند.

دفتر کل دیجیتالی

 سندهای کاغذی کم‌کم جای خود را به سندهای دیجیتالی دادند و اطلاعات مختلف روی یک پایگاه‌داده ثبت می‌شدند (ثبت اطلاعات در یک سرور مرکزی).

دفتر کل توزیع شده

ذخیره‌سازی اطلاعات در یک کامپیوتر مرکزی باعث می‌شد که در دسترسی به اطلاعات، محدودیت‌هایی ایجاد شود و شفافیت وجود نداشته باشد. همچنین، مسئله امنیت اطلاعات مطرح شد که با نابودکردن پایگاه‌داده مرکزی، تمام اطلاعات از بین می‌رفت؛ بنابراین، تکنولوژی راه‌حل بهتری در این مورد ارائه داد: دفتر کل توزیع شده.

دفتر کل توزیع شده چیست؟

دفتر کل توزیع شده (Distributed Ledger) یا دفتر کل اشتراکی، یک پایگاه‌داده (مخزن اطلاعات) است که بین چندین نود (Node) یا دستگاه‌های محاسباتی پخش می‌شود. هر بار که نسخه جدیدی از اطلاعات ثبت می‌شود، هر گره یا دستگاه، نسخه قبلی را به‌روزرسانی می‌کند. همه نسخه‌ها در دفاتر کل توزیع شده با هم برابر هستند و سرور مرکزی وجود ندارد.

دفتر کل توزیع شده چیزی جز یک دفترچه اشتراکی نیست (دفترچه عمومی) و یک سیستم برای مدیریت معاملات مانند خرید و فروش ارز دیجیتال است، اما تفاوت در ماهیت چگونه نگهداری اطلاعات و مدیریت دفترچه نهفته است. به‌عنوان‌مثال، در مورد ارزهای رمزنگاری شده مانند بیت کوین (Bitcoin)، هر گره (هر شرکت‌کننده در سیستم) نسخه اصلی دفترچه را دارد و می‌تواند سوابق تراکنش‌های خودش را ببیند.

جهت اعمال هرگونه تغییر و ایجاد یک تراکنش جدید در شبکه، تأیید کاربران نیاز است و هیچ‌کس به‌تنهایی نمی‌تواند تغییری در سیستم ایجاد کند. در دفاتر کل توزیع شده از سیستم همتا به همتا (کاربربه‌کاربر؛ Peer 2 Peer) استفاده شده است. در سیستم همتا به همتا (P2P)، ساختار دفاتر کل توزیع شده به‌گونه‌ای طراحی است که نیاز به  واسطه‌هایی مانند بانک را از بین می‌برد.

مقایسه دفتر کل توزیع شده و دفتر کل سنتی

دفاتر کل سنتی دارای معایبی بودند که باعث شد یک دفتر کل تکمیلی به نام «دفتر کل توزیع شده» ایجاد شود. این ۲ نوع دفتر را می‌توان از ۴ جنبه مختلف، مورد بررسی و مقایسه قرارداد:

امنیت اطلاعات

خراب‌شدن یا هک سرور مرکزی در دفاتر کل سنتی، موجب ازبین‌رفتن و سرقت تمام اطلاعات می‌شود. حتی ممکن است نهاد یا سرور مرکزی، اطلاعات محرمانه کاربران را افشا کند. در مقابل، در دفاتر توزیع شده به دلیل تمرکززدایی، سیستم از امنیت بالایی برخوردار است و جهت ایجاد اختلال در شبکه، باید بیش از نیمی از کاربران شبکه با هم همکاری کنند که احتمال این کار بسیار پایین است.

واسطه‌ها و هزینه‌ها

در دفاتر کل سنتی، شما مجبور به پرداخت هزینه‌های اضافی هستید. برای مثال، اگر بخواهید جهت انتقال وجه از بانک استفاده کنید، باید کارمزد پرداخت کنید. در دفاتر کل توزیع شده، به دلیل حذف واسطه­‌ها، نیازی به پرداخت کارمزد به‌واسطه نیست و در هزینه‌ها صرفه‌جویی می‌شود (انتقال وجه بدون نیاز به بانک).

سرعت انجام کارها

وقتی پای یک واسط در میان باشد، از سرعت انجام کارها کاسته می‌شود. در دفاتر کل سنتی به دلیل انجام فرایندهای طولانی توسط واسطه‌ها، سرعت انجام کار پایین می‌آید و واسطه‌ها در هر زمانی در دسترس نیستند. در دفاتر کل توزیع شده، کاربران بدون نیاز به واسطه‌ها و در هر ساعتی از شبانه‌روز، می‌توانند معاملات خود را انجام دهند.

بنابراین، به دلیل حذف واسطه‌ها، سرعت انجام امور در دفاتر کل توزیع شده نسبت به دفاتر کل سنتی، بالاتر است. برای مثال، شما ساعت ۳ شب نمی‌توانید از خدمات حضوری بانک‌ها (افتتاح حساب و غیره) استفاده کنید اما ساعت ۳ شب، می‌توانید ثبت‌نام کنید و برای خرید بیت کوین اقدام کنید.

شفافیت

در دفاتر کل سنتی، کاربران از  تمام کارهایی که در سیستم انجام می‌شود، اطلاع ندارند، دسترسی محدودی دارند و سیستم بدون نیاز به کسب اجازه از کاربران، اهداف خاصی را دنبال می‌­کند و شفافیت وجود ندارد. اما در دفاتر کل توزیع شده، همۀ اطلاعات سیستم بین کاربران به اشتراک گذاشته می‌شود و هیچ نسخه اصلی از اطلاعات وجود ندارد. تمام تراکنش‌ها بین کاربران قابل‌مشاهده است و هیچ‌کس نمی‌تواند تقلب کند.

تفاوت بین دفتر کل توزیع شده و بلاک چین

اصطلاح دفتر کل توزیع شده و بلاک چین (Blockchain) اغلب با یک مفهوم و به‌جای هم استفاده می‌شوند و این امر باعث سردرگمی بسیاری از ما شده است. تفاوت این ۲ اصطلاح چیست؟ آیا دفتر کل توزیع شده همان بلاک چین است؟

بلاک چین یکی از انواع دفتر کل توزیع شده است که با استفاده از علم رمزنگاری و زبان سالیدیتی، اطلاعات را در زنجیرهای از بلوک ذخیره می‌کند و در شبکه‌های همتا به همتا، توزیع و مدیریت می‌شود. داده‌ها بعد از ثبت در بلوک غیرقابل‌تغییر هستند و استفاده از رمزنگاری امنیت شبکه را تضمین می‌کند. در مورد بیت کوین، بلاک چین معاملات بیت کوین را ثبت می‌کند اما از بلاک چین به روش‌های مختلفی می‌توان برای ثبت انواع سوابق (فراتر از سوابق مالی) استفاده کرد. هر چیزی که باید غیرقابل‌تغییر باشد، مانند سوابق مربوط به مراقبت‌های بهداشتی، می‌تواند توسط بلاک چین ثبت شود.

بنابراین، هر بلاک چین یک دفتر کل توزیع شده است اما هر دفتر کل توزیع شده‌ای، بلاک چین نیست. از دیگر انواع دفاتر کل توزیع شده، می‌توان هش گراف، هولوچین، تنگل و رادیکس را نام برد.

تکنولوژی دفتر کل توزیع شده (DLT) و تاثیر آن بر زندگی بشر

تکنولوژی همیشه راه‌حل‌هایی را ارائه داده است که زندگی را راحت و آسان کند و کارها با سرعت بیشتری انجام شود. این راه حل‌‌های جدید، اکثر اوقات با شک و تردید و ترس همراه بوده‌اند اما گذر زمان نشان داده است که جامعه به‌آرامی این تغییرات بزرگ و مفید را خواهد پذیرفت.

در سال‌های دور، انسان‌ها برای ثبت اطلاعات خود از گل، چوب و کاغذ استفاده می‌کردند اما امروزه با استفاده از علوم کامپیوتری و علم رمزنگاری، انواع مختلفی از دفتر کل‌های ثبت اطلاعات مانند بلاک چین ایجاد شده است که به‌صورت غیر متمرکز، عمومی و شفاف، مورد استفاده قرار می‌گیرند و اطلاعات آنها در زنجیره‌ای از بلاک ذخیره می‌شود.