چالش مرتب‌سازی تراکنش‌ها در رول آپ‌ها؛ غیرمتمرکزسازی Sequencer ها راهکار مناسبی است؟
مرتب کننده یا ترتیب دهنده تراکنش‌ها (Sequencers) به عنوان اجزای اساسی شبکه‌های رولاپ (rollup networks)، وظایف حیاتی از جمله دریافت، مرتب‌سازی و اجرای تراکنش‌ها، و همچنین ارسال داده‌های تراکنش را بر عهده دارند.
به گزارش والکس و به نقل از dailyhodl، در صورتی که تنها ترتیب‌دهنده موجود در یک شبکه با اختلال مواجه شود و یا در دسترس نباشد، کل شبکه پردازش تراکنش‌ها را متوقف خواهد کرد.
با این حال، بسیاری از راه‌حل‌های رولاپ تنها یک ترتیب‌دهنده دارند که باعث کاهش قابل‌ملاحظه‌ای از غیرمتمرکز بودن نسبت به برخی پروژه‌های لایه اول شده است.
بنابراین، اهمیت ترتیب‌دهندگان (سیکونسرهای) غیرمتمرکز مثل روز روشن است، و سیکونسرهای غیرمتمرکز قابل‌اعتماد با طراحی و اجرای بهینه می‌توانند به طور مؤثری فرآیند تمرکززدایی یک شبکه را افزایش دهند.
اهمیت ترتیب‌دهندگان
راه‌حل‌های رولاپ موجود شامل ZK-rollups مبتنی بر اثبات‌های دانش صفر (ZKP) و رولاپ‌های آپتیمیستیک (optimistic rollups) مبتنی بر اجرای خوش‌بینانه می‌شوند.
این راه‌حل‌ها نسبت به نمونه‌های لایه اول یکپارچه خود مقیاس‌پذیرتر هستند. اما هنوز هم مشکلات خاص خود را دارند.
مشکلات ZK-rollups
- پیچیدگی محاسباتی: استفاده از اثبات‌های دانش صفر برای تأیید صحت و مشروعیت تراکنش‌ها نیاز به منابع محاسباتی و زمان زیادی دارد. این امر ممکن است منجر به تأخیر در پردازش تراکنش‌ها و هزینه‌های محاسباتی بالایی شود.
- وابستگی به تأییدپذیری: ZK-rollups به تأییدپذیری خارجی وابسته هستند، به این معنی که وجود ناظران خارجی برای تأیید صحت اثبات‌های دانش صفر ضروری است. چنین چیزی می‌تواند مشکلاتی را در زمینه اعتماد و ریسک‌های تمرکززایی به وجود آورد.
مشکلات optimistic rollups
- برگشت‌پذیری: Optimistic rollups بر اساس فرضیه «خوش‌بینانه» کار می‌کنند، به اینگونه که فرض می‌شود تمام تراکنش‌های ارائه شده معتبر و بدون مداخله هستند. با این حال، اگر مداخله‌ها یا تراکنش‌های نامعتبری وجود داشته باشد، ممکن است سیستم به طور کامل به عقب بازگردد و مجدداً اجرا شود، که باعث ایجاد عدم قطعیت در وضعیت نهایی و تأخیر در پردازش تراکنش می‌شود.
- MEV: رولاپ‌های آپتیمیستیک ممکن است با مشکلات MEV (بیشترین ارزش قابل استخراج) مواجه شوند، مانند مشکلاتی در مرتب‌سازی تراکنش‌ها به صورت دستکاری شده و ناعادلانه.
این مشکلات باعث تضعیف عملکرد و امنیت راه‌حل‌های رولاپ موجود می‌شوند و ممکن است بر کاربردپذیری و تجربه کاربری تأثیر بگذارند.
معرفی راهکارهای جدید مانند ترتیب‌دهندگان برای بهبود عملکرد و تمرکززدایی رولاپ‌ها، شاه کلیدی برای حل این مشکلات است.
ترتیب‌دهندگان می‌توانند توان عملیاتی را افزایش دهند و داده‌های تراکنش را فشرده کنند.
آنها به طور خاصی تراکنش‌ها را بر اساس قوانین از پیش تعیین شده‌ای مرتب می‌کنند، که نه تنها می‌تواند کارایی و ظرفیت پردازش تراکنش‌ها را افزایش دهد، بلکه مداخله و رقابت بین تراکنش‌ها را نیز کاهش می‌دهد.
ترتیب‌دهندگان تراکنش‌ها را فشرده هم می‌کنند. به این شکل که چندین تراکنش را در قالب یک تراکنش بسته‌بندی کرده و مقیاس داده‌های تراکنش را کاهش می‌دهند.
این نوع فشرده‌سازی به کاهش هزینه‌ها برای ذخیره و انتقال آنچین کمک می‌کند، در حالی که کارایی کل سیستم را نیز بهبود می‌بخشد.
معایب ترتیب‌دهندگان متمرکز
بیشتر ارائه‌دهندگان خدمات رولاپ ترتیب‌دهندگان متمرکز خود را حفظ می‌کنند چرا که این کار راحت‌تر و ارزان‌تری است.
با این حال، نقاط ضعف نیز مشهود است. از جمله آنها می‌توان به عدم محدودیت در حساسیت به سانسور، هزینه‌های بیش از حد و فرصت‌هایی برای استفاده از MEV به شیوه‌های مخرب اشاره کرد.
تمرکززدایی ترتیب‌دهندگان به عنوان یک عامل مهم در رشد رولاپ‌ها و جایگزینی امیدوارکننده برای مقابله با نقاط ضعف سیکونسرهای متمرکز در نظر گرفته می‌شود.
باور داریم که ترتیب‌دهندگان غیرمتمرکز امنیت، قابلیت پیشروی و مقاومت بیشتری در برابر سانسور از خود ارائه می‌دهند. اما طراحی و اجرای آنها کار آسانی نیست.
و بهترین راه‌حل‌ها باید در بین عوامل مختلفی مانند عملکرد، تمرکززدایی و امنیت به خوبی و هوشمندانه جابجا شوند.
پیش به سوی تمرکززدایی
فناوری کنونی هنوز برای ترتیب‌دهندگان غیرمتمرکز به بلوغ نرسیده و می‌توان با پیدا کردن الگوریتم‌های مرتب‌سازی کارآمدتر، پیاده‌سازی مکانیزم‌های اعتبارسنجی قوی‌تر، اجرای طراحی‌های هوشمندانه و غیره، آن را بهبود بخشید.
ما در این قسمت تعدادی از رویکردهای معنادار در زمینه تمرکززدایی که در حال حاضر در دست بررسی هستند را خلاصه کرده‌ایم.
و با تکامل فناوری‌های موجود، انتظار داریم که ترتیب‌دهندگان غیرمتمرکز ظرفیت پردازش بالاتر، سرعت تأیید بیشتر و تأخیر کمتری را در کنار امنیت و ترکیب‌پذیری بهتر داشته باشند.
PoA (اثبات اعتبار)
در این رویکرد، تعدادی از واحدها به صورت نوبتی به عنوان ترتیب‌دهنده در یک سیستم PoA انتخاب می‌شوند.
اثبات اعتبار مقاومت در برابر سانسور را افزایش می‌دهد و کمترین تأخیر را دارد – اما مشکل اینجاست که همچنان با خطر نقطهٔ تکی شکست مواجه می‌شود.
مبتنی بر رولاپ
در این رویکرد، هیچ ترتیب‌دهنده ممتازی وجود ندارد و هر کسی می‌تواند دسته‌ها را به لایه دوم ارائه کند.
مرتب‌سازی تراکنش‌ها و پیشنهاد بلوک به لایه DA (دسترسی به داده) موکول می‌شود. مزیتی که دارد این است که تحرک و مقاومت در برابر سانسور را از لایه DA به ارث می‌برد.
اما نقطه ضعف آن این است که سود حاصل شده ممکن است به لایه پایه نشت کند و به حملات MEV حساس‌تر باشد. همچنین زمان تأیید طولانی‌تری هم دارد.
DVT (تکنولوژی اعتباردهی توزیع‌شده)
با استفاده از DVT، وظایف اجرای یک ترتیب‌دهنده واحد می‌تواند به صورت توزیع‌شده بر روی یک گروه از دستگاه‌ها و اپراتورهای گره (node) تقسیم شود.
هر اپراتور گره می‌تواند با استفاده از قسمتی از کلید اعتباردهی خود، گواهینامه‌های مستقلی را امضا کند.
این رویکرد امکان اتصال به راه‌حل‌های دیگر را فراهم می‌کند، اما باز هم اندکی تأخیر به همراه دارد.
توالی مشترک
این راه‌حل به تعداد زیادی از رولاپ‌ها این امکان را می‌دهد تا از یک شبکه غیرمتمرکز از ترتیب‌دهندگان به طور مشترک استفاده کنند.
این شبکه ترتیب‌دهندگان مشترک، تراکنش‌ها را به صورت همزمان در چندین زنجیره پردازش می‌کند و امکان خرده‌انگاری کراس چین (cross-chain)، مقاومت لحظه‌ای در برابر سانسور و امنیت اقتصادی بالا در لایه مرتب‌سازی را فراهم می‌کند.
ترتیب‌دهندگان مشترک قابلیت ارائه خدمات به چندین زنجیره را دارند، اما همچنان با محدودیت‌هایی از سوی جریان داده و مرتب‌سازی تراکنش در لایه اول روبرو هستند.
راه‌اندازی خودکار مجموعه‌های جدید از ترتیب‌دهندگان
این رویکرد با استفاده از مکانیزم‌های توکن تشویقی، یک گروه ترتیب‌دهنده غیرمتمرکز را بدون نیاز به دریافت مجوز ایجاد می‌کند.
راه‌اندازی خودکار شامل ایجاد یک مجموعه از ترتیب‌دهندگان غیرمتمرکز می‌شود و با پذیرش توکن‌های تشویقی، بدون دریافت مجوز فعالیت می‌کنند.
مزیت آن افزایش کارایی توکن است، اما به عنوان نقاط ضعف می‌توان به تأخیر و پیچیدگی اجرایی در رولاپ‌های کمتر شناخته شده اشاره کرد.
با وجود مزایایی که ترتیب‌دهندگان غیرمتمرکز ارائه می‌دهند، هر رویکرد فنی توازن خاص خود را ایجاد می‌کند.
فرصت‌های بالقوه
حالا، یک قدم عقب برمی‌گردیم و سوال جدیدی می‌پرسیم. آیا ترتیب‌دهندگان غیرمتمرکز می‌توانند مشکلات اتریوم را به طور دائمی حل کنند؟
آیا به طور همزمان، خطراتی را هم برای اتریوم به دنبال دارند؟
اولاً، در راه‌حل‌هایی که از لایه اول اتریوم برای مرتب‌سازی اطلاعات استفاده می‌کنند، مانند رویکرد توالی مشترک، عملکرد سیستم رولاپ در واقع توسط ظرفیت لایه اول محدود خواهد شد و تنها می‌تواند با کاهش مشکلات محاسباتی، بهبود‌های کوچکی را در زمینه پیچیدگی ارتباطی ایجاد کند.
ثانیاً، شرایط شبکه را نیز باید مدنظر قرار دهیم.
پایداری و ایده همزمانی شبکه به طور مستقیم بر تحرکات و امنیت ترتیب‌دهندگان تأثیر خواهد گذاشت.
زمانی که شبکه به صورت ناهمگام رفتار کند و به طور مناسب به تراکنش‌ها پاسخ ندهد، ترتیب‌دهندگان تحرکات خود را از دست می‌دهند.
تنها در شبکه‌هایی که ایده همزمانی شبکه را به خوبی اجرا می‌کنند، ترتیب‌دهندگان می‌توانند به مقدار قابل اعتمادی تحرکات خود را حفظ کنند.
بنابراین، خودِ زیرساخت می‌تواند یک فرصت سرمایه‌گذاری بالقوه باشد.
این زیرساخت شامل ارائه‌دهندگان خدمات ترتیب‌دهندگان، حسابرسان امنیت و ارائه‌دهندگان راه‌حل‌های کراس چین در کنار حوزه‌های حکمرانی، پلتفرم‌های مشارکتی و غیره می‌شود.
راه‌حل‌هایی که توسط این ارائه‌دهندگان زیرساخت‌ها ارائه می‌شوند، ممکن است مشکلات رویکردهای موجود برای ترتیب‌دهی غیرمتمرکز را حل کنند.
باید توجه داشته باشیم که ترتیب‌دهی غیرمتمرکز تنها یکی از رویکردهایی محسوب می‌شود که جامعه اتریوم برای ارتقاء عملکرد و مقیاس‌پذیری خود در حال بررسی آن است.
اما این تنها راه ممکن نیست و راه‌حل‌های جدید با پیشرفت فناوری ظاهر خواهند شد.
ما انتظار داریم که راه‌حل‌های ترتیب‌دهی غیرمتمرکز در جهات زیر تکامل یابند.
تعامل‌پذیری مولتی چین
با ظهور زنجیره‌ها و راه‌حل‌های لایه دوم مختلف، تعامل‌پذیری مولتی چین (Multi-chain) می‌تواند به یک جنبه اساسی از ترتیب‌دهندگان غیرمتمرکز تبدیل شود.
ممکن است در آینده نیاز باشد که ترتیب‌دهندگان به صورت همزمان تراکنش‌ها را در چندین زنجیره پردازش کرده و به ترکیب‌پذیری بسیار کوچکی دست یابند تا تجربیات کاربری روان‌تر و عملکرد قدرتمندتری را فراهم کنند.
پیشگیری جدی‌تر از MEV و محافظت از کاربران
ترتیب‌دهندگان در آینده قادر خواهند بود تا تأثیر MEV را کاهش داده و کاربران را به شکل بهتری در برابر قیمت‌گذاری انحصاری محافظت کنند.
این امر ممکن است شامل اتخاذ مکانیزم‌های ترتیب‌دهی تصادفی، مکانیزم‌های معقول برای هزینه تراکنش‌ها و تدابیری برای حفظ بهتر حریم خصوصی باشد.
افزایش حاکمیت و مشارکت
برای تضمین انصاف و امنیت ترتیب‌دهندگان غیرمتمرکز، این واحدها در آینده ممکن است مکانیزم‌های حکمرانی و مشارکت قوی‌تری را معرفی کنند.
این امر می‌تواند از طریق رای‌دهی هولدرهای توکن‌ها، انتخابات اپراتورهای اعتباردهی و تصمیم‌گیری غیرمتمرکز توسط شرکت‌کنندگان میسر شود.
ایجاد مکانیزم‌های حکمرانی باز بیشتر و شفاف‌تر می‌تواند مشارکت کاربران در جامعه را افزایش داده و محرکی برای توسعه سیستم باشد.
در نتیجه، با تکامل ترتیب‌دهندگان غیرمتمرکز، انتظار داریم که نوآوری‌های بیشتری را در مدل‌های کسب‌وکار مشاهده کنیم.
این تکامل ممکن است شامل مدل‌های مختلف برای هزینه تراکنش، خدمات داده مبتنی بر ترتیب‌دهندگان، برنامه‌های آنچین و غیره باشد.
مدل‌های کسب‌وکار نوآورانه پاداش‌های اقتصادی بیشتری را برای ترتیب‌دهندگان فراهم خواهند کرد، و این امر به پذیرش و توسعه پایدار آنها کمک خواهد کرد.
