آموزش امواج الیوت (Elliott Waves)

امواج الیوت یکی از ابزارهای مهم در تحلیل تکنیکال بازار سرمایه است. یعنی معامله گران برای پیش بینی روند قیمت بازار در آینده، از این نظریه و الگوی آن استفاده می‌کنند. البته، باید بگوییم که نه تنها نظریه موج الیوت، بلکه تمامی نظریه‌های دیگر هم نمی‌توانند به شما یک پیش بینی صد درصدی بدهند. چرا که این بازار سرمایه پر از نوسان است و پیش بینی صد درصدی آن ممکن نیست.

ما در این مقاله قصد داریم پس از معرفی امواج الیوت، به تفسیر آن در نمودارهای بازار سرمایه بپردازیم تا شما با تمرین و تکرار، آن را بهتر یاد بگیرید.

تئوری امواج الیوت

نظریه امواج الیوت از ۵ موج که ۳ موج آن جنبشی و ۲ موج آن اصلاحی هستند، تشکیل شده است. امواج جنبشی همیشه در جهت روند بازار حرکت می‌کنند ولی امواج اصلاحی، جهت مخالف را در پیش می‌گیرند. این الگوهای تکرار شونده در پیش بینی قیمت بازار سهام و ارزهای دیجیتال و پاداش و ریسک‌های آن استفاده می‌شود.

در واقع امواج الیوت برگرفته از نظریه داو (Daw) است. نظریه داو می‌گوید که تمامی حرکات در بازار سرمایه، دارای یک سری قوانین و الگوهای خاص هستند. در نظر اول، به نظر می‌رسد که حرکات بازار سرمایه خیلی اتفاقی هستند؛ ولی باید بگوییم که تمامی آن‌ها یک الگو تکرار شونده دارند. معامله گران و سرمایه گذاران این بازارهای سرمایه نیز دقیقا از همین الگوها به کمک اندیکاتور استفاده می‌کنند. البته، باید دقت داشته باشید که نمی‌توان نظریه امواج الیوت را یک شاخص تکنیکال دانست. آن، تنها یک نظریه در جهت پیش بینی حرکات بعدی بازار سرمایه است.

تاریخچه نظریه امواج الیوت (Elliott Wave Theory)

رالف نلسون الیوت (Ralph Nelson Elliott)، پدر نظریه موج است که در سن ۵۸ سالگی، بعد از بازنشستگی اجباری به دلیل بیماری‌اش، به دنبال مطالعه رفتار بازار سهام رفت. او تمامی نمودارهای ۷۵ساله رفتار بازار سهام از جمله نمودارهای سالانه، ماهانه، هفتگی، روزانه، ساعتی و… را مورد بررسی و مطالعه قرار داد.

پس از مطالعه‌های انجام شده، الیوت در نوامبر ۱۹۳۴، به نظریه موج رسید. او نظریه‌اش را با چارلز جی کالینز که مشاور سرمایه گذاری دیترویت بود، مطرح کرد. پس از مدت طولانی و تحقیقات بسیار، کالینز با الیوت در نوشتن و انتشار کتاب اصل موج همکاری کرد و آن را در تاریخ ۳۱ اوت ۱۹۳۸ منتشر کردند.

الیوت از تحقیقات دست نکشید و پس از انتشار کتاب اصل موج، به تحقیقاتش ادامه داد. او اوایل دهه ۱۹۴۰، نظریه‌اش را توسعه داد و به ارتباط آن با الگو فیبوناچی پی برد. در حال حاضر، نتیجه تمامی تحقیقات و نظریه الیوت توسط بسیاری از معامله گران و سرمایه گذاران استفاده می‌شود. آن‌ها روزانه در تمامی معاملات و تحلیل‌های خود از نظریه امواج الیوت استفاده می‌کنند.

انواع امواج در نظریه الیوت

همان‌طور که بالاتر اشاره کردیم، این نظریه دارای دو دسته موج است که هر یک از امواج، انواع مختلفی دارند که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.

امواج جنبشی یا حرکتی (Motive Waves)

امواج جنبشی همیشه در جهت روند بازار حرکت می‌کنند و معمولا در دو نوع ایمپالس و مورب هستند.

امواج اصلاحی (Corrective Waves)

امواج اصلاحی دقیقا برخلاف جهت روند بازار حرکت می‌کنند. تشخیص این امواج بسیار پیچیده و زمان‌بر است. امواج اصلاحی نیز دارای سه الگو A، B و C است و با این لغات اسم‌گذاری می‌شوند. سه نوع اصلی امواج اصلاحی، تخت، مثلثی و زیگ زاگی هستند.

نکته مهم در شناخت انواع امواج در نظریه موج الیوت این است که به شما در اقدامات معاملاتی کمک می‌کند. در واقع، مرحله سخت ماجرا، شناخت این امواج است. این که شما بتوانید همان ابتدای راه، تشخیص دهید که موج جنبشی یا اصلاحی است، نکته مهمی است؛ زیرا با شناخت آن‌ها، تصمیمات معاملاتی شما نیز تغییر خواهد کرد.

امواج جنبشی، امواج نسبتا بزرگی هستند ولی امواج اصلاحی، بسیار کوچک‌تر هستند؛ زیرا، این امواج اصلاحی، با یک حرکت کوچک، قصد اصلاحات کوچک و در نهایت یک اصلاح بزرگ را دارند. معامله گران نیز معمولا از این امواج اصلاحی برای شناسایی امواج جنبشی استفاده می‌کنند؛ چراکه امواج اصلاحی، جای مناسبی برای معامله و سرمایه گذاری نیست. زمانی که بازار در امواج جنبشی قرار می‌گیرد، در واقع وقت برداشت سودهای بزرگ است.

در واقع، معامله گران همیشه به دنبال انتهای یک موج اصلاحی هستند؛ پس از آن بلافاصله یک موج جنبشی شروع می‌شود. آن‌ها دقیقا در نقطه پایانی موج اصلاحی، معامله خود را باز می‌کنند. در این نقطه، بازار در قیمت پایینی قرار دارد. بعدا که بازار وارد موج جنبشی شد، معامله گران می‌توانند معامله خود را با سود بسیار خوبی ببندند.

۵ نوع الگوی امواج الیوت

بالاتر اشاره کردیم، امواج اصلاحی دارای سه نوع و امواج جنبشی دارای دو نوع هستند. به معرفی هر یک از این امواج خواهیم پرداخت.

ایمپالس (Impulse)

موج ایمپالس یکی از ساده‌ترین و رایج‌ترین امواج جنبشی در بازار سهام و سرمایه است. این موج دارای پنج نوع موج فرعی از جمله ۳ موج جنبشی و ۲ موج اصلاحی است. ممکن است برای شما سوال پیش بیاید که چگونه این موج را در بازار تشخیص دهیم. شناسایی موج ایمپالس به قوانینی بستگی دارد که اگر هر یک از این قوانین نقض شود، موج ایمپالس شکل نمی‌گیرد.

قوانین موج ایمپالس عبارت‌اند از:

• موج دوم که یک موج اصلاحی است، هرگز نباید ۱۰۰ درصد موج اول را بازیابی کند.
• موج سوم که یک موج جنبشی است، هرگز نباید کوتاه‌تر از امواج ۱ و ۵ باشد.
• موج چهارم که یک موج اصلاحی است، هرگز نباید با موج اول هم‌پوشانی داشته باشد یا از موج سوم بالاتر رود.

اگر یک موج را مشکوک به موج ایمپالس می‌دانید، مانند نمودار، امواج فرعی را عدد گذاری کرده و قوانین بالا را روی آن بررسی کنید.

مورب (Diagonal)

موج مورب یک نوع دیگر از امواج جنبشی بوده که نسبت به موج ایمپالس، کمی پیچیده‌تر است. این امواج نیز مانند همه امواج جنبشی، دارای ۵ موج فرعی است. امواج مورب به دو دسته پیشرو و انتهایی تقسیم می‌شوند. موج مورب پیشرو، در موج فرعی ۱، موج ایمپالس و موج مورب انتهایی، در موج فرعی ۵، موج ایمپالس دارد.

برای فهم بهتر این موج جنبشی، تصویر زیر را مورد بررسی قرار دهید.

زیگ زاگ (Zig-Zag)

زیگ زاگ یک موج اصلاحی با ۳ موج فرعی به نام A، B و C است. این موج به صورت قوی، به سمت بالا یا پایین حرکت می‌کند. در میان ۳ موج فرعی زیگ زاگ، امواج A و C، هر دو امواج جنبشی هستند؛ ولی موج B، اصلاحی است.

این امواج زیگ زاگ، معمولا سطح قیمت الگوهای قبلی ایمپالس را اصلاح می‌کنند. همچنین، این امواج ممکن است به صورت ترکیبی نیز ظاهر شوند. یعنی، دو الی سه زیگ زاگ در کنار هم با اتصال یک موج اصلاحی به وجود آیند.

تخت (Flat)

امواج تخت نیز یکی دیگر از سه نوع موج اصلاحی است که مانند زیگ زاگ، امواج فرعی‌اش با A، B و C نامگذاری می‌شود. ساختار امواج تخت، از امواج اصلاحی A و C و موج جنبشی B تشکیل می‌شود. معمولا در تحلیل‌های تکنیکال، تشخیص امواج تخت بسیار پیچیده‌تر از چیزی که به نظر می‌رسد، است. چرا که می‌تواند کمی متفاوت‌تر از تصویر زیر باشد. ممکن است موج B از ابتدای موج A نیز بالاتر رود و به اتمام برسد یا موج C از نقطه شروع موج B فراتر رفته و در آن جا خاتمه پیدا کند.

مثلثی (Triangle)

امواج مثلثی یکی دیگر از امواج اصلاحی با ۵ موج فرعی که به صورت A، B، C، D و E نام‌گذاری می‌شود. معمولا امواج مثلثی در آموزش امواج الیوت بسیار ساده به نظر می‌رسد؛ ولی تمامی معامله گران برای یادگیری شناسایی آن مدت‌ها تمرین می‌کنند.

همان‌طور که متوجه شده‌اید، انواع امواج الیوت به گونه‌های متفاوتی هستند که شناسایی آن‌ها نیاز به تمرین و مهارت خاصی دارد. حالا باید به تفسیر هر یک از این امواج بپردازیم تا معنی آن‌ها را در بازار ارز دیجیتال و سهام بشناسید و بدانید.

امواج الیوت و درجات آن

در نظریه موج الیوت، تمامی امواج از کوچک‌ترین تا بزرگ‌ترین به طور کامل سازماندهی شده‌اند. از این رو هر یک دارای درجاتی هستند که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

• چرخه فوق بزرگ (Grand Super Cycle)
• چرخه بزرگ (Super Cycle)
• چرخه (Cycle)
• اولیه (Primary)
• حد وسط (Intermediate)
• کوچک (Minor)
• جزئی (Minute)
• بسیار جزئی (Minuette)
• خیلی خیلی جزئی (Sub-Minuette)

امواج الیوت از نوع فراکتال هستند. یعنی با بزرگ شدن هر نسبت یا ساختاری، ممکن است ساختار بعدی نیز تغییر کند. به همین ترتیب، ممکن است برخی از این درجات، در نمودارهای واقعی کمی بزرگ‌تر یا کوچک‌تر باشد.

معامله گران برای استفاده از نظریه موج الیوت در معاملات خود، باید موج ایمپالس با روند صعودی را در نمودار پیدا کنند. در آن جا یک پوزیشن لانگ باز کرده و زمانی که ۵ موج فرعی آن به اتمام رسید، پوزیشن شورت خود را باز کنند. پس از اتمام ۵ موج فرعی ایمپالس، روند بازار معکوس و اصلاحی می‌شود.

به یاد داشته باشید، اندازه امواج الیوت ممکن است در طول زمان تغییر کرده و بزرگ‌تر یا کوچک‌تر شوند. به طور کلی، اندازه امواج به اندازه امواج قبلی و نسبت آن‌ها به یکدیگر بستگی دارد. امواج الیوت، فراکتال است و ساختار آن با توجه به ساختار موج قبلی تغییر می‌کند.

همچنین، باید بگوییم که نظریه موج الیوت برای معاملات کوتاه مدت یا استراتژی‌های بلند مدت مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای هر دو آن‌ها مناسب است و تحلیل تکنیکال نسبتا دقیقی از آینده پیش رو بازار به شما می‌دهد.

نسبت‌های فیبوناچی و نقش آن‌ها در امواج الیوت

قبل از بررسی ارتباط نسبت‌های فیبوناچی با امواج الیوت، بهتر است یک آشنایی کلی با این اعداد به دست آورید. اعداد فیبوناچی از ۰ شروع می‌شود و عدد بعدی آن از جمع ۱ با ۰ به دست می‌آید. برای به دست آوردن اعداد بعدی این الگو، باید جمع دو عدد قبلی را با عدد بعدی جمع ببندید. به این ترتیب یک سری اعداد تا بی نهایت به دست می‌آید که به آن‌ها، اعداد فیبوناچی می‌گویند. این اعداد شامل ۰، ۱، ۲، ۳، ۵، ۸، ۱۳، ۲۱ و… می‌شوند.

برای به دست آوردن نسبت‌های فیبوناچی نیز باید دو مورد از این الگو را بر هم تقسیم کنید تا نسبت آن‌ها به دست آید. از این نسبت فیبوناچی در تعیین سطوح مقاومت و حمایت بازارها استفاده می‌شود.

در این بین، الیوت به یک ارتباط میان نسبت‌های فیبوناچی با امواج الیوت رسید. او معتقد است که روابط امواج در قیمت و زمان، معمولا از روی همان نسبت‌های فیبوناچی یعنی ۳۸ درصد یا ۶۲ درصد نشان داده می‌شوند. مثلا، یک موج اصلاحی می‌تواند ۳۸ درصد موج ایمپالس قبلی را در خود بازیابی کند.

در نظریه موج الیوت از نسبت‌های فیبوناچی برای پیدا کردن نقطه پایان یک موج اصلاحی استفاده می‌شود که پس از آن یک موج جنبشی شروع شود. نسبت‌های فیبوناچی می‌تواند امواج اصلاحی را در یک روند اندازه گیری کند. به عنوان مثال، موج ۲ در امواج اصلاحی می‌تواند ۵۰ درصد از طول موج ۱ باشد.

یکی دیگر از ابزارهای مرتبط با فیبوناچی در تحلیل بازار، فیبوناچی اکستنشن است. از این ابزار برای پیدا کردن نقاط عطف در روند اولیه استفاده می‌شود. اگر بازار در روند مثبت و صعودی باشد، فیبوناچی اکستنشن به شما نشان می‌دهد که یک موج ایمپالس قبل از اصلاح می‌تواند به کجا برسد. اگر که بازار در روند منفی و نزولی باشد، از این ابزار برای تعیین سطوح حمایت استفاده می‌شود. البته، از فیبوناچی اکستنشن برای تعیین و اندازه گیری سطوح قیمت هم استفاده می‌کنند و به کمک آن میزان سود را به دست می‌آورند.

نحوه تشخیص و تفسیر امواج الیوت

با توجه به شناختی که نسبت به انواع امواج الیوت و امواج فرعی آن پیدا کردید، قصد داریم به کمک یک تصویر، نحوه تشخیص و تحلیل این امواج را بازار سهام توضیح دهیم.

به نمودار نگاه کنید؛ این نمودار از ۸ موج تشکیل شده که ۵ موج آن جنبشی از نوع ایمپالس است و ۳ موج دیگر آن، موج اصلاحی است. موج ایمپالس با ۱، ۲، ۳، ۴ و ۵ و موج اصلاحی با A، B و C نام‌گذاری شده است.

موج ایمپالس در جهت روند اصلی حرکت می‌کند. دقت کنید، موج ۱، ۳ و ۵ در جهت موافق و ۲ و ۴ در جهت مخالف بازار حرکت می‌کنند.

امواج اصلاحی نیز معمولا دارای ۳ موج فرعی هستند که در این موج A و C در جهت اصلاح و موج B در جهت مخالف آن‌ها حرکت می‌کند.

در این نمودار یک موج الیوت را مشاهده می‌کنید که از یک موج ایمپالس و به همراه آن یک موج اصلاحی تشکیل شده است. این موج، مجموعه از حرکت‌های مثبت و منفی در جهت بازار را نشان می‌دهد که معامله گران با توجه به آن‌ها، به پیش بینی بازار آینده می‌پردازند.

نکته مهم باقی مانده، جهت حرکت‌های امواج الیوت است. باید بدانید که یک موج جنبشی همیشه به بالا و یا یک موج اصلاحی همیشه به سمت پایین حرکت نمی‌کند. پس دقت کنید و برای یادگیری بیشتر، آن‌ها را بر روی نمودارهای متفاوت تمرین کرده و به تفسیر آن‌ها بپردازید.

شاخص‌های مرتبط با امواج الیوت

امواج الیوت همیشه به تنهایی در تحلیل‌های تکنیکال استفاده نمی‌شود. بلکه آن‌ها برای پیش بینی بازار، به یک سری شاخص‌ها و اخبار اقتصادی هم نیاز دارند؛ زیرا این شاخص‌ها و اخبار اقتصادی می‌توانند تاثیر بسزایی بر روی روند قیمت بازار بگذارند که تنها با نظریه موج تحلیل نمی‌شوند.

برخی از اندیکاتورها یا شاخص‌های مرتبط با نظریه موج عبارت‌اند از:

• اندیکاتور قدرت نسبی (RSI): همگرا شدن اندیکاتورهای موجی با شرایط خرید و فروش، هر دو شاخص نوسان پیش بینی شده را در جهت بسیار درستی قرار می‌دهد. به همین دلیل، در این شرایط معامله گران فرصت را برای باز کردن یک معامله جدید غنیمت می‌شمارند.
• میانگین متحرک ساده (SMA): زمانی که موج الیوت در حرکت منفی قرار می‌گیرد، SMA حرکت نزولی بازار در ۵۰ روز آینده پیش بینی می‌کند. با این شرایط، معامله گران متوجه می‌شوند که کاهش قیمت در راه است. بالعکس این مورد هم با حرکت مثبت موج الیوت انجام می‌شود که نشان از افزایش قیمت دارد.
• میانگین متحرک همگرا یا واگرا (MACD): زمانی که به دنبال یک موج با ۵ موج فرعی هستید، این اندیکاتور می‌تواند به شما کمک کند. با رسم اندیکاتور میانگین متحرک همگرا یا واگرا، شما موج ۳ را یکی از قوی‌ترین امواج است را پیدا می‌کنید.