ورژن ۴ یونی سواپ چیست؟ بررسی محصولات جدید بزرگ‌ترین صرافی غیرمتمرکز
صرافی یونی سواپ (Uniswap) بزرگ‌ترین صرافی غیرمتمرکز (Dex) در بازار ارز دیجیتال است که تاکنون سه نسخه از آن راه‌اندازی شده است. بسیاری از مفاهیمی که امروز در هر دکس به آن‌ها برمی‌خوریم، مانند استخرهای نقدینگی و نقدینگی متمرکز، از ابتکارات نسخه‌های قبلی Uniswap بوده‌اند. بنابراین طبیعی است که کاربران کریپتو با امیدواری منتظر ورژن ۴ یونی سواپ (Uniswap V4) باشند؛ نسخه‌ای که قرار است در سه‌ماهه سوم سال ۲۰۲۴ منتشر شود.
در این مقاله به معرفی ورژن چهار یونی سواپ پرداخته و ویژگی‌ها، مزایا، امکانات معاملاتی و اهداف آن را بررسی می‌کنیم. اگر اهل ترید در صرافی‌های غیرمتمرکز هستید، با ما همراه شده و با یکی از پیشرفته‌ترین پلتفرم‌ها در این حوزه آشنا شوید.
معرفی ورژن ۴ یونی سواپ و مزایای آن
بر اساس آنچه Uniswap Labs توسعه‌دهنده اصلی صرافی یونی سواپ عنوان کرده، هدف از راه‌اندازی نسخه چهار این پلتفرم، بهبود سازوکار تامین و گردش نقدینگی در صنعت دیفای است. این صرافی غیرمتمرکز، همچنان بر بستر اتریوم قرار دارد و در راستای گسترش دامنه تجارت کاربران خود، به آن‌ها امکانات سفارشی‌سازی بیشتری می‌دهد. قابلیت‌های سفارشی‌سازی بیشتر معاملات و استخرها در ورژن ۴ یونی سواپ، به معنی فرصت نوآوری بیشتر برای توسعه‌دهنده‌های این پلتفرم است.
بهبودهای ساختاری، هزینه‌های پایین تراکنش‌ها، شفافیت و سهولت بیشتر مدیریت استخرها و امکان اجرای همزمان چند عملیات و فرصت‌های درآمدزایی بیشتر از دیگر مزایا و نوآوری‌های ورژن چهار یونی سواپ هستند. مانند نسخه‌های پیشین، ورژن چهار این پلتفرم نیز از مدل بازارساز خودکار یا AMM استفاده می‌کند.
لازم به ذکر است که در کنار یونی سواپ لبز، سازمان دائوی Uniswap نیز امکان مشارکت در توسعه نسخه چهارم و حاکمیت بر آن را خواهد داشت. توکن بومی Uniswap V4 نیز مانند ورژن‌های قبلی UNI خواهد بود. بر اساس اسناد منتشر شده، هولدرهای این توکن نیز در مواردی، امکان مشارکت در تصمیم‌گیری‌های حاکمیتی آن را دارند. انتظار می‌رود انتشار این ورژن با احساسات مثبتی که پیرامون آن شکل گرفته، سبب رشد قیمت یونی سواپ نیز بشود.
قلابها (Hooks)؛ ویژگی اصلی ورژن ۴ یونی سواپ
مهم‌ترین ویژگی ورژن یونی سواپ، قابلیت ایجاد استخرهای نقدینگی سفارشی‌سازی شده است. این مزیت به کمک یک سازوکار منحصربه‌فرد به نام Hooks یا قلابها محقق شده است.
همانطور که می‌دانید، هر استخر نقدینگی یک چرخه حیات (Lifecycle) دارد. این چرخه خود شامل سه نقطه زمانی اصلی یعنی نقطه ایجاد چرخه، اضافه شدن نقدینگی و در نهایت برداشت یا تعدیل نقدینگی می‌شود. در ورژن ۴ یونی سواپ، هوک‌ها قراردادهای هوشمندی هستند که در نقاط مختلف چرخه حیات استخر اجرا شده و می‌توانند آن را سفارشی‌سازی کنند. آن‌ها امکان افزودن کدهای اضافه‌تر در طول این پروسه را به توسعه‌دهنده‌ها می‌دهند. کارمزدهای پویا، سفارش‌های محدود زنجیره‌ای و اوراکل‌های سفارشی نمونه‌هایی از کاربردهای هوک‌ها هستند.
اما یکی از مهم‌ترین کاربردهای هوک‌ها، عملکرد آن‌ها به‌عنوان بازارساز با میانگین وزنی زمانی (TWAMM) است. کاربران پلتفرم‌های دیفای با این ویژگی آشنا هستند. یک TWAMM امکان اجرای یک سفارش بزرگ با تقسیم آن به سواپ‌های کوچک‌تر در طول یک بازه زمانی معین را می‌دهد. قیمت‌های بهتر، پوشش ضرر ناشی از نوسانات قیمت، کاهش تاثیر سواپ‌های بزرگ بر قیمت توکن و محافظت از کاربران ورژن ۴ یونی سواپ در برابر MEV از مزایای این بازارسازها هستند.
مدیریت واحد استخرها در یونی سواپ ورژن ۴
دیگر ویژگی مهم ورژن ۴ یونی سواپ، ساده‌تر و شفاف‌تر شدن نحوه مدیریت استخرهای نقدینگی است. در نسخه‌های قبلی، برای مدیریت هر استخر، یک قرارداد هوشمند جداگانه وجود داشت؛ سازوکاری که هزینه بیشتری را به صاحبان استخرها و انجام معاملات چند-استخری تحمیل می‌کرد. ورژن چهار یونی سواپ، امکان مدیریت همه استخرها در قالب یک قرارداد هوشمند واحد به نام Singleton را فراهم می‌کند.
قرارداد سینگلتون علاوه بر شفافیت و سهولت بیشتر، یک مزیت مهم دیگر نیز به دنبال دارد و آن کاهش هزینه‌های گس است؛ زیرا در سواپ‌های چند-استخری، دیگر نیازی به انتقال توکن‌هایی که در استخرهای مختلف نگهداری می‌شوند نیست. یونی سواپ ادعا می‌کند که قرارداد Singleton می‌تواند هزینه‌های گس برای ایجاد استخر را به نصف کاهش دهد. تریدرهای ورژن ۴ یونی سواپ نیز در نهایت هزینه‌های کمتری پرداخت می‌کنند.
نگهداری حساب فلش در ورژن چهار یونی سواپ
در Uniswap V4 سازوکار نگهداری حساب نیز بهبود یافته است. برخلاف نسخه‌های قبلی در این ورژن، عملیات مختلف کاربر مانند سواپ یا واریز نقدینگی، نه با انتقال توکن‌ها، بلکه در انتهای تراکنش به پایان می‌رسد. این سازوکار که Flash Accounting یا نگهداری حساب فلش نام‌گذاری شده، در اوراکل‌های داخلی انجام می‌شود. در بخش دیگر مقاله درباره اوراکل‌های داخلی یونی سواپ ورژن ۴ صحبت می‌کنیم.
به خاطر وجود نگهداری حساب فلش، کاربران ورژن ۴ یونی سواپ می‌توانند چندین نقل و انتقال را به یکدیگر متصل کرده و همزمان انجام دهند. سیستم این صرافی ارز دیجیتال در پایان قرارداد، برآیند توکن‌های ورودی و خروجی و هزینه‌های گس را محاسبه کرده و تسویه بدهی کاربر را تایید می‌کند. در صورت عدم کفایت موجودی نیز کل عملیات لغو می‌شود.
نگهداری حساب فلش، همچنین عملیات استخرها را ساده‌تر و هزینه‌های آن‌ها و نیز کاربران را کاهش می‌دهد. این سازوکار، مکمل قرارداد هوشمند Singleton است. این دو ویژگی در کنار هوک‌ها، به مسیریابی آسان‌تر نقل و انتقالات در عین وجود استخرهای بیشتر در ورژن ۴ یونی سواپ کمک می‌کنند.
دیگر ویژگی‌های ورژن ۴ یونی سواپ
در کنار سه ویژگی اصلی هوک‌ها، قرارداد سینگلتون و نگهداری حساب فلش، ورژن ۴ یونی سواپ مزایا و امکانات دیگری نیز پیش روی کاربران خود می‌گذارد که در ادامه مهم‌ترین آن‌ها را بررسی می‌کنیم.
اتکای ورژن ۴ یونی سواپ به اوراکل‌های داخلی
بر خلاف ورژن‌های دو و سه یونی سواپ، ورژن چهارم این پلتفرم، دیگر به اوراکل‌های خارجی متکی نیست. به مدد هوک‌ها، امکان پیاده‌سازی اوراکل‌های داخلی و بومی بر بستر این صرافی ایجاد شده است. در بخش‌های قبلی، یک نمونه مهم از کاربرد این اوراکل‌ها را ذکر کردیم؛ اما آن‌ها را می‌توان با اهداف متفاوت دیگری نیز خلق کرد. اوراکل‌های قیمت، نمونه‌ای از این کاربردهاست که در برابر دستکاری قیمت‌ها، به ویژه هنگام اجرای معاملات بزرگ مقاومت می‌کند.
بازگشت اتر به یونی سواپ
اصلاح معماری، سازوکار نگهداری حساب و قراردادهای هوک، یک نتیجه مهم برای ورژن ۴ یونی سواپ به دنبال داشته‌اند و آن، بازگشت جفت ارزهای معاملاتی ETH است. این جفت‌ها تنها طی بازه‌ای کوتاه در نسخه ۲ این پلتفرم حاضر بودند و به دلیل هزینه‌های بالای تراکنش و دیگر پیچیدگی‌های ساختاری، حذف شده و با رپد اتریوم (WETH) جایگزین شدند. به‌این‌ترتیب، امکان معامله مستقیم این جفت‌ها بدون نیاز به تبدیل آن‌ها به WETH با کارمزد بسیار پایین‌تر مجددا فراهم می‌شود. جفت‌های مبتنی بر رپد اتر نیز همچنان وجود خواهند داشت.
تعامل بیشتر با سایر پروتکل‌‌ها
ویژگی Hooks در کنار نگهداری حساب Flash امکان تعامل بیشتر با سایر پروتکل‌های اتریوم را برای ورژن ۴ یونی سواپ فراهم کرده است. این دو در کنار یکدیگر، تعاملات پیچیده بین پروتکل‌های مختلف دیفای و حتی بازی‌های P2E را ساده‌تر و امن‌تر می‌کنند. در این صورت، رشد قابل توجه نقدینگی این صرافی بعید نخواهد بود؛ اتفاقی که می‌تواند افزایش قیمت توکن UNI را نیز در پی داشته باشد. به همین دلیل، احتمال خرید یونی سواپ از سوی سرمایه‌گذاران نهادی پیش از انتشار ورژن ۴ یونی سواپ وجود دارد.
تنوع سطوح کارمزد در استخرها
دیگر ویژگی مهم ورژن ۴ یونی سواپ برای توسعه‌دهنده‌ها، امکان تعریف طیف نامحدودی از سطوح کارمزد است. این رویکرد، انعطاف‌پذیری بیشتری برای معامله انواع دارایی‌ها و استراتژی‌های معاملاتی را به همراه دارد. همچنین هر استخر می‌تواند سطوح کارمزد منحصربه‌فرد خود را تعریف کند. این ویژگی، پتانسیل کسب درآمد بیشتر برای تامین‌کنندگان نقدینگی را به همراه دارد.
رویکرد جامعه‌محورتر یونی سواپ ورژن ۴
دیگر ویژگی مهم ورژن ۴ یونی سواپ، توجه بیشتر آن به نقش و مشارکت جامعه در توسعه است. برای این منظور، بخش‌هایی از کد این پلتفرم باز گذاشته شده تا توسعه‌دهنده‌های بیشتری را به خود جذب کند. مشوق‌هایی هم برای کاربران و توسعه‌دهنده‌ها در نظر گرفته شده تا مشارکت آن‌ها افزایش یابد. این رویکرد می‌تواند تقاضا برای توکن UNI را نیز افزایش دهد.
تاریخ انتشار Uniswap V4
بنیاد Uniswap، در ابتدای سال ۲۰۲۴ اعلام کرد که زمان انتشار نسخه چهارم این صرافی، به هارد فورک Dencun اتریوم وابسته است. هاردفورکی که در ماه مارس با موفقیت اجرا شد. قبل از آن و بر اساس اطلاعیه‌های منتشر شده در سال ۲۰۲۳، سه ماهه سوم سال ۲۰۲۴ یعنی از ابتدای ماه جولای تا پایان سپتامبر این سال (اواسط تیر تا اواسط مهر ۱۴۰۳) بازه حدودی انتشار ورژن ۴ یونی سواپ اعلام شده بود. در زمان نگارش این مطلب در روزهای ابتدایی سپتامبر ۲۰۲۴، به‌نظر نمی‌رسد که این اتفاق مانع دیگری داشته باشد.
ورژن چهار یونی سواپ، مجوز خود را از Business Source 1.1 نیز دریافت کرده است. این مجوز، کد منبع این پلتفرم را به مدت چهار سال محدود به محیط‌های تجاری و تولیدی می‌کند. واقعیتی که البته از نگاه برخی کارشناسان متن باز بودن کامل منبع کد آن را زیر سوال می‌برد. با این‌حال پس از این بازه زمانی قرار است کد این صرافی عمومی یا GPL شود.
یونی سواپ چهارم؛ پل بین صرافی‌های غیرمتمرکز و دیفای
ویژگی‌های منحصربه‌فرد ورژن ۴ یونی سواپ سبب شده که بسیاری از کارشناسان آن را به‌عنوان ترکیبی از دکس‌ها و پلتفرم‌های دیفای توصیف کنند؛ پلتفرمی که علاوه بر امکانات معمول، دست توسعه‌دهنده‌ها و تریدرهای خود را برای هرچه سفارشی‌تر کردن خدمات یا معاملات‌شان بازتر کرده است.
فرصت‌های کسب درآمد بیشتر برای تامین‌کنندگان نقدینگی و کاهش هزینه‌های این صرافی، می‌تواند موج جدیدی از کاربران را برای آن به همراه داشته باشد. باید دید انتشار ورژن ۴ یونی سواپ چه تاثیری بر قیمت UNI و حتی اتریوم خواهد داشت. نظر شما در این باره چیست؟ تجربه خود را از کار با هریک از نسخه‌های یونی سواپ با ما در میان بگذارید.
