بررسی ۸ مورد از بهترین پلتفرم‌های بلاکچین در سال ۲۰۲۳

محبوبیت شبکه‌های بلاکچین، به‌علت کاربرد آن‌ها در تسهیل انواع معاملات (مخصوصا ارزهای دیجیتال)، قابلیت ردیابی و انقلاب در تراکنش‌های مالی است. البته، شروع این محبوبیت‌ها به‌دلیل رشد ارزش BTC بود که با بلاکچین بیت کوین آغاز شد و اکنون از آن به‌عنوان یکی از پلتفرم‌های پرمصرف و کند یاد می‌شود. در این مقاله، قصد داریم ۸ مورد از برترین پلتفرم‌های بلاکچین را به شما معرفی کنیم. با ما در این مقاله از بلاگ والکس همراه شوید.

نظرات فعالین حوزه بلاکچین چیست؟

الکس پاول مندرس (Alex Paul Manders)، شریک تجاری و مدیر ISG BlockchainNow در Information Services Group معتقد است:

«شبکه‌های بلاکچین باعث افزایش آگاهی در مورد بازارهای مالی غیرمتمرکز (دیفای) شده‌اند. با توجه به این اتفاق، مدل‌هایی جدید از کسب‌وکارهای جدید شکل گرفته‌اند که دیگر در مسیر تجارت‌های سنتی قرار ندارند.»

پلتفرم‌های بلاکچینی، علاوه بر بازار ارزهای دیجیتال، بهترین گزینه برای تسهیل تراکنش‌ها در موسسات مالی و بانک‌های بزرگ هم محسوب می‌شوند. طبق پیش‌بینی مندرس، شبکه‌های بلاکچین توانایی به‌وجود آوردن یک انقلاب بزرگ را در زنجیره‌های قدیمی تامین و فناوری اکوسیستم پرداخت دارند. برای مثال، دولت ایالات متحده از فناوری بلاکچین برای ردیابی محصولات، مواد و انواع داروها استفاده می‌کند تا روند تبادل داده‌ها و فروش آن‌ها کارآمدتر و شفاف‌تر انجام شود.

طبق گفته ساسیل منون، در حال حاضر ۳ پلتفرم قدرتمند بلاکچین در دنیای معاملات و تراکنش‌ها وجود دارند که به‌ترتریب عبارتند از Hyperledger ،R3 Corda و اتریوم (Ethereum). البته، از رشد بی‌سابقه و آینده درخشان پلتفرم‌هایی همچون EOSIO و ConsenSys Quorum هم نباید غافل شد. در ادامه به ۸ تا از برترین پلتفرم‌های بلاکچین اشاره می‌کنیم.

برترین پلتفرم‌های بلاکچین کدام‌اند؟

پلتفرم‌های بلاکچین، با تکیه بر قدرت زبان‌های برنامه‌نویسی و مجوعه‌ای از توابع web3، از جمله بازار NFT و ارزهای دیجیتال کار می‌کنند. شبکه‌های بلاکچینی، قابلیت ایجاد قرارداد هوشمند (Smart contracts)، اجرای تراکنش‌های سریع و کاهش کارمزد را برای کاربران به ارمغان می‌آورند. بلاکچین ها الزاماً عمومی نیستند و بعضاً توسط بنیادهای خصوصی و غیرانتفاعی پشتیبانی می‌شوند؛ اتریوم (Ethereum)، ترون (Tron)، ریپل (Ripple)، استلار (Stellar)، سولانا (Solana) و پولکادات (Polkadot) از این قبیل پلتفرم‌ها هستند.

پیش از اینکه به معرفی بهترین پلتفرم‌های بلاکچین بپردازیم، بد نیست که با چندین اصطلاح تخصصی مربوط به این پلتفرم‌ها آشنا شوید. این اصطلاحات تخصصی در دنیای بلاکچین عبارتند از:

بلاکچین اتریوم (Ethereum)

اتریوم در سال ۲۰۱۳ به دنیای کریپتوکارنسی معرفی شد. این شبکه، یکی از قدیمی‌ترین و معروف‌ترین پلتفرم‌های بلاکچین محسوب می‌شود. فضای این پلتفرم، کاملاً غیرمتمرکز (decentralized) است و از لحاظ ساختاری می‌توان آن را با شبکه بلاکچین بیت کوین مقایسه کرد. طبق نظر مندرس، نقطه قوت این پلتفرم، پشتیبانی از قراردادهای هوشمند و تمرکززدایی است. از نقاط ضعف آن هم می‌توان به زمان زیاد برای انجام تراکنش‌ها و کارمزد بالا اشاره کرد. اتریوم، علاوه‌براین‌که شامل برنامه‌های کاربردی است و یک ارز دیجیتال اختصاصی با عنوان اتر (ETH) هم دارد.

اتریوم، معمولاً با برنامه‌های غیرمتمرکز یا dApps شناخته می‌شود و در انجام معاملات توکن‌های غیرقابل تعویض یا NFT هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. قراردادهای هوشمند، در اتریوم با استفاده از زبان برنامه‌نویسی سالیدیتی (Solidity) نوشته و روی فضایی با عنوان ماشین مجازی اتریوم (EVM) اجرا می‌شوند. با تمامی این اوصاف، پلتفرم‌های جایگزین، کارمزد بسیار کم‌تر و سرعت بیشتری نسبت به اتریوم دارند و نمی‌توان در حال حاضر آن را به‌عنوان کارآمدترین پلتفرم در دنیای بلاکچین‌ها محسوب کرد.

اتریوم، یک جامعه فعال از توسعه‌دهندگان فناوری هم دارد که توسط Enterprise Ethereum Alliance تشکیل شده و بیش از ۲۰ عضو از جمله بانک مرکزی جی پی مورگان (JPMorgan)، اینتل (Intel) و مایکروسافت (Microsoft) دارد. اتریوم، مبنای کاری خود را از الگوریتم اجماع اثبات کار (PoW) به اجماع اثبات سهام (PoS) تغییر و با این کار میزان مصرف انرژی خود را پایین آورد. طبق پیش‌بینی‌ها انتظار می‌رود که اتریوم در سال ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴، ظرفیت ذخیره داده‌ها و مقیاس‌پذیری در شبکه را افزایش دهد.

بلاکچین خصوصی IBM

طبق نظر بسیاری از صاحب‌نظران و تحلیل‌گران، شبکه IBM از جمله برترین پلتفرم‌های بلاکچین خصوصی و غیرمتمرکز است که ریسک کم‌تری را برای کاربران دارد. ابزار توسعه‌دهنده شبه IBM به‌نحوی طراحی شده‌اند که قابلیت انعطاف‌پذیری و تنظیم مجدد را دارند. شبکه IBM، دارای رابط کاربری ساده است و امکان آزمایش سریع و فوری قراردادهای هوشمند را دارد. شبکه IBM، از معدود پلتفرمهای بلاکچینی محسوب می‌شود که در زمینه‌هایی به‌غیر از ارز دیجیتال (مثل بانک‌داری) هم کاربرد دارد. برای مثال، برنامه بلاکچینی IBM Food Trust، تاکنون بیش از ۱۸ میلیون تراکنش را پشتیبانی کرده است.

از جمله پلتفرم‌های بلاکچین خصوصی و موفق در زمینه بانک‌داری، می‌توان به Blockchain Community Initiative هم اشاره کرد. این پلتفرم خصوصی، در کشور تایلند مورد استفاده قرار می‌گیرد و خدمات تعهدات پرداخت و مزایده‌های سازمانی بیش از ۲۲ بانک تایلندی را برعهده دارد.

هایپر لجر فابریک (Hyperledger Fabric)

هایپر لجر فابریک، در واقع مجموعه‌ای از ابزارهایی است که به ایجاد و ساخت برنامه‌های بلاکچینی کمک می‌کنند. این ابزارها توسط بنیاد لینوکس (Linux Foundation)، راه‌اندازی شد و با استفاده از دفتر کل توزیع‌شده کار می‌کند. هایپر لجر فابریک، یک اکوسیستم قدرتمند از چند جزء دیگر است که مجموعاً به یک ساختار مادولار (Modular architecture) وصل می‌شود. این پلتفرم، برای شکل‌گیری بلاکچین‌های بسته (closed blockchains) به‌خوبی کار می‌کد و امنیت و سرعت شبکه‌ها را افزایش می‌دهد.

این شکل از پلتفرم‌های بلاکچین، از مدل‌های مختلف داده مثل خروجی تراکنش خرج‌نشده (UTXO) پشتیبانی می‌کند. ضمناً، امکان بهبود حریم خصوصی کاربران، جداسازی تراکنش‌ها و دسترسی به داده‌های خصوصی با هایپر لجر فابریک امکان‌پذیر است. تراکنش‌های پرسرعت، تاخیر کم در نهایی شدن تراکنش‌ها و مقرون‌به‌صرفه بودن از جمله ویژگی‌های مثبت این پلتفرم است.

طبق اظهارات آرناود له هورس (Arnaud Le Hors)، کارمند فنی فناوری بلاکچین در IBM، پیشرفت‌های چشمگیری در ساختار جدید هایپر لجر فابریک ایجاد شده‌اند. این پیشرفت‌ها، باعث سرعت بخشیدن به تراکنش‌ها و نیاز به فضای ذخیره‌سازی کم‌تر می‌شود. یک انجمن فعال هم روی این شکل از پلتفرم‌های بلاکچین در حال فعالیت است و انتظار می‌رود هایپر لجر فابریک در آینده به قلب تپنده الگوریتم‌های اجماع و قابلیت‌های حفظ حریم خصوصی از نوع GDPR تبدیل شود.

هایپر لجر ساوتوث (Hyperledger Sawtooth)

پلتفرم منبع‌باز (Open source) هایپر لجر ساوتوث، از ابتکارات بنیاد لینوکس و پلتفرم هایپر لجر فابریک است. این پلتفرم، از مکانیزمی جدید با عنوان اجماع اثبات زمان سپری‌شده (proof of elapsed time) استفاده می‌کند که با فناوری‌های امنیتی مبتنی بر سخت‌افزار ترکیب می‌شود. شاون آموندسون (Shawn Amundson)، مشاور اصلی مجموعه BitWise IO، گفته است که کاربرد اصلی لجر ساوتوث برای توسعه سیستم‌های زنجیره تامین و ایجاد الگوریتم‌های اجماع جدید است.

کتابخانه (library) لجر ساوتوث، به توسعه‌دهندگان دفتر کل توزیع‌شده این امکان را می‌دهد تا از قطعات Sawtooth در برنامه‌های خود استفاده کنند. همچنین، این پلتفرم از مجموعه‌ای از گره‌ها (نودها) تشکیل شده که باعث تقویت و بهبود تراکنش‌ها و قراردادهای هوشمند می‌شود.

پلتفرم R3 Corda

پلتفرم R3 Corda، از جمله برترین پلتفرم‌های بلاکچین است که به‌عنوان یک جایگزین برای دفتر کل توزیع‌شده محسوب می‌شود. این پلتفرم، از یک مکانیزم اجماع جدید استفاده می‌کند که در آن، تراکنش‌ها به‌صورت رمزنگاری‌شده به‌یکدیگر متصل می‌شوند. مهم‌ترین ویژگی این پلتفرم، این است که چندین تراکنش در یک بلاک واحد دسته‌بندی نمی‌شوند. اگر به سایت پلتفرم R3 Corda، سری بزنید، با تعریفی جالب و عجیب‌وغریب روبه‌رو می‌شوید. سایت R3 Corda، از این پلتفرم به‌عنوان چیزی که هم بلاک چین است و هم بلاکچین نیست (both a blockchain and not a blockchain) یاد می‌کند.

یکی از مزایای برجسته این پلتفرم، پردازش تمامی تراکنش‌ها در لحظه است که باعث بهبود عملکرد آن در مقایسه با سایر بلاکچین‌ها می‌شود. کنسرسیوم آر تیری (R3 Consortium)، علاقه‌مندان و طرفداران زیادی در حوزه‌های مالی دارد؛ چرا که به‌عنوان گزینه‌ای کاربردی برای تراکنش‌های مالی و قراردادهای هوشمند قوی و مطمئن محسوب می‌شود. حامیان اصلی این شکل از پلتفرم های بلاکچین، شرکت‌های غول فناوری از جله HSBC ،Bank of America ،Intel و مایکروسافت هستند. ضمناً، این پلتفرم اخیراً از یک پیش‌نمایش فنی با عنوان Corda Payments رونمایی کرده که فرایند ایجاد قابلیت پرداخت توزیع‌شده (distributed payment) را فراهم می‌کند.

طبق اظهارات ماندرس، R3 Corda از معدود پلتفرم‌های بلاکچین است که شانس زیادی برای کسب جایگاه اول در پردازش تراکنش‌های مربوط به بیمه را دارد.

پلتفرم تزوس (Tezos)

پلتفرم تزوس، یکی از پلتفرم‌های قدیمی است که از سال ۲۰۱۴ در زمینه برنامه‌های غیرمتمرکز، قراردادهای هوشمند و ابزارهای مالی جدید مثل NFT فعالیت می‌کند. این شبکه، از جمله پلتفرم‌های بلاکچین محسوب می‌شود که به دارایی‌های دیجیتال گره خورده و از پروتکل‌های قابل ارتقا و کلاینت‌های نرم‌افزار مدولار پشتیبانی می‌کند.

گروه توسعه‌دهنده پروژه تزوس، اخیراً با پیشرفت‌هایی که داشته است، باعث بهبود عملکرد آن و افزایش قابلیت‌های مربوط به قراردادهای هوشمند شده. همچنین، می‌توان از این پلتفرم به‌عنوان یکی از ابزارهای موثر در خودکارسازی فرایند خریدوفروش NFT و تقویت زنجیره تامین سازمانی یاد کرد.

 پلتفرم منبع باز EOSIO

پلتفرم EOSIO، برای اولین‌بار به‌عنوان یک پروژه منبع باز یا Open source در سال ۲۰۱۸ راه‌اندازی شد. این پلتفرم، برای توسعه برنامه‌های کاربردی غیرمتمرکز و قراردادهای هوشمند بهینه‌سازی شده است. به‌عقیده طرفداران و کاربران این پلتفرم، این شبکه از مکانیزم اجماع پیچیده مبتنی بر PoS بهره می‌برد که عملکرد بهتری نسبت به سایر شبکه مثل اتریوم دارد.

از جمله مزایا برجسته این پلتفرم، می‌توان به تراکنش‌هاس سریع‌السیر و ویژگی‌های پیشرفته برای راه‌اندازی انواع برنامه‌ها و اپلیکیشن‌ها اشاره کرد. بیش از ۴۰۰ برنامه کاربردی از جمله مدیریت هویت (identity management) و اپلیکیشن‌های گیمینگ در این پلتفرم توسعه پیدا کرده‌اند.

پلتفرم‌های هیبریدی (Hybrid Blockchain)

بلاکچین‌های هیبریدی، به‌عنوان یکی از بهترین اشکال پلتفرم‌های بلاکچین محسوب می‌شوند که ترکیبی از بهترین ویژگی‌های بلاکچین‌های خصوصی و عمومی را در خود دارند. یک بلاکچین هیبریدی در دنیایی ایده‌آل، امکان دسترسی کنترل‌شده و آزاد به تمامی تراکنش‌ها و قابلیت‌ها را فراهم می‌کند. بلاکچین‌های هیبریدی قدرتمند و موفق مثل EOS، به‌صورت عمومی در دسترس همه نیستند، اما از خصوصیات مهم سایر بلاکچین‌ها مثل یکپارچگی، شفافیت و امنیت برخوردار هستند.

پلتفرم‌های بلاکچین هیبریدی، قابلیت تنظیم دارند و اعضای آن می‌توانند تصمیم بگیرند که چه افرادی در تصمیم‌گیری‌های شبکه شرکت کند یا کدام‌یک از تراکنش‌ها عمومی شوند. پروژه XDC، یکی از برترین پلتفرم های بلاکچین هیبریدی است که از بلاکچین‌های عمومی و خصوصی بهره می‌برد. این پلتفرم توسط شرکت سنگاپوری XinFin مدیریت می‌شود.

سوار بر اسب تندپای فناوری بلاکچین

فناوری بلاکچین، روزبه‌روز در حال توسعه بوده و حالا از طریق دیوایس‌ها و لوازم کاربردی، وارد زندگی روزمره ما هم شده است. این پلتفرم‌ها انواع مختلفی دارند و معمولاً در قالب شبکه‌های خصوصی، عمومی و هیبریدی ظاهر می‌شوند. در این مقاله از بلاگ والکس به‌سراغ تعدادی از مهمترین پلتفرم‌های بلاکچین رفته‌ایم که احتمالاً با بعضی از آن‌ها به‌خوبی آشنایید. لطفا نظر خود را در مورد پلتفرم‌های اشاره شده در این مقاله بنویسید. آیا پلتفرم‌های بهتری هم وجود دارند که ما به آن‌ها اشاره‌ای نکردیم؟