گذشته، حال و آینده؛ چه چیزی در انتظار بلاکچین سولانا است؟

شبکه سولانا (Solana) در موقعیت جالبی قرار دارد. همانند بسیاری دیگر از شبکه‌ها و پروتکل‌ها، جامعه کاربری این شبکه نیز آسیب‌های فراوانی در طول بازار خرسی متحمل شد اما به مبارزه ادامه داد. در این مطلب نگاهی به گذشته، حال و آینده این شبکه خواهیم انداخت.

به گزارش والکس و به نقل از Bankless، چشم‌انداز ارزهای دیجیتال طی ۲۱ ماه گذشته دستخوش تغییرات فراوانی شده است. شروع بازار خرسی در سال ۲۰۲۲ اثر خود را بر روی همه پروژه‌ها به خصوص بلاکچین سولانا گذاشت.

در طول سال ۲۰۲۲، سولانا با چالش‌هایی همچون قطعی شبکه و ورشکستگی صرافی FTX دست‌وپنجه نرم کرد. ارزش بازار ارز سولانا (SOL) طی این برهه زمانی ۹۳ درصد کاهش یافت. در همین بازه، ارزش کل قفل‌شده (TVL) بخش دیفای این شبکه نیز ۹۶ درصد افت کرد. با نزدیک شدن به پایان سال میلادی، پیش‌بینی‌ها از آینده سولانا تیره و تار به نظر می‌رسید و شایعاتی مبنی بر مرگ احتمالی این شبکه به گوش می‌رسید.

علی‌رغم چالش‌های فراوان سپری شده، آینده سولانا روشن به نظر می‌رسد.

نظر عامه در خصوص کیفیت عملکرد شبکه و قطعی‌های آن بهبود قابل توجهی داشته است. راه‌حل‌هایی همچون بازار محلی کارمزد، قطعی شبکه را کاهش داده و در عین حال تبدیل به فرایندی ارزش‌آفرین برای توکن این بلاکچین شده است. پیشرفت‌های فنی همچون فشرده‌سازی وضعیت و توکن‌های NFT فشرده شده، کاربردهای تازه‌ای به ارمغان آورده‌اند و تمهیدات دیگری مثل اعطای کمک مالی، توسعه زبان Solang،‌ ماشین مجازی Neon که اجازه اجرای اپ‌های اتریومی بر روی سولانا را می‌دهد، پیشران پیشرفت شبکه شده‌اند.

در ادامه نگاهی به وضعیت حال حاضر بلاکچین سولانا می‌اندازیم:

وضعیت حال حاضر سولانا

در طول سال ۲۰۲۳، باور جاری در خصوص «قطعی‌های مکرر» سولانا تغییر کرد. به جز قطعی کوتاهی در ماه فوریه که به خاطر وجود باگی غیرطبیعی در فرایند اجماع به وجود آمد، سولانا موفق به ثبت رکورد ۱۰۰ درصد uptime از ابتدای سال تاکنون شده است. همچنین تعداد تراکنش‌های روزانه شیب مثبتی داشته است.

بهبود عملکرد شبکه ناشی از راه‌حل‌هایی است که برای حل مشکل اسپمینگ اندیشیده شده است. در شبکه سولانا به جای ممپول، از راهکاری به نام گلف‌استریم (Gulfstream) استفاده می‌شود که تراکنش‌های در انتظار را مدیریت می‌کند. بروزرسانی‌های شبکه شامل اتخاذ پروتکل ارتباطی نامتقارن QUIC به جای UDP برای مدیریت ارتباط نودهای RPC، استفاده از سیستم استیکینگ برای نودها برای تضمین حداقل سهم از پهنای باند ارسال تراکنش برای رهبر (سازنده بلوک) با نام Stake-Weighted QoS و همچنین افزودن قابلیت ارسال انعام (Prority Fee) به سازندگان بلوک همچون شبکه اتریوم است.

انعام یا کارمزد اولویت، سدی در برابر اسپم شدن شبکه است. با اجرایی شدن این ویژگی، مشکلات تاریخی سولانا در زمینه قطعی و ناتوانی در رسیدگی به تراکنش‌ها برطرف شده است.

در طول سال ۲۰۲۳، قریب به ۴۳ درصد از درآمد روزانه شبکه از طریق کاربرانی تامین شد که کارمزد بیشتری برای برخورداری از اولویت انجام تراکنش پرداختند. این روند با افزوده شدن این قابلیت به کیف پول‌ها، فزونی خواهد یافت.

کارمزد اولویت، سبب ارزش‌آفرینی برای ارز سولانا نیز شده است. درآمد ایجاد شده از این طریق نسبت به سال گذشته ۴۲ درصد رشد داشته است.

با توجه به این که بلاکچین سولانا نیمی از هزینه انتقال را می‌سوزاند، کارمزد اولویت، پیشران مثبتی برای وضعیت اقتصادی شبکه بوده است. پس از نابودی ۹۲ درصد از ارزش بازار سولانا در پی سقوط صرافی FTX، قیمت سولانا در سال ۲۰۲۳ موفق به ثبت رشدی ۱۱۱ درصدی تاکنون شده است.

ارزش دلاری قفل شده در حوزه دیفای سولانا از ابتدای سال (میلادی) تا کنون تولدی دوباره داشته است و ۴۱ درصد رشد از خود نشان داده است. با این وجود ارزش کل قفل شده (TVL) حوزه دیفای بر حسب SOL از خود کاهشی ۲۶ درصدی نشان می‌دهد که بدین معنی است که رشد TVL به سبب افزایش قیمت دارایی‌ها بوده است.

حوزه حائز ذکر دیگر که نقشی شایان توجه در عرصه دیفای سولانا در سال ۲۰۲۳ ایفا کرده، لیکویید استیکینگ (LSD) بوده است. دارایی‌های قفل شده پلتفرم‌های لیکویید استیکینگ سولانا همچون «مرینید فایننس» (Marinade Finance)، «لیدو» (Lido) و «جیتو» (Jito) رشدی سه رقمی را تجربه کردند. بدین سبب، این پروتکل‌‌ها هم‌اکنون در جمع ده برنامه غیر متمرکز (dApp) برتر از حیث ارزش کل قفل شده قرار دارند.

گرچه توسعه بخش دیفای یکی از اهداف اصلی اکوسیستم سولاناست، با این حال تغییر واضحی از جانب کاربران مشاهده می‌شود و آن چرخش آن‌ها از سمت دیفای به سوی حوزه‌‌های دیگری همچون توکن‌های NFT،‌ بازی و دیگر بخش‌هاست.

پیشران فنی این تغییر چه بوده است؟

در ماه آوریل، بنیاد سولانا از «فشرده‌سازی حالت» پرده برداری کرد. این به اپلیکیشن‌ها اجازه می‌دهد تا داده‌ها را به شکل اقتصادی بر روی بلاکچین ذخیره نمایند. نخستین کاربرد فشرده‌سازی در بخش NFT و با همکاری مشترک «متاپلکس»، «سولانا لبز» و دیگر بازیگران این عرصه مشاهده شد.توکن‌های NFT فشرده، هزینه کمتری در قیاس با همتایان غیرفشرده خود به همراه دارند.

در پی این توسعه فنی،‌ پلتفرم‌های «دایلکت» (Dialect) – پروتکل پیام‌رسانی – و «اکسس» (Access) – فعال در زمینه کمک به درآمدزایی از محتوا – از NFTهای فشرده استفاده کردند و آن را برگزیدند. این دپ‌ها، به سرعت توجه کاربران را برانگیختند و متوسط نرخ تراکنش ماهانه چند صد هزار عددی را ثبت کردند.

علاوه بر این، پلتفرم «تنسور» (Tensor) از بازار NFT فشرده خود رونمایی کرد. این بازار موفق به جذب سهم بازار قابل توجهی شده است و از ابتدای سال تاکنون ۴۰ درصد از بازار را از آن خود کرده است.

پس از ماجرای FTX، گمانه‌زنی‌های زیادی در خصوص ترک قریب‌الوقوع توسعه‌دهندگان سولانا در توییتر به گوش می‌رسید اما مشاهده گیت‌هاب سولانا نشان می‌دهد که آن شایعات ریشه‌ای در حقیقت نداشته است.

آینده سولانا

چه فاکتورهایی می‌تواند تاثیری مثبت بر آینده سولانا و اکوسیستم آن داشته باشد؟ برخی از عوامل موثر به شرح زیر است:

• Neon EVM:‌ ماشین مجازی نئون در ماه جولای شروع به فعالیت کرد. این ماشین مجازی به اپلیکیشن‌های اتریومی این اجازه را می‌دهد تا بدون تغییر در کد خود، به راحتی در سولانا اجرا شوند.
• Solang: در ماه جولای،‌سولانا لبز از هایپرلجر سولنگ رونمایی کرد. این کامپایلر به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا با استفاده از زبان سالیدیتی در شبکه سولانا اپلیکیشن توسعه دهند. این قابلیت، فاصله بین توسعه‌دهندگان اتریوم و اکوسیستم سولانا را کاهش می‌دهد.
• Eclipse: اکلیپس قصد دارد تا اکوسیستم اتریوم را با محیط اجرای سولانا ترکیب کند.
• Move: اگرچه در مراحل ابتدایی توسعه است،‌ اما با معرفی موو به عنوان زبان برنامه‌نویسی، امکان جذب برنامه‌نویسان بیشتری برای اکوسیستم سولانا وجود دارد.
• در بروزرسانی جدید سولانا در نسخه ۱.۱۶ (مهر ۱۴۰۲) از ویژگی جدیدی به نام «نقل و انتقالات خصوصی» رونمایی شد که با تراکنش‌های رمزنگاری شده توکن‌های SPL، حریم خصوصی کاربران را تقویت می‌کند. این بروزرسانی قابلیت‌های پروتکل اثبات دانش صفر سولانا را بهبود می‌بخشد و نیازهای سخت‌افزاری ولیدیتورها را کاهش می‌دهد.

اکوسیستم سولانا طرح‌های تشویقی متنوعی راه‌اندازی کرده است:

• کمک‌های مالی قابل تبدیل: بنیاد سولانا اخیرا طرحی را برای تشویق پروژه‌ها معرفی کرده است. این مکانیزم در صورت رسیدن پروژه‌‌ها به اهداف از پیش مشخص شده، تبدیل به سرمایه‌گذاری از جانب بنیاد سولانا می‌شود.
• هوش مصنوعی: بنیاد سولانا اخیرا صندوقی ۱۰ میلیون دلاری برای توسعه اپلیکیشن‌های مرتبط با هوش مصنوعی در اکوسیستم سولانا ایجاد کرده است.
• جایزه ۴۰۰ هزار دلاری برای پیدا کردن باگ در شبکه: رهبر تیم توسعه سولانا به تازگی از جایزه ۴۰۰٬۰۰۰ دلاری به کسانی خبر داد که بتوانند عملکرد شبکه را متوقف کنند.

افزون بر این، حکم جدید دادگاه FTX، مانع فروش ناگهانی و با قیمت بازار توکن‌های SOL در اختیار این صرافی خواهد شد و محدودیتی حجمی در نظر گرفته می‌شود. می‌توانید از لینک زیر متن کامل این خبر را مطالعه کنید.

نتیجه‌گیری

با بهبود وضعیت قطعی شبکه، پیشرفت‌های فنی همچون فشرده‌سازی حالت، پشت سر گذاشتن بحران FTX و شروع طرح‌های تشویقی، آینده شبکه سولانا روشن به نظر می‌رسد.