لیکویید استیکینگ چیست؟ معرفی و نحوه کارکرد Liquid Staking

راه‌هایی که می‌توان در دنیای ارزهای دیجیتال کسب درآمد کرد روز به روز در حال افزایش هستند. یکی از بهترین روش‌ها برای کسب درآمد در این بازار، استفاده از استیکنیگ (Staking) است. با این انتخاب، نقدینگی افراد برای مدت زمان طولانی بلوکه می‌شود دارای یک چالش بزرگ است؛ در این مدت صاحب سرمایه امکان دسترسی به سرمایه خود را ندارد. به همین دلیل مسیری به نام لیکویید استیکینگ (Liquid Staking) به وجود آمد که بتواند مشکلات موجود در شکل سنتی استیکینگ را حل کند. در این مقاله قصد داریم با این شیوه سرمایه‌گذاری، نحوه عملکرد آن برای حل چالش‌های سپرده‌گذاری سنتی و مزایا و معایبش آشنا شویم.

آشنایی با مفهوم لیکویید استیکینگ

برای درک بهتر مفهوم لیکویید استیکینگ باید در ابتدا در مورد دو موضوعی که سپرده‌گذاری یا استیکینگ در آن‌ها نقش مهمی ایفا می‌کند، یعنی دیفای (DeFi) یا امور مالی غیرمتمرکز و مکانیسم گواه اثبات سهام، صحبت کنیم.

دیفای یا امور مالی غیرمتمرکز از اکوسیستم مالی متمرکز بسیار جلوتر است به طوری که می‌توان این حوزه را به عنوان یکی از برجسته‌ترین دستاوردها در تاریخ ارزهای دیجیتال معرفی کرد. دیفای که برای ارائه خدمات مالی به واسطه و نهاد متمرکز نیاز ندارد، توانست به میزان قابل توجه موانع ورود به بازارهای مالی را کاهش دهد و در نتیجه فرصت‌های بسیار زیادی را برای سرمایه‌گذاری فراهم کند. این ویژگی‌ها به همراه توانایی خوب دیفای در ایجاد بازدهی مناسب در سرمایه‌گذاری از مهم‌ترین دلایل افزایش پذیرش دیفای در سال‌های اخیر است.

برای مثال صرافی‌های غیرمتمرکز به منظور تأمین سرمایه مورد نیاز خود، دارای استخر نقدینگی هستند و نقدینگی لازم برای آن توسط کاربران تأمین می‌شود. هر کدام از کاربران سرمایه خود را وارد استخرها می‌کند که به این کار در اصطلاح استیکینگ گفته می‌شود. در این فرایند سرمایه کاربر برای مدت زمان معینی بلوکه شده و امکان استفاده از دارایی وجود ندارد. هر چند کاربران در ازای این مدت زمان که سرمایه خود را بلوکه کرده‌اند سود دریافت می‌کنند، اما این سودها از پیش تعیین شده و شبیه به اوراق قرضه در سیستم‌های مالی سنتی است.

پیش از تعریف لیکویید استیکینگ، مورد بعدی که در استیکینگ در نقش مهم و تعیین‌کننده‌ای ایفا می‌کند، الگوریتم گواه اثبات سهام (PoS) است. شبکه‌هایی که در حال حاضر فعالیت دارند مایلند به به سمت الگوریتم Proof of Stake حرکت کنند؛ این مسئله استفاده از سیستم استیکینگ را بیش از گذشته مهم کرده است. سیستم‌های مبتنی بر الگوریتم اثبات سهام، به تأیید کننده (Validator) به منظور فعالیت روی شبکه نیاز دارند. نودها برای فعالیت در این شبکه‌ها باید دارایی‌های خود را که رمزارز مربوط به همان شبکه است، برای مدت زمان طولانی بلوکه کنند؛ به این معنی که آن‌ها در طول این مدت نمی‌توانند به دارایی خود دست زده و در نتیجه به دلیل عدم دسترسی به نقدینگی لازم، فرصت ورود به موقعیت‌های دارای بازدهی بالاتر را از دست می‌دهند.

نحوه حل مشکل روش سنتی سپرده‌گذاری توسط Liquid Staking  

اصلی‌ترین مشکل در سیستم استیکینگ فعلی، این است که سرمایه افراد برای مدت زمان نسبتا طولانی بلوکه می‌شود و فرد امکان دسترسی و استفاده از آن را ندارد. اما لیکویید استیکینگ این امکان را فراهم می‌کند که کاربران بتوانند از فرصت‌های استخرهای نقدینگی و مزایای مشارکت در مکانیسم گواه اثبات سهام بهره‌مند شوند. همچنین بتوانند از دارایی‌های سپرده‌گذاری شده نیز در معاملات و فرصت‌های سرمایه‌گذاری دیگر استفاده کنند.

در واقع در لیکویید استیکینگ این امکان برای سپرده‌گذاران وجود دارد که بتوانند دارایی‌های قفل شده خود را به عنوان وثیقه در سایر معاملات و فرصت‌های سرمایه‌گذاری استفاده کنند. در Liquid Staking دارایی‌هایی که توسط کاربر سپرده‌گذاری شده است، به شکل توکن در می‌آید یا به اصطلاح توکنیزه می‌شوند. پس از اینکه دارایی کاربران توکنیزه شد، این امکان فراهم می‌شود که بتوان آن را با سایر افراد مبادله کرد یا به صرافی و پلتفرم‌های دیگر انتقال داده و حتی از آن‌ها در سایر بلاک چین‌ها استفاده کرد.

چرا باید به سراغ لیکویید استیکینگ برویم؟

با انجام لیکویید استیکینگ امکانات و قابلیت‌های متعددی در دسترس قرار می‌گیرد که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

امکان ییلد فارمینگ

یکی از پیش‌نیازهای ییلد فارمینگ، لیکویید استیکینگ است. منظور از ییلد فارمینگ به عنوان یک روش درآمدزایی، قفل کردن دارایی‌ها در یک پروتکل دیفای و دریافت نسخه توکنیزه شده دارایی‌ها و در مرحله بعد استیکینگ دارایی‌های توکنیزه شده در یک پلتفرم استیکینگ است. با استفاده از روش ییلد فارمینگ، افراد می‌توانند در کنار دریافت پاداش از پلتفرم اول، دارایی‌های توکنیزه شده خود را برای کسب درآمد منفعل مورد استفاده قرار دهند. ییلد فارمینگ روشی است که از ریسک بالایی برخوردار بوده و افراد برای اینکه بتوانند با استفاده از این روش درآمد خوبی کسب کنند، باید تحقیقات جامع و کامل درباره الگوهای استیکینگ در هر دو پلتفرم انجام داده و در خصوص نسبت‌های وام به وثیقه (Loan to Collateralization) آگاهی کافی داشته باشند.

امکان دسترسی فوری به دارایی سپرده‌گذاری شده

دسترسی فوری و بدون محدودیت به دارایی‌هایی که توسط افراد سپرده‌گذاری شده است به عنوان مهم‌ترین مزیت لیکویید استیکینگ در مقایسه یا استیکینگ اثبات سهام است. بنابراین در صورتی که افراد Liquid Sataking انجام دهند می‌توانند هر زمان که نیاز داشتند برای فروش دارایی‌های خود اقدام کنند.

امکان اخذ وام با دارایی‌های سپرده گذاری شده

در لیکویید استیکینگ فرایند به این شکل است که کاربران به ازای هر توکنی که سپرده‌گذاری می‌کنند، توکن دیگری دریافت می‌کنند. سپس می‌توانند این توکن‌ها را به عنوان وثیقه استفاده کرده و وام ارز دیجیتال دریافت کنند.

آشنایی با انواع لیکویید استیکینگ

پس از آشنایی با مفهوم لیکویید استیکینگ و راه‌حل آن برای رفع مشکل روش سپرده‌گذاری سنتی، نوبت به آشنا شدن با انواع آن می‌رسد. Liquid Staking دارای چهار نوع مختلف است که شامل بومی (Native)، غیر بومی (Non-native)، ترکیبی (Synthetic) و حضانتی (Custodial) می‌شود.

 لیکویید استیکینگ بومی: به سپرده‌گذاری‌هایی گفته می‌شود که در آن صدور توکن‌های مشتقه با توکنیزه کردن در سطح هسته شبکه مربوطه و به عنوان بخشی از پروتکل اصلی اجرا می‌شوند.

لیکویید استیکینگ غیر بومی: روشی است که در آن توکنیزه شدن سپرده‌گذاری‌ها با یک پروتکل جداگانه و بدون نیاز به تأیید اعتماد انجام می‌شود. این روش با نام روش غیر حضانتی نیز شناخته می‌شود. رویکرد این روش مبتنی بر قرارداد هوشمند نگهداری از دارایی سپرده‌گذاری شده، کنترل حساب‌ها با کمک پروتکل همکاری از بلاکچین‌های مختلف و برخی دیگر از روش‌های رمزنگاری مانند محاسبات چند طرفه (MPC) است که فضای گسترده‌ای برای طراحی ایجاد می‌کند.

لیکویید استیکینگ ترکیبی: این نوع با بقیه دسته‌بندی‌ها تفاوت دارد؛ زیرا به روش‌های مهندسی مالی اشاره داشته و هسته پروتکل و محدودیت‌های آن را شامل نمی‌شود. در واقع این روش به توافق و قرارداد میان دو یا چند طرف اشاره دارد. به عنوان مثال ممکن است دو طرف بر سر معامله پول در یک پروتکل اثبات سهام مشخص با در نظر گرفتن پاداش سپرده‌گذاری توافق کنند.

لیکویید استیکینگ حضانتی:‌ در این روش از طریق کنترل و نظارت بر کیف پول‌های شرکت‌کنندگان در استیکینگ و همچنین دسترسی به کیف پول آن‌ها، یک نهاد متمرکز توکن‌های وثیقه‌ای در ازای سپرده‌گذاری صادر می‌کند.

نکته مهمی که در اینجا باید به آن اشاره کرد، این است که در برخی مواقع، اجرا و پیاده‌سازی Liquid Staking شامل ترکیبی از روش‌های مختلفی است که در بالا به آن اشاره شد. به عنوان مثال فرایند حاکمیتی StakerDAO کاملا On-Chain است؛ در حالی که عملیات مربوط به سپرده‌گذاری آن با روش حضانتی و به صورت تنظیم شده و متمرکز مدیریت می‌شود.

بررسی معایب استیکنیگ لیکوئید

همانطور که گفته شد، لیکویید استیکینگ به عنوان راه‌حل مشکلات سپرده‌گذاری سنتی در دنیای ارزهای دیجیتال شناخته می‌شود. البته این موضوع به این معنی نیست که این روش کامل بوده و معایبی نداشته باشد. در Liquid Staking با اضافه شدن یک لایه دیگر، پیچیدگی در سیستم مالی غیرمتمرکز بیشتر می‌شود و ممکن است منجر به افزایش ریسک سیستماتیک شود. در این حالت فروپاشی یا بحران در یک قسمت، می‌تواند مانند یک اثر دومینویی به کل اکوسیستم آسیب وارد کند.

یکی از دیگر معایب لیکویید استیکینگ خرید رأی است. شرکت در تصمیمات حاکمیتی یک شبکه، از مهم‌ترین قابلیت‌های استیکینگ به حساب می‌آید که باعث می‌شود بتوان با استفاده از سپرده‌گذاری‌های توکنیزه شده حق رأی را به سایر افراد فروخته و منتقل کرد. مکانیسم سیستم‌های اثبات سهام شباهت زیادی به تصمیم‌گیری در شرکت‌های سهامی دارد که در آن‌ها فردی که بیشترین سهام را در اختیار دارد، از حق رأی بالاتری برخوردار خواهد بود. این فرض و امکان جابجایی حق رأی احتمال تمرکز قدرت را در این روش بیشتر می‌کند.

در الگوریتم‌های اثبات سهام می‌توان اصلی‌ترین خطر را به اسلشینگ (Slashing) مربوط دانست. در بلاک چین‌های مبتنی بر اثبات سهام در صورت عدم فعالیت، اعتبارسنجی غیرصادقانه یا هر رفتار مخرب، جریمه‌ای در نظر گرفته می‌شود که به آن اسلشینگ می‌گویند. این جریمه به روش‌های مختلفی از جمله از دست دادن مقدار ثابتی از دارایی، درصد مشخصی از رمزارز، قطع حساب Validator به صورت کامل یا ممنوعیت موقت و دائمی فعالیت اعمال می‌شود.

لیکویید استیکینگ در پلتفرم‌های مختلف

در حال حاضر تعداد زیادی از پروتکل‌های از روش لیکویید استیکینگ استفاده می‌کنند و کاربران به این قابلیت دسترسی دارند. تعداد پروتکل‌هایی که این امکان را در اختیار کاربران قرار می‌دهند روز به روز در حال افزایش بوده به همین دلیل کاربران باید پیش از هرکاری تحقیقات کاملی در مورد این پروتکل‌ها انجام داده و در نهایت پلتفرمی را برای فعالیت انتخاب کنند که متناسب با شرایط و نیازهای آن‌ها باشد.

کاردانو یکی از بلاک چین‌هایی است که به صورت پیش‌فرض امکان Liquid Sharing را برای کاربران خود فراهم کرده است. این در حالی است که برخی از بلاک چین‌ها مانند پولکادات و سولانا، با کمک از پروژه‌های واسطه مانند اپلیکیشن‌های غیرمتمرکزی که بر بستر این بلاکچین‌ها قرار دارند، این امکان را برای کاربران خود فراهم می‌کنند.

قرار است که Blockaemon با همکاری StakeWase، اولین پروتکل لیکوئید استیکنیگ را بر بستر اتریوم ۲ را راه‌اندازی کند. Blockaemon تضمین کرده که این پروتکل از سازوکار احراز هویت AML بهره ببرد تا سازمان‌ها و مؤسسات معتبر نیز این امکان را داشته باشند که از این پروتکل برای سپرده‌گذاری دارایی‌های دیجیتالی خود استفاده کنند.

کوکوین (KuCoin) پلتفرم محبوب دیگری است که امکان لیکویید استیکینگ را برای کاربران خود به خصوص کاربرانی که در دنیای ارزهای دیجیتال تازه‌کار هستند، فراهم کرده است. آنها این امکان را دارند که رمزارزهای مختلفی مانند ETH، ALGO، ATOM و غیره را سپرده‌گذاری کنند. کوکوین تنها صرافی ارز دیجیتالی نیست که این قابلیت را فراهم کرده است. Crypto.com نیز یک پلتفرم عالی برای افراد تازه وارد به دنیای ارز دیجیتال به حساب می‌آید که می‌توانند در آن درآمد منفعل کسب کنند. توکن‌هایی مانند BTC، LTC، XRP قابلیت سپرده‌گذاری در این صرافی را داشته و همانند کوکوین پاداش استیکینگ در آن به نوع رمزارز سپرده‌گذاری شده وابسته است.

لیکویید استیکینگ؛ راه حلی برای مشکلات سپرده‌گذاری سنتی

همانطور که گفته شد با توجه به حرکت بسیاری از شبکه‌ها در دنیای ارزهای دیجیتال به سمت استفاده از الگوریتم گواه اثبات سهام (PoS) و همچنین گسترش روزافزون بازار مالی غیرمتمرکز یا دیفای، برای بهبود باید زیرساخت‌ها و ابزارهای جدیدی ایجاد شود. یکی از این ابزارهای جدید لیکویید استیکینگ است که هدف اصلی از طراحی آن حل مشکلات استیکینگ یا سپرده‌گذاری سپرده‌گذاری سنتی در بازار رمزارزها است. این روش این امکان را فراهم می‌کند که کاربران بتوانند در زمان به دارایی‌های بلوکه شده خود دسترسی داشته و از آن به عنوان وثیقه استفاده کنند یا در صورت نیاز برای فروش آن‌ها اقدام کنند. شما در این فرایند حضور داشته‌اید؟ از مزایا و معایب Liquid Staking برای ما بنویسید.