ولیدیتور چیست؟ نقش Validator ارز دیجیتال در شبکه‌های بلاکچینی

دنیای کریپتوکارنسی یا بازار ارزهای دیجیتال، فقط به معاملات معمولی یا سرمایه‌گذاری در دنیای NFTها محدود نمی‌شود. یکی از فرآیندهایی که مورد توجه بسیاری از سرمایه‌گذاران قرار گرفته است، استیکینگ ارز دیجیتال (Staking) نام دارد که مشخصاً با قرار دادن سپرده دیجیتال و مشارکت در تامین امنیت شبکه به سودآوری می‌رسد. یکی از مهم‌ترین مولفه‌های استیکینگ ارز دیجیتال، ولیدیتور (validator) یا اعتبارسنج است. وظیفه و نقش یک validator در شبکه‌های بلاکچین، چیزی شبیه به نقش یک بانک‌دار است. ولیدیتورها، تراکنش‌های ورودی یک شبکه بلاکچین را تایید می‌کنند تا بلاک جدید به شبکه اضافه شود و معامله شکل بگیرد.

نکته مهم در استیکینگ ارز دیجیتال، برخورداری شبکه بلاکچین مورد نظر از الگوریتم اجماع اثبات سهام (PoS) است. هر شبکه بلاکچین مبتنی بر الگوریتم PoS، از بیش از یک اعتبارسنج که بنا به نیازهای سیستم تشکیل شده‌اند، تشکیل می‌شود. اما تعریف کامل و جامع یک ولیدیتور چیست و چگونه می‌توان بهترین آن را برای معاملات استیکینگ ارز دیجیتال انتخاب کرد؟ در ادامه این مقاله به این سوالات پاسخ می‌دهیم.

بررسی مفهوم و کاربرد ولیدیتور

طبق تعریفی که در سایت Coinmarketcap.com ارائه شده، اعتبارسنج یا validator بخشی مهم از الگوریتم اثبات سهام (Proof of Satke) است که اصلی‌ترین وظیفه آن، تایید بلاک‌های جدید برای کسب پاداش محسوب می‌شود. ماهیت غیرمتمرکز فناوری شبکه‌های بلاکچین، مفهوم اعتبارسنجی را پررنگ‌تر کرده و انتظار می‌رود که افراد بیشتری به دسته اعتبارسنج‌ها بپیوندند. هر بلاکچین، دارای بلاک‌های مختلف و متعددی است که اصطلاحاً گره یا نود (node) نامیده می‌شوند. مسئولیت گره‌ها نگهداری از داده‌ها و اطلاعات است. البته این داده‌ها باید در ابتدا در شبکه بلاکچین مورد تایید قرار بگیرند. اینجاست که یک ولیدیتور یا تاییدکننده که به آن اعتبارسنج هم می‌گویند، وارد عمل می‌شود.

به‌طورکلی، دو الگوریتم اعتبارسنجی رایج برای شبکه‌های بلاکچین وجود دارند که عبارتند از:

• الگوریتم اجماع اثبات کار (PoW)
• الگوریتم اجماع اثبات سهام (PoS)

یک تراکنش در سیستم شبکه بلاکچین، زمانی به تکامل می‌رسد و به مجموعه بلاک‌های قبلی اضافه می‌شود که صحت‌وسقم قانونی آن مورد بررسی قرار بگیرد. مسئولیت بررسی قانونی ساختار یک بلاک جدید هم بر عهده یک validator است. در مکانیزم یا الگوریتم اجماع اثبات سهام، اعتبارسنج تعیین می‌کند که آیا تراکنش مورد نظر با قوانین معتبر شبکه تطابق دارد یا خیر. این فرایند باعث می‌شود تا شبکه‌های بلاکچین در دنیای کریپتوکارنسی، ایمن‌تر و شفاف‌تر عمل کنند.

نحوه عملکرد یک اعتبارسنج در شبکه بلاکچین

اعتبارسنجی در شبکه‌های تعامل‌پذیر (interoperable networks) مثل اوالانچ، باعث حفظ کارایی سیستم، مشارکت در رای‌گیری و تشکیل بلاک‌های جدید در بلاکچین می‌شود. بلاک‌های جدید توسط اعتبارسنجی‌ها انتخاب می‌شوند تا با رای‌گیری چندمرحله‌ای توسط ولیدیتور به سیستم ثابت شبکه اضافه شوند. اعتبارسنج، زمانی حق اضافه کردن یک بلاک جدید را به‌دست می‌آورد که بلاک او توسط دو سوم یا بیشتر اعتبارسنج‌های شبکه رای آورده باشد.

نقش ولیدیتور در شبکه، اجرای کامل یک گره و مشارکت در اجماع شبکه و همچنین رای دادن است. اعتبارسنج‌هایی که برای اضافه شدن بلاک‌های جدید فعالیت می‌کنند، هم بابت تامین امنیت و هم بابت استیکینگ ارز دیجیتال، درآمد به‌دست می‌آورند.

هر شبکه بلاکچین مبتنی بر مکانیزم یا الگوریتم PoS، روش‌های انگیزشی خاص خود را برای تشویق و بهبود عملکرد اعتبارسنج‌ها در نظر گرفته است. برای مثال، یک اعتبارسنج در شبکه کازماس (cosmos) باید توکن باندی (bonded token) داشته باشد تا فعالیت او رنگ‌وبوی انگیزشی به‌خود بگیرد. این اعتبارسنج‌ها وظبفه دارند که با رای دادن به پیشنهادها در مدیریت هرچه‌بهتر سیستم بلاکچین سهیم شوند. میزان پاداش و سودی که یک ولیدیتور به‌دست می‌آورد، بسته به سهام یا سرمایه‌ای که در شبکه قفل می‌کند، اندازه‌گیری می‌شود.

مکانیزم اجماع اثبات سهام (PoS) در برابر الگوریتم اثبات کار (PoW)

سیستم اضافه شدن بلاک‌های جدید در شبکه‌های بلاکچین، با توجه به مکانیزم‌های اجماع انجام می‌شود. برای مثال، در شبکه‌های بلاکچین مبتنی بر الگوریتم PoW، ماینرها (Miners) باید مسائل پیچیده ریاضی را حل کنند تا به سود یا پاداش برسند. ماینرها در این روش، عملاً مسئولیت اعتبارسنجی بلاک‌های جدید شبکه را بر عهده می‌گیرند.

اما مشکل سیستم PoW چیست؟ ماینینگ (mining) یا استخراج ارز دیجیتال، به‌دلیل الزامات و نیازمندی‌هایی که دارد، بهترین راه‌حل نیست. شما به‌ عنوان یک ماینر، باید سخت‌افزاری تخصصی و گران‌قیمت و همچنین تخصص کافی را برای توان محاسباتی فرمول‌های پیچیده داشته باشید. از این‌ گذشته، ماینینگ ارز دیجیتال، انرژی برق بسیار زیادی مصرف می‌کند و از لحاظ هزینه‌ها و مسائل زیست‌محیطی، اصلاً مقرون‌ به‌ صرفه نیست.

از طرف دیگر، مکانیزم اجماع اثبات سهام و استیکینگ ارز دیجیتال هیچ نیازی به سخت‌افزار یا دانش تخصصی ندارد. این روش، با تعیین مشارکت ولیدیتور به‌جای ماینر پیش می‌رود و انرژی خاصی هم مصرف نمی‌کند. در چنین سیستمی، بخشی از کارمزد تراکنش‌ها به‌عنوان پاداش ولیدیتور در نظر گرفته می‌شود تا او انگیزه کافی برای ادامه فعالیت داشته باشد. در اصل، هر دو مکانیزم اعتبارسنجی، یک هدف مشخص و واحد را دنبال می‌کنند. با تمامی این اوصاف، مکانیزم اجماع اثبات سهام، ایمن‌تر و کارآمدتر از مکانیزم اجماع اثبات کار تلقی می‌شود.

چگونه به یک Validator ارز دیجیتال تبدیل شویم؟

 هرکسی می‌تواند به یک بلاکچین عمومی بپیوندد و به یک Validator تبدیل شود. این در حالی است که سایر افراد برای ورود به بلاکچین‌های خصوصی، نیاز به اخذ مجوز دارند. رایج‌ترین مکانیزم توافقی که تاکنون در دنیای کریپتوکارنسی پیاده‌سازی شده، الگوریتم PoS است که اعتبارسنجی در آن به‌صورت تصادفی رخ می‌هد و اعتبارسنج‌ها نمی‌توانند نوبت خود را از قبل پیش‌بینی کنند. گره‌های انتخاب‌شده به‌عنوان تاییدکننده (validator) یا تولیدکننده بلاک (block producer)، تعهد و تمایل خود را با سپرده‌گذاری یا استیکینگ کوین‌هایی که به‌عنوان دارایی دارند، نشان می‌دهند.

نحوه انتخاب اعتبارسنج‌ها بسته به میزان سپرده‌ای است که در شبکه قفل می‌کنند. وقتی‌که یک اعتبارسنج انتخاب شود و آفلاین باشد، فرصت اعتبارسنجی به گره بعدی (که به ‌صورت تصادفی انتخاب شده است) واگذار می‌شود. ولیدیتور در صورتی پاداش می‌گیرد که بلاک تولیدشده توسط او به‌صورت کامل به بلاکچین اضافه شود.

برای تبدیل شدن به یک اعتبارسنج حرفه‌ای در بلاکچین، باید اصطلاحاً یک تراکنش اعلام نامزدی (declare candidacy transaction) با چند جزئیات مهم ارائه شود. جزئیات این تراکنش عبارتند از:

• Validator Pubkey (حساب مورد استفاده برای اعتبارسنجی)
• نام و توضیحات اعتبارسنج (اجباری نیست)
• تعیین نرخ کمیسیون اولیه (به‌ازای اضافه کردن هر بلاک جدید)
• تعیین حداکثر کمیسیون دریافتی
• تعیین نرخ تغییر کمیسیون (حداکثر میزان روزانه)
• تعیین حداقل مقدار خودپیوند (minimum self-bond amount)
• تعیین مقدار خودپیوند اولیه (initial self-bond amount)

چه تضمینی برای خطرناک نبودن اعتبارسنجی وجود دارد؟

شاید این پرسش برایتان پیش بیاید که چرا یک ولیدیتور باید سپرده خود را با خیال راحت در شبکه قرار دهد؟ یا اگر اعتبارسنجی با توجه به بلاک تعیین‌شده انجام نشود، چه اتفاقی می‌افتد؟ طبق قوانینی که در شبکه‌های بلاکچین مبتنی بر الگوریتم PoS وجود دارند، اعتبارسنجی و استیکینگ ارز دیجیتال باید با توجه به آن‌چیزهایی که از قبل تعیین شده‌اند، انجام بگیرند.

برای مثال، اگر اعتبارسنجی با توجه به بلاکی که از قبل انتخاب نشده است، صورت بگیرد، سپرده امنیتی برابر با پاداش بلاک، از دست می‌رود. این فرآیند، تضمینی برای جلوگیری از هرگونه سوء استفاده در شبکه‌های بلاکچین است. یک ولیدیتور، با توجه به چنین قوانینی می‌تواند مطمئن باشد که هیچ‌چیزی در خطر نیست.

معیارهای اعتبار یک ولیدیتور ارز دیجیتال چیست؟

پس از فرآیند رای‌گیری، اعتبارسنج انتخاب‌شده برای پیشنهاد بلاک جدید شبکه معرفی می‌شود. طبق قوانین سیستم شبکه‌های بلاکچین، اعتبارسنج‌های منتخب، با عنوان پیشنهاددهنده (Proposer) نامیده می‌شوند. هرچقدر که سهام یا سرمایه دیجیتال یک ولیدیتور بیشتر باشد، شانس او برای انتخاب شدن به‌عنوان پیشنهاددهنده هم بالاتر است.

به‌طورکلی، مسئولیت اعتبارسنج‌ها در شبکه‌های بلاکچین مبتنی بر PoS شامل این دو مورد است:

• نسخه صحیح نرم‌افزار را به‌صورت مداوم و با استفاده از سرورهای شبکه اجرا کنند و کلیدهای خصوصی را در مکانی امن نگه دارند.
• با رای دادن به هر پیشنهاد و مشارکت فعال در شبکه، در اداره سیستم سهیم شوند و امنیت آن را تامین کنند.

در صورتی‌ که یک اعتبارسنج، صداقت را در تصمیمات خود در نظر نگیرد یا فعال نباشد، مجازات می‎شود. رایج‌ترین مجازاتی که برای اعتبارسنج‌های خاطی در نظر گرفته می‌شوند، عبارتند از:

اسلشینگ (slashing): عملیاتی که در آن، درصد مشخصی از سهام اعتبارسنج هدر می‌رود و میزان سهام او کاهش پیدا می‌کند.

از دست دادن قدرت اعتبارسنجی: در این وضعیت، اعتبارسنجی‌ها به استفاده از اختیارات شخصی ولیدیتور محدود می‌شوند و از بقیه حقوق خود مثل تصمیم‌گیری یا رای دادن محروم می‌شود.

از دست دادن اعتبار و شهرت: در این مجازات، اعتبارسنج، شهرت و اعتبار خود را در شبکه از دست می‌دهد و شانس رای‌گیری برای او حدود دو سوم کم می‌شود. وقتی اعتبارسنج، شهرت خود را از دست دهد، فرصت انتخاب شدن او به‌عنوان پیشنهاددهنده به صفر می‌رسد.

از دست دادن حق رای: رفتار نادرست و غیرحرفه‌ای اعتبارسنج‌ها باعث می‌شود تا حق رای دادن آن‌ها برای مدت‌زمان کوتاه یا حتی برای همیشه توسط ناظران سیستم سلب شود.

عدم توانایی برای پیشنهاد بلاک‌های جدید: گاهی، اعتبارسنج با از دست دادن قدرت پیشنهاد بلاک‌های جدید مجازات می‌شود.

بلاک شدن دائمی: در بدترین شرایط، اگر ولیدیتور دچار اشتباهات فاحش (مثل رفتارهای متقلبانه) شود، امکان دسترسی او به شبکه برای همیشه از بین می‌رود و بلاک می‌شود. این در حالی است که پس از بلاک شدن اعتبارسنج، تمامی سهام او هم از دست می‌رود.

نقش اعتبارسنج در تامین امنیت داده‌های بلاکچین

اعتبارسنجی داده‌ها یا Data Validation، فرآیندی برای بررسی صحت‌وسقم، یک‌دست بودن و کیفیت داده‌ها یا اطلاعات یک بلاکچین است. در این پروسه، باز هم یک اعتبارسنج، مسئولیت کار را برعهده می‌گیرد تا تمامی اطلاعات مهم از قبیل متون خاص، آدرس‌های کیف پول دیجیتال، تاریخ‌ها و موارد دیگر در امنیت کامل قرار داشته باشند.

داده‌ها و اطلاعات، اساس و پایه تمامی روش‌های کاربردی در شبکه‌های بلاکچین را تشکیل می‌دهند. برای مثال، در فضای فناوری Web3، برای بهبود عملکرد توسعه‌دهندگان، در ارتقای دانش تحلیل‌گران و شرکت‌کنندگان در شبکه‌های بلاکچین می‌توان حضور موثر اطلاعات و داده را به‌ وضوح مشاهده کرد. در این میان، حضور ولیدیتور برای جلوگیری از بروز هرگونه خطا، ناسازگاری و به‌خطر افتادن یکپارچگی پروژه‌ای کریپتوکارنسی بسیار مهم است.

اعتبارسنجی در کریپتوکارنسی چه چالش‌هایی دارد؟

با توجه به این‌که اجرای فرآیندهای مهم بین شبکه‌ای و تراکنش‌های درون‌شبکه‌ای بلاکچین‌ها به اعتبارسنجی و همگام‌سازی داده‌ها نیاز دارد، چالش‌هایی هم در این رابطه به‌وجود می‌آیند. اعتبارسنجی برای یک ولیدیتور، پیچیده‌تر از آن‌چیزی است که شما هم‌اکنون در حال مطالعه آن هستید. ساده‌ترین روش برای پیاده‌سازی صحیح اعتبارسنجی در شبکه‌های بلاکچین، استفاده از یک سرور متمرکز به‌نحوی است که فقط یک نهاد در راس تصمیم‌گیری قرار بگیرد. این روش، به ارتقای عملکرد شبکه و افزایش سرعت آن کمک می‌کند و نیاز به اجماع را در سرتاسر سیستم از بین می‌برد.

با تمامی این اوصاف، سیستم متمرکز در اعتبارسنجی هم دارای شکاف‌های قابل توجهی است که باعث بروز خطا و سوء استفاده می‌شود. از طرفی، اگر فرآیند اعتبارسنجی متمرکز باشد، بدان معناست که هیچ انگیزه‌ای برای سایرین به‌عنوان یک ولیدیتور وجود ندارد. ضمناً، چنین شرایطی باعث می‌شود زمینه هک شدن اطلاعات و کنترل کامل سیستم توسط هکرها ایجاد شود. در حالت کلی، اگر هکرها بیش از ۵۰ درصد از کل سیستم را در اختیار بگیرند، می‌توانند بر شبکه احاطه داشته باشند؛ این اتفاق در دنیای اصطلاحات کریپتوکارنسی با عنوان حمله ۵۱ درصدی (%۵۱ attack) شناخته می‌شود.

اگر شبکه بلاکچین که از گره‌های مختلف تشکیل شده، از بروز خطاهای اعتبارسنجی و هرگونه سوگیری ولیدیتور جلوگیری کند، زمینه فعالیت هکرها از بین می‌رود. به‌ طور کلی، مهم‌ترین مسئله در مورد فعالیت اعتبارسنج‌ها این است که آن‌ها هیچ فعالیت خلاف قانونی انجام ندهند و حتی یک بار هم دچار مجازات نشوند.

اعتبارسنجی، استیکینگ و کسب درآمد بالا

مفهوم ولیدیتور یا اعتبارسنج، یکی از مهم‌ترین تعاریف معاملات استیکینگ ارز دیجیتال محسوب می‌شود. مسئولیت یک اعتبارسنج در شبکه‌های بلاکچین مبتنی بر الگوریتم PoS، تامین امنیت شبکه، تایید بلاک‌های جدید و مشارکت در رای دادن به پیشنهادهایی است که توسط سایر اعتبارسنج‌ها ارائه می‌شود. با شناسایی تعاریف و اصول فعالیت Validatorها می‌توان به یک اعتبارسنج موفق تبدیل شد و با سرمایه‌گذاری در استیکینگ ارز دیجیتال به سود قابل توجهی دست یافت.

نظر شما در مورد اعتبارسنجی در شبکه‌های بلاکچین مبتنی بر مکانیزم PoS چیست؟ آیا شما مایلید که در دنیای کریپتوکارنسی به‌عنوان یک ولیدیتور فعالیت کنید و کسب درآمد داشته باشید؟