دستیابی به عالمی کاملاً جدید و مسحورکننده؛ جایی که خیال، واقعیت را تحقق می‌بخشد؛ همیشه یکی از بزرگترین آرزوهای بشر بوده است. اما آیا می‌توانستیم تصور کنیم که یک روز به دنیایی فراتر از تصوراتمان وارد شویم؟ واقعیت مجازی (Virtual Reality) یا به اختصار VR به ما این امکان را می‌دهد که به دنیایی کاملاً خودساخته وارد شویم. جایی که خیال به حقیقت تبدیل می‌شود. واقعیت مجازی یک دستاورد بزرگ انسانی است که از بازی‌های هیجان‌انگیز گرفته تا کاربردهای پزشکی، آموزشی، مهندسی، هنر و سرگرمی را شامل می‌شود. در این مقاله به این سوال پاسخ خواهیم داد که واقعیت مجازی به چه معناست و در مورد کاربردهای آن صحبت خواهیم کرد.
تکنولوژی واقعیت مجازی به چه معناست؟
ماهیت Virtual Reality متمرکز بر ایجاد تجربه‌ای واقع‌گرایانه است که به کاربر احساس حضور و تعامل در یک محیط مجازی را می‌دهد. با استفاده از تجهیزات تکنولوژی VR، مانند عینک، کنترلر و سنسور کاربران قادرند به تعامل با عناصر مجازی در محیط ساختگی بپردازند و رویدادهایی شبیه به واقعیت را تجربه کنند. این تکنولوژی بر اساس ترکیب گرافیک رایانه‌ای، شبیه‌سازی فیزیکی، صداهای سه بعدی و واکنش‌های حسی کار می‌کند تا به کاربران احساس واقعیت شبیه‌سازی شده را القا کند.
واقعیت مجازی یک محیط کامپیوتری با صحنه‌ها و اشیایی است که واقعی به نظر می‌رسند. این تکنولوژی باعث می‌شود کاربر احساس کند همه آنچه در تصویر می‌بیند، به صورت واقعی در محیط اطراف خود وجود دارد. این محیط از طریق دستگاهی به نام هدست و عینک واقعیت مجازی قابل درک و دیدن است. تکنولوژی وی آر (VR) به ما این امکان را می‌دهد که تجربه بهتری از بازی‌های ویدئویی داشته باشیم؛ گویی یکی از شخصیت‌های آن هستیم. برای مثال، یاد بگیریم چگونه جراحی قلب انجام دهیم یا کیفیت تمرینات ورزشی را برای به حداکثر رساندن عملکرد بدن، بهبود دهیم. تکنولوژی VR در واقع همه تصورات و رویاهای انسان است که به وسیله این فناوری به واقعیت تبدیل می‌شود.
اولین دستگاه واقعیت مجازی
اگرچه ممکن است ظاهر دستگاه‌های virtual reality شبیه به وسایلی باشد که به‌تازگی کشف و ساخته شده‌اند، اما اگر بخواهیم از جرقه شروع این فناوری صحبت کنیم، احتمالاً ما را به جایی از زمان در سال ۱۹۵۰ می‌برد. یکی از اولین دستگاه‌های واقعیت مجازی، Sensorama نام داشت. دستگاهی با صندلی داخلی که فیلم‌های سه‌بعدی پخش می‌کرد و متحرک بود تا تجربه‌ای منحصربه‌فرد را به تماشاگران منتقل کند.
تفاوت واقعیت مجازی با واقعیت افزوده
علی‌رغم اینکه تکنولوژی VR فناوری جالبی است که چندین دهه پیش ابداع شد، بسیاری از مردم هنوز با مفهوم آن آشنا نیستند. همچنین اشتباه گرفتن اصطلاح واقعیت مجازی با تکنولوژی واقعیت افزوده (AR) بسیار رایج است. تفاوت اصلی بین این دو، این است که واقعیت مجازی (VR) دنیایی را می‌سازد که ما از طریق یک هدست یا عینک خاص وارد آن می‌شویم. دنیایی که می‌تواند هیچ شباهتی به محیط و فضایی که در آن هستیم نداشته باشد. هر چیزی که ما می‌بینیم بخشی از یک محیط است که به طور مصنوعی از طریق تصاویر، صداها و غیره ساخته شده است.
از طرف دیگر در واقعیت افزوده، دنیای ما به چارچوبی تبدیل می‌شود که اشیا، تصاویر یا موارد مشابه در آن قرار می‌گیرند. هر چیزی که ما می‌بینیم در یک محیط واقعی است و ممکن است استفاده از هدست ضروری نباشد. اگر بخواهیم پاسخی برای تفاوت بین واقعیت افزوده و واقعیت مجازی چیست؟، مطمئناً این تفاوت، اصلی‌ترین موردی است که مرز تمایز بین تکنولوژی VR و واقعیت افزوده AR را تعیین می‌کند. بااین‌حال، ترکیبی از تکنولوژی Virtual reality و واقعیت افزوده به نام واقعیت مختلط هم وجود دارد. این فناوری ترکیبی، دیدن اشیاء مجازی در دنیای واقعی و ایجاد تجربه‌ای که در آن اجسام فیزیکی و دیجیتال عملاً قابل تشخیص نیستند را ممکن می‌کند.
کاربردهای واقعیت مجازی
این فناوری با توجه به اینکه جنبه‌های سرگرمی بسیار زیادی خلق کرده است، کاربردهای جدی‌تری نیز دارد. به عنوان مثال در حوزه آموزش، تکنولوژی VR نقش مهمی را ایفا می‌کند. این فناوری به دانشجویان و دانش‌آموزان امکان می‌دهد تا به صورت تعاملی و فعال در محیط‌های مجازی آموزشی حضور پیدا کنند. یکی دیگر از کاربردهای این تکنولوژی در حوزه پزشکی است. این فناوری برای تمرین و مطالعه بهتر در زمینه جراحی و تشخیص بیماری‌ها استفاده می‌شود. پزشکان و دانشجویان پزشکی می‌توانند در محیط مجازی عمل‌های جراحی را تمرین کنند و با تجسم سه‌بعدی اعضا و ارگان‌های بدن بیماران، به تشخیص و درمان بهتری دست یابند.
علاوه بر این موارد واقعیت مجازی در حوزه تجارت و بازاریابی نیز حضوری تاثیرگذار دارد. از طریق ایجاد فضاهای مجازی تعاملی و شبیه‌سازی محصولات و خدمات، مشتریان به طور مستقیم با محصول در ارتباط قرار می‌گیرند و سطح جدیدی از خرید آنلاین را تجربه می‌کنند. همچنین، شرکت‌ها می‌توانند از این فناوری برای توسعه نمایشگاه‌های مجازی و جلسات ویدیویی برای تعامل با مشتریان استفاده کنند.
به طور کلی VR، کاربردهای گسترده‌ای در زمینه آموزش، پزشکی، املاک و مستغلات، تمرینات ورزشی، صنعت سرگرمی و خرده فروشی دارد.
متاورس و واقعیت مجازی
دنیای متاورس (Metaverse) یک دنیای دیجیتال کاملاً تحقق‌یافته را توصیف می‌کند که فراتر از جهانی که در آن زندگی می‌کنیم وجود دارد. نیل استفنسون در سال ۱۹۹۲ این مفهوم را در رمان خود به اسم “snow crash” به کار برد. بعدها این مفهوم توسط ارنست کلاین در رمان “Ready Player One” بیشتر مورد بررسی و توجه قرار گرفت. این اصطلاح امروزه به انواع تجربیات، محیط‌ها و دارایی‌هایی اطلاق می‌شود که در فضای مجازی وجود دارد.
اگر یک توکن غیر قابل تعویض (Non-Fungible Token)، هدست VR یا ارزهای دیجیتالی دارید که متعلق به دنیای متاورس هستند، به این معنی است که شما هم بخشی از این تجربه بی‌نظیر هستید. بسیاری از افراد متخصص در فناوری بر این باورند که متاورس خبر از دورانی می‌دهد که در آن زندگی مجازی ما، به اندازه واقعیت‌های فیزیکی‌مان نقش مهمی خواهد داشت.
در نقطه مقابل، برخی از کارشناسان هشدار می‌دهند که این ماجرا در حال حاضر می‌تواند برای زندگی انسان‌ها خطرآفرین باشد. بنابراین باید با رعایت همه نکات و حساسیت‌ها وارد آن شد. در واقع باید صبر کرد تا تکنولوژی VR به مرور و با شکلی درست وارد زندگی مردم جهان شود.
ردپای تکنولوژی VR در دنیای متاورس
همان‌طور که تکنولوژی وی آر (VR) امروز جای پای خود را در زندگی ما محکم کرده است، توانسته ردپای پررنگی در دنیای متاورس هم داشته باشد. متاورس، یکی از پرسروصداترین اصطلاحات صنعت فناوری است که موارد زیادی برای عرضه دارد. این دنیا، جهانی مجازی است که در آن فعالیت‌هایی مانند خرید، حضور در کنسرت، ملاقات‌های کاری و هر آنچه در زندگی حقیقی تجربه می‌کنیم، ممکن می‌شود. البته غول‌های فناوری که پشتوانه اصلی این ایده بزرگ هستند، نگاه متفاوت‌تری به متاورس دارند و برای آنها این موضوع گزینه ملموس‌تری است. در واقع یک راه عالی برای بدست آوردن سرمایه‌ای عظیم از دنیای ارزهای دیجیتال است. در حال حاضر ۱۵ سال از رونق رایانش سیار (mobile computing) که بزرگترین شرکت‌های فناوری را به غول‌هایی با ارزش تریلیون‌ها دلار تبدیل کرده گذشته است.
کارگزاران قدرتمند این صنعت بر این باورند که کنترل تکنولوژی VR می‌تواند محور یک تجارت جدید باشد. پانزده سال زمان زیادی است تا صنعت کامپیوتر، ظهور یک روند فناوری جدید را به خودش ببینید. ایده‌هایی که برخی امیدوار بودند تاکنون به روند اصلی تکنولوژی تبدیل شوند؛ مانند هوش مصنوعی پیشرفته و محاسبات کوانتومی، بیش از آنچه برخی پیش‌بینی می‌کردند طول کشیده است. این در حالی است که فناوری پشت ارزهای دیجیتال و ایده‌های جدیدتر مانند محاسبات غیرمتمرکز امیدوارکننده به نظر می‌رسد و به واقعیت نزدیک‌تر هستند.
جزئیانی از ترکیب وی آر و پروژه‌های متاورس
واقعیت این است که متاورس ایده جدیدی نیست. این مفهوم در بین شرکت‌های بازی‌های ویدئویی رایج است. برای دهه‌ها، بازی‌های آنلاین بزرگ چند نفره از این فناوری، برای ساخت دنیای دیجیتالی خود استفاده می‌کردند. دنیایی که در آن افراد می‌توانند با یکدیگر ملاقات و صحبت کنند و به دادو‌ستد بپردازند. در حال حاضر پروژه‌های مختلفی وجود دارند که توانسته‌اند کاربران زیادی را جذب کنند و جزو لیستی از بهترین پروژه های متاورس و تکنولوژی واقعیت مجازی باشند.
در واقع با ترکیب تکنولوژی VR با بازی‌های متاورسی شاهد ظهور دنیاهای جذابی بوده‌ایم. در واقع این بازی‌ها فراتر از نامشان ظاهر شده‌اند و به بستری برای رشد پروژه‌‌ها و استارت آپ‌های کریپتویی بدل شده‌اند. فعالیت‌های مانند تاسیس موزه، برگزاری کنسرت موسیقی، جلسات کاری و حتی تاسیس دفترهای تجاری، تنها گوشه‌ای از آزادی عمل ارائه شده در اینگونه دنیاها است.
بازی‌های VR چیست؟
بازی‌های VR، بازی‌هایی هستند که تجربه واقعیت مجازی را برای بازیکن فراهم می‌کنند. در این بازی‌ها، بازیکن با استفاده از دستگاه‌های Virtual Reality مانند کنترلرها و کلاه، وارد یک دنیای سه بعدی و تعاملی می‌شود و احساس بازی در یک فضای مجازی واقعی را تجربه می‌کند.
با استفاده از تکنولوژی VR، بازیکنان می‌توانند به صورت فعال در دنیای مجازی حرکت کرده، با اشیاء و شخصیت‌ها در این فضا تعامل داشته باشند و واکنش‌های زنجیره‌ای واقعی را تجربه کنند. تجربه‌های واقعیت مجازی می‌توانند بسیار مفرح و هیجان‌انگیز باشند و برای تفریح و سرگرمی مناسب هستند.
در دنیای بازی‌های بلاکچینی نیز عناوینی هستند که ورود به فضای متاورسی را با ابزارهای VR مهیا کرده‌اند. در ادامه به معرفی برخی از این عناوین می‌پردازیم:
- بازی Decentraland: این بازی یک جهان متاورسی است که توسط کاربران بر اساس استانداردهای بلاکچین اتریوم ساخته شده است. بازیکنان می‌توانند در جهان مجازی دیسنترالند کاوش کنند، با دیگران ارتباط برقرار کنند و املاک و اشیاء دیجیتالی را خریداری کنند.
- بازی Somnium Space: یک بازی VR که در آن بازیکنان می‌توانند در جهان‌های مجازی ساخته شده توسط کاربران دیگر کاوش کنند، با آنها تعامل داشته باشند و ساختمان‌ها و املاک مجازی را خریداری کنند.
- Bloktopia: بلوک‌توپیا یک دنیای متاورسی است که از یک برج بسیار بلند ساخته شده است. کاربران می‌توانند در طبقات مختلف این برج به سیاحت بپردازند و با سایر بازیکنان تعامل داشته باشند.
- Highstreet: یک بازی متاورسی که به بازیکنان امکان خرید و فروش ملک‌های مجازی در شهرهای واقعیت مجازی را می‌دهد. های‌استریت در آینده قصد دارد با پروژه دیسنترالند تعامل و مشارکت داشته باشد که به جذابیت آن می‌افزاید.
لازم به ذکر است که برای بهره‌مندی از تمام امکانات بازی‌های متاورسی و Virtual Reality نیاز به ابزارهایی دارید که این تجربه را ملموس‌تر کند.
هدست بازی‌های واقعیت مجازی
هدست‌های واقعیت مجازی (Virtual Reality Headsets) دستگاه‌های الکترونیکی هستند که به کاربران اجازه می‌دهند در یک جهان مجازی تعامل کنند و تجربه VR را به طور شبیه‌سازی شده پیش ببرند. این هدست‌ها شامل دو عنصر اصلی هستند: صفحه نمایش یا نمایشگر و سنسورهای حرکت.
صفحه نمایش معمولاً تصاویر مجازی که در میدان دید کاربر است را در معرض دید کاربر قرار می‌دهد. سنسورهای حرکت شامل شتاب سنج‌ها، ژیروسکوپ‌ها و حسگرهای الکترونیکی هستند که حرکات سر و بدن کاربر را تشخیص می‌دهند و با دقت بالا تغییرات در جهان مجازی را پیگیری می‌کنند.
معروف‌ترین هدست‌های تکنولوژی VR شمال موارد زیر هستند:
- Oculus Quest 2: این هدست بهترین انتخاب برای کاربران خانگی است. کیفیت تصویر بالا، کارایی قوی و قیمت مقرون به صرفه، این دستگاه را به یکی از بهترین انتخاب‌ها تبدیل می‌کند.
- HTC Vive Pro: این هدست برای کاربران حرفه‌ای مناسب است. این دستگاه با رزولوشن بالا، کیفیت ساخت خوب و قابلیت همکاری با سیستم‌های جانبی به یکی از بهترین گزینه‌ها برای تجربه VR حرفه‌ای است.
- Valve Index: این هدست توسط شرکت Valve، سازنده مشهور بازی‌های ویدیویی تولید شده است. والو ایندکس با کیفیت تصویر بالا، صداگذاری فوق‌العاده و دقت در ردیابی حرکت، تجربه‌ای به شدت هیجان‌انگیز برای کاربران به ارمغان می‌آورد.
- HP Reverb G2: این هدست ترکیبی از تکنولوژی‌های قدرتمند است و تجربه Virtual Reality با رزولوشن بالا و کیفیت تصویر عالی را به کاربران ارائه می‌دهد.
آشنایی با گجت‌های واقعیت مجازی
گجت‌های واقعیت مجازی (Virtual Reality Gadgets) ابزارهای الکترونیکی هستند که با هدف بهبود تجربه VR ساخته شده‌اند. این گجت‌ها به شما امکان می‌دهند به طور کامل در دنیای مجازی غوطه‌ور شده و با آن تعامل کنید. در زیر به برخی از گجت‌های پرکاربرد اشاره خواهیم کرد:
- کنترلرها (Controllers): این دستگاه‌ها شامل دسته، سنسورهای ردیابی حرکت دست و سایر وسایل کنترلی هستند که کاربران می‌توانند با استفاده از آنها در دنیای مجازی حرکت کنند و فعالیت‌های مختلفی انجام دهند.
- دستکش (Glove): این گجت‌ها برای شبیه‌سازی حرکات دست و انگشتان کاربر در دنیای مجازی استفاده می‌شوند. با پوشیدن این دستکش‌ها، کاربران می‌توانند حرکات دست خود را با دقت بالایی در دنیای مجازی کنترل کنند.
- گجت‌های پوشیدنی (Wearable): این گجت‌ها شامل عینک، ماسک و سربند هستند. این نوع از گجت‌ها به کاربران اجازه می‌دهند تا تصاویر واقعیت مجازی را به شکل محیطی و تمام‌عیار تجربه کنند و به طور فعال در آن شرکت داشته باشند.
- پلتفرم‌های تجربه واقعیت مجازی (VR Platforms): این گجت‌ها شامل سیستم‌های کامپیوتری، کنسول‌های بازی و گوشی‌های هوشمند هستند که برنامه‌ها و بازی‌های Virtual Reality را اجرا می‌کنند.
سرمایه‌گذاری شرکت‌های بزرگ روی VR
شرکت‌های فناوری صف می‌کشند تا دستگاه‌هایی را بفروشند که به مصرف‌کنندگان اجازه ورود به این دنیای مجازی و کنترل تجربیات آنها را می‌دهند. مارک زاکربرگ آن‌قدر در مورد متاورس هیجان‌زده و امیدوار است که تصمیم گرفت نام شرکت خود را از فیس‌بوک به متا تغییر دهد. گوگل سال‌هاست که روی فناوری مرتبط با متاورس کار می‌کند. اپل که مسلماً بزرگترین برنده‌ی بازار موبایل است، تلاش می‌کند دستگاه‌های جدیدی که با دنیای متاورس هماهنگی و ارتباط بهتری داشته باشند تولید و عرضه کند. مایکروسافت هم با ارائه یک هدست به کسب‌وکارها و سازمان‌های دولتی، یک چرخش بسیار قوی برای رفتن به سمت متاورس را ایجاد می‌کند.
یک شرکت تحقیقاتی طی آماری که منتشر کرده می‌گوید: «بازار فناوری‌های متاورس، از جمله بازی‌هایی مثل دیسنترالند، هدست‌های VR، و سایر ابزارهای نوظهور و خدمات آنلاین در سال ۲۰۲۰ به بیش از ۴۹ میلیارد دلار رسید و هر سال بیش از ۴۰ درصد رشد خواهد کرد. مرکز توجه متاورس و VR در این فناوری به شرکت‌هایی مانند فیس‌بوک اجازه می‌دهد تا بر چیزی غیر از مشکلات خود در زمینه تعدیل محتوا، اطلاعات نادرست و قانون‌گذارانی که آنها را به اقدامات انحصاری متهم می‌کنند، تمرکز کنند.
در سال ۲۰۱۴، فیس‌بوک در معامله‌ای به ارزش بیش از ۲ میلیارد دلار، Oculus را خریداری کرد. یک استارت‌آپ که هدست‌های VR می‌ساخت. عینک‌هایی که مغز شما را فریب می‌دهند تا فکر کنید در یک منظره دیجیتال هستید. زاکربرگ شروع به توصیف Virtual Reality به‌عنوان پلتفرم محاسباتی بزرگ بعدی کرد؛ هرچند پیش‌بینی دقیق زمان وقوع آن دشوار بود. او می‌گوید: «متاورس و تکنولوژی VR قرار است به صورتی در زندگی روزمره همه مردم جهان نفوذ کند که دیگر زندگی قبل از آن را کسی به یاد نیاورد.» واقعیت مجازی و متاورس راه‌های جدیدی برای خرید کالاها و خدمات، برقراری ارتباط با دوستان و خانواده و همکاری با همکاران ارائه می‌دهند. البته هنوز به آن درجه از پیشرفت و تکامل نرسیده که بتواند بدون دردسر در زندگی افراد حضور پیدا کند و محدودیت‌ها و مشکلاتی وجود دارد که باید برطرف و کامل شوند.
تصور آینده جهان با تکنولوژی VR و متاورس
در این مطلب سعی کردیم با بیانی ساده به این سوال پاسخ دهیم که واقعیت مجازی به چه معناست. آنچه پر واضح است آینده متاورس و تکنولوژی VR بسیار روشن است و قرار است به ریشه زندگی روزمره و اجتماعی مردم در تمام جهان گره بخورد. به‌گونه‌ای که وقتی مردم در خیابان راه می‌روند، می‌توانند آخرین امتیازات ورزشی را از یک نمایشگر دیجیتالی که به نظر می‌رسد جلوی آنها شناور است، بررسی کنند. آنها می‌توانند با افرادی که دقیقاً در کنارشان هستند و دیگرانی که نیستند در یک کافه کنار هم بنشینند و ملاقات کنند. همه اینها می‌تواند ترکیبی از VR و دنیای متاورس باشد که باعث تغییرات زیادی در زندگی انسان خواهد شد.
واقعیت مجازی یک محیط کامپیوتری با صحنه‌ها و اشیایی است که واقعی به نظر می‌رسند و باعث می‌شود کاربر احساس کند همه آنچه در تصویر می‌بیند، به‌صورت واقعی در محیط اطراف خود وجود دارد.
اگر یک توکن غیر قابل تعویض، هدست واقعیت مجازی یا ارزهای دیجیتالی دارید که متعلق به دنیای متاورس هستند، به این معنی است که شما هم بخشی از تجربه متاورس هستید. آینده متاورس و VR به‌گونه‌ای است که وقتی مردم در خیابان راه می‌روند، می‌توانند آخرین امتیازات ورزشی را از یک نمایشگر دیجیتالی که به نظر می‌رسد جلوی آنها شناور است، بررسی کنند.
تکنولوژی VR دنیایی را می‌سازد که ما خود را از طریق یک هدست یا چشم‌بند خاص وارد آن می‌شویم. دنیایی که می‌تواند هیچ شباهتی به محیط و فضایی که در آن هستیم نداشته باشد و هر چیزی که ما می‌بینیم بخشی از یک محیط است که به طور مصنوعی از طریق تصاویر، صداها و غیره ساخته شده است.
