آموزش اندیکاتور فیبوناچی (Fibonacci) و آشنایی با کاربردهای آن

اندیکاتور فیبوناچی (Fibonacci) یکی از اندیکاتورهای محبوب در تحلیل تکنیکال است. معامله‌گران زیادی از آن برای بررسی حرکات قیمت در بازارهای مالی استفاده می‌کنند. کار با این اندیکاتور برای موفقیت در معاملات خرید و فروش برای هر معامله‌گری ضروری است.

با توجه به اهمیتی که اندیکاتور فیبوناچی در بازارهای مالی به خصوص فارکس (Forex) دارد، در این مقاله به بررسی این اندیکاتور می‌پردازیم.

نگاهی عمیق به اندیکاتور فیبوناچی

معامله‌گران برای اینکه بتوانند به معاملات خرید و فروش ورود کنند، سراغ اندیکاتور فیبوناچی می‌روند. این اندیکاتور به عنوان یک ابزار بسیار قدرتمند در تحلیل تکنیکال می‌تواند سطوح حمایت و مقاومت را به معامله‌گران نشان دهد.

همچنین مهم‌ترین کاربرد اندیکاتور فیبوناچی این است که این اندیکاتور می‌تواند حد سود و زیان را نیز تعیین کند که این کار با کمک نسبت‌های فیبوناچی صورت می‌گیرد. تعیین حد سود و ضرر، نقش مهمی در کاهش ریسک معامله و از دست رفتن سرمایه دارد.

اندیکاتور فیبوناچی برای اینکه بتواند سطوح حمایت و مقاومت را به معامله‌گر نشان دهد از اعداد فیبوناچی استفاده می‌کند. این اعداد به اعداد طلایی معروف هستند که اطلاعات بسیار ارزشمندی را در مورد روند قیمت‌ها در اختیار معامله‌گران قرار می‌دهند.

تاریخچه اندیکاتور فیبوناچی

لئوناردو فیبوناچی (Leonardo Fibonacci) یک ریاضیدان معروف در قرن دوازدهم بود که توانست کتابی با عنوان اعداد فیبوناچی را بنویسد. این ریاضیدان ایتالیایی در کتاب خود به معرفی اعداد عجیبی پرداخت که نه تنها در دنیای ریاضی بلکه در دنیای طبیعت نیز بسیار کاربرد دارند.

دنباله‌ای که فیبوناچی آن را در کتابش نوشت با صفر آغاز می‌شود. در نگاه اول ممکن است باعث سردرگمی شما شود، ولی متوجه می‌شوید که او اعداد را با ترتیب خاصی پشت سر هم قرار داده است. اعدادی که بعد از صفر قرار دارند از جمع دو عدد قبلی خود به وجود می‌آیند. به اعداد زیر دقت کنید:

۰-۱-۱-۲-۳-۵-۸-۱۳-۲۱-۳۴-۵۵-۸۹-۱۴۴

می‌توان این روند را تا بی‌نهایت ادامه داد. این دنباله در زبان انگلیسی با نام (Fibonacci sequence) شناخته می‌شود و مختصر آن (FS) است. این اعداد ۱/۶۱۸ برابر عدد قبلی خود به حساب می‌آیند و به همین دلیل ارزش «نسبت طلایی» را به وجود می‌آورند.

این نسبت در دنیای بازارهای مالی نیز بسیار ارزشمند است. به نسبت طلایی فی (Φ) نیز می‌گویند که یک حرف یونانی است. مهم‌ترین نسبت‌های فیبوناچی یعنی ۸/۶۱ درصد، ۲/۳۸ درصد و ۶/۲۳ درصد در نمودار بازارهای مالی کاربرد زیادی دارند.

انواع اندیکاتور فیبوناچی

برخی تصور می‌کنند که تنها یک نوع از اندیکاتور فیبوناچی وجود دارد که این‌طور نیست. اندیکاتورهای فیبوناچی در چند نوع مختلف هستند که هر کدام از آن‌ها برای اهداف خاصی که معامله‌گران دارند به کار می‌روند. سه نمونه از اندیکاتورهای فیبوناچی درس خود را پس داده‌اند و معامله‌گران زیادی از آن‌ها استفاده می‌کنند که به شرح زیر هستند:

اندیکاتور فیبوناچی اصلاحی (Fibonacci Retracement)

اگر می‌خواهید روی نمودار خود نقطه برگشت را بررسی کنید، این اندیکاتور مناسب شما خواهد بود. این سطوح از خطوط افقی تشکیل شده‌اند و می‌توانند سطوح حمایت و مقاومت را به معامله‌گر نشان دهند. برای رسم چنین سطوحی از اعداد فیبوناچی استفاده می‌شود.

در اندیکاتور فیبوناچی اصلاحی برای مشخص کردن هر سطحی از درصدهای خاصی استفاده می‌شود. این درصدها را نسبت به یک قیمت اولیه تعیین می‌کنند. انواع سطوح فیبوناچی اصلاحی در درصدهای زیر وجود دارند:

• ●     ۲۳٫۶ درصد
• ●     ۳۸٫۲ درصد
• ●     ۶۱٫۸ درصد
• ●     ۷۸٫۶ درصد
• ●     ۵۰ درصد: البته کمتر از ۵۰ درصد استفاده می‌شود.

برای اینکه این سطوح را محاسبه کنند نسبت سقف به کف را در نظر می‌گیرند. برای این موضوع ۵ خط مهم در نمودار باید رسم شود که به ترتیب زیر است:

• خط اول را در بالاترین یعنی ۱۰۰ درصد قسمت نمودار رسم می‌کنند.
• خط دوم در ۶۱٫۸ درصد ترسیم می‌شود.
• خط سوم باید در ۵۰ درصد نمودار ترسیم شود.
• خط چهارم را ۳۸٫۲ درصد نمودار رسم می‌کنند.
• برای خط آخر نیز پایین‌ترین نقطه نمودار را در نظر می‌گیرند که صفر درصد است.

به این ترتیب حرکت‌های قیمت از پایین به بالا یا برعکس از بالا به پایین را طبق همین خطوط تحلیل می‌کنند. معمولا سطوح حمایت و مقاومت یا در این خطوط یا در نزدیکی آن‌ها قرار خواهد گرفت.

نحوه رسم اندیکاتور فیبوناچی اصلاحی

در پلتفرم معاملاتی خود اندیکاتور اصلاحی را پیدا کنید. مهم است که به سمت پیدا کردن روند موجود بروید تا بتوانید بالاترین قله و پایین‌ترین دره را با دقت مشخص کنید. با ترسیم یک خط، قله و دره مورد نظر را به یکدیگر متصل کنید.

در روند صعودی باید خط خود را از پایین‌ترین نقطه به بالاترین نقطه ترسیم کنید. در روند نزولی این موضوع برعکس است. در این صورت باید از قله به سمت دره خط خود را ترسیم کنید. وقتی که خط پایه را ترسیم کردید می‌توانید شش سطوح افقی فیبوناچی را مشاهده کنید. شما قادر به تغییر این سطوح از طریق تنظیمات آن هستید.

توجه کنید که قیمت باید بین سطوح فیبوناچی اصلاحی در نوسان باشد. قیمت باید بتواند این سطوح را بشکند. اگر این اتفاق رخ دهد، یعنی پای یک روند قوی در میان است. ممکن است این روند به پیشروی خود ادامه دهد و از سطح بعدی بگذرد. احتمال دارد که وقتی با این سطوح برخورد می‌کند به عقب برگردد.

اندیکاتور فیبوناچی کمانی (Arcs)

برای اینکه بتوانید به نقاط حمایت و مقاومت بالقوه پی ببرید می‌توانید از این اندیکاتور استفاده کنید. کمان‌ها ارتباط مستقیمی با قیمت و زمان دارند. وقتی متوجه شدید که کمان‌ها در حال پهن‌تر شدن هستند، شاهد طولانی‌تر شدن خط پایه خواهید بود.

برعکس این موضوع نیز رخ می‌دهد؛ با نازک‌تر شدن کمان شاهد کوتاه‌تر شدن خط پایه خواهید بود. معامله‌گران از کمان‌ها برای اتصال نوسان‌های قیمت به یکدیگر استفاده می‌کنند.

برای اینکه کمان‌های این اندیکاتور فیبوناچی ترسیم شوند، باید سقف و کف نمودار را پیدا کنید. در این اندیکاتور سه خط ترسیم می‌شوند که منحنی هستند. به خاطر بسپارید کمان‌های این اندیکاتور فیبوناچی به صورت نیم دایره هستند. این امکان برای معامله‌گران نیز وجود دارد که کمان‌ها را به صورت دایره‌ای در نمودار مشاهده کنند. فاصله این خطوط منحنی را با این درصدها ترسیم می‌کنند:

• ●     ۳۸٫۲ درصد
• ●     ۵۰ درصد
• ●     ۶۱٫۸ درصد

فیبوناچی گسترده (Extension)

فیبوناچی توسعه محور برای زمانی کاربرد دارد که قیمت، یک مقاومت قابل توجه را تجربه کند. با این اندیکاتور فیبوناچی شما متوجه می‌شوید که اگر قیمت، شکست مقاومت را تجربه کند، این روند چقدر ادامه‌دار خواهد بود. این سطوح، بالای سطح یک قرار می‌گیرند. فیبوناچی گسترده سه سطح اصلی دارد که به شرح زیر هستند:

• ●     ۱۶۱٫۸ درصد
• ●     ۲۶۱٫۸ درصد
• ●     ۴۲۳٫۶ درصد

این سطوح اهداف احتمالی را در نمودار به مخاطب نشان می‌دهند. در فیبوناچی گسترده زمانی که قیمت سقف قبلی می‌شکند، امکان ورود شما به معامله فراهم می‌شود. برای رسم اندیکاتور فیبوناچی گسترده باید روی دو موج مهم تمرکز کنید که به شرح زیر هستند:

• موج AB: این موج نشان دهنده کل روند است. فاصله‌ای که بین نقطه A تا B وجود دارد را برابر با ۱۰۰ درصد محاسبه می‌کنند.
• موج BC: این موج مانند یک اصلاحیه برای موج اول که همان AB است، عمل می‌کند. نقطه C می‌تواند گسترش اندیکاتور فیبوناچی را نشان دهد.

اگر در روند نزولی در حال معامله هستید هدف شما باید پیدا کردن یک کف بالاتر باشد. برعکس، اگر در روند صعودی معاملات خود را انجام می‌دهید، هدف شما باید پیدا کردن یک قله پایین‌تر باشد.

اهمیت سطوح اندیکاتور فیبوناچی

به خطوطی که در اندیکاتور فیبوناچی وجود دارد، سطوح می‌گویند. این خطوط به شکل‌های مختلف عمومی، افقی و موربی هستند. کار این خطوط این است که سطوح مقاومت و حمایت را به معامله‌گران نشان دهد. معامله‌گران طبق این سطوح است که تصمیم می‌گیرند در معامله‌های خرید و فروش، ورود کنند. سطوح در این اندیکاتور از اعداد فیبوناچی تشکیل شده‌ است.

از اصلاحات فیبوناچی می‌توانید برای ثبت سفارش‌های ورودی، تعیین کردن سطوح توقف ضرر یا تعیین اهداف قیمت استفاده کنید. تصور کنید که ممکن است یک معامله‌گر قیمت یک ارز یا یک سهم را که در حال افزایش است، مشاهده کند. بعد از یک حرکت صعودی، دوباره به سطح ۶۱٫۸ درصد خواهد رسید.

این روند دوباره به بالا رفتن خود ادامه می‌دهد. فرایند جهش در سطح فیبوناچی در طول یک روند صعودی اتفاق می افتد. در این شرایط معامله‌گر تصمیم می‌گیرد که خرید خود را انجام دهد. این امکان برای معامله‌گران وجود دارد که حد ضرر را برای معاملات خود در سطح ۶۱٫۸ درصد مشخص کنند. اگر بازدهی از این سطح پایین‌تر باشد، می‌تواند شکست در رالی را نشان دهد.

روش‌های مختلف در سطوح فیبوناچی

سطوح اندیکاتور فیبوناچی می‌توانند از طریق روش‌های مختلف دیگری در تحلیل تکنیکال ایجاد شوند. این سطوح در الگوهای گارتلی (Gartley) و همچنین نظریه موج الیوت (Elliott) بسیار دیده می‌شوند و رواج دارند. وقتی قیمت یک ارز یا یک سهم به صورت غیرمنتظره به سمت بالا یا پایین حرکت می‌کند، این اشکال مختلف تحلیل تکنیکال نشان می‌دهند که معکوس‌ها به شدت تمایل دارند تا نزدیک به سطوح فیبوناچی بسیار خاصی خود را نشان دهند.

نکته مهمی که باید به خاطر بسپارید این است که وقتی از سایر ابزارهای تحلیل در کنار اندیکاتور فیبوناچی استفاده می‌شود، امکان شناسایی روند‌های بازار با دقت بیشتری فراهم خواهد شد. جالب است بدانید که سطوح اصلاح فیبوناچی دقیقا برخلاف میانگین‌های متحرک، ثابت هستند. همین ویژگی و ماهیت ثابت بودن کمک می‌کند که روند شناسایی با سرعت و دقت بیشتری صورت بگیرد.

این ویژگی به معامله‌گران حوزه ارزهای دیجیتال و سایر بازارهای مالی کمک می‌کند تا زمانی که سطوح قیمت در حال آزمایش هستند، با احتیاط بیشتری پیش‌بینی‌های خود را انجام دهند و برای انجام معامله اقدام کنند. سطوح فیبوناچی نقاط بسیار مهمی هستند که در آن‌ها بررسی قیمت، برگشت یا شکست انتظار می‌رود.

چه محدودیت‌هایی در استفاده از سطوح فیبوناچی وجود دارد؟

سطوح به خوبی نشان می‌دهند که احتمال دارد قیمت‌ها در کجا به حمایت یا مقاومت برسند. اما تضمینی برای اینکه آیا قیمت‌ها در همان جایی که شناسایی شدند باقی می‌مانند یا نه وجود ندارد. به همین دلیل است که باید از سیگنال‌های تأیید دیگر نیز استفاده کرد.

در مورد محدودیت‌های این سطوح نکات دیگری هم وجود دارد. تحلیل‌گران می‌گویند تعداد سطوح اصلاحی فیبوناچی آن‌قدر زیاد است که احتمال دارد قیمت نزدیک به یکی از آن سطوح معکوس شود. هر معامله‌گری به دنبال این است که از این سطوح در شرایط خاص و حساس استفاده کند و نتایج خوبی بگیرد که معمولا این اتفاق به تنهایی رخ نمی‌دهد. در این شرایط توصیه می‌شود که معامله‌گران سطوح اصلاح فیبوناچی دیگر را بررسی و دنبال کنند.

آموزش اندیکاتور فیبوناچی

با توجه به مواردی که گفته شد، اگر تمایل به استفاده از این اندیکاتور دارید، باید آن را از سایت‌های معتبر دریافت کنید. با دانلود این اندیکاتور در سیستمتان، کار شما از همین جا آغاز می‌شود. مراحل زیر را دنبال کنید:

مرحله اول: فعال کردن اندیکاتور فیبوناچی

وقتی فایل این اندیکاتور را دریافت کردید، باید آن را از حالت فشرده خارج کنید. نرم‌افزارهای متاتریدر (MetaTrader) یا مفیدتریدر (MofidTrader) می‌توانند برای شما مناسب باشند؛ بنابراین یکی از این نرم‌افزارها را اجرا کنید. در هر کدام از این نرم‌افزارها به سراغ بخش منو (File) بروید.

وقتی روی منو کلیک کردید با بخش باز کردن داده‌های پوشه (Open Data Folder) روبه‌رو می‌شوید. زمانی که روی آن کلیک می‌کنید یک پنجره برای شما باز می‌شود. در این قسمت باید روی گزینه (MQL4) کلیک کنید.

با کلیک روی این گزینه پنجره دیگری برای شما باز می‌شود که نشان می‌دهد باید وارد فایل (Indicators) شوید. مهم‌ترین قدم در این بخش کپی کردن اندیکاتور در پوشه مخصوص آن یعنی Indicators است. اگر از مفیدتریدر یا متاتردیدر استفاده می‌کنید یک بار به صورت کامل از آن‌ها خارج شوید و نسبت به راه‌اندازی دوباره نرم‌افزارها اقدام کنید.

به نرم‌افزار متاتریدر یا مفیدتریدر بروید. به سمت چپ و پایین نرم‌افزار دقت کنید چرا که در آنجا یک گزینه با عنوان (Navigator) وجود دارد. در این قسمت می‌توانید اندیکاتور فیبوناچی را جستجو کنید. وقتی اندیکاتور را پیدا کردید، می‌توانید آن را فعال کرده و مورد استفاده قرار دهید.

مرحله دوم: تنظیم اندیکاتور فیبوناچی

وقتی که مراحل نصب آن را انجام دادید، برای رسم این اندیکاتور در همان ابتدا با یک صفحه تنظیمات روبه‌رو می‌شوید. این صفحه، صفحه تنظیمات فیبوناچی است. هر فردی طبق استانداردهایی که در نظر دارد می‌تواند تنظیمات مربوط به خودش را اعمال کند.

(Inputs) مهم‌ترین بخش در تنظیمات فیبوناچی محسوب می‌شود. در این بخش شما توانایی تغییر مقادیر را خواهید داشت. از این رو معامله‌گران برای پیاده کردن استراتژی معاملاتی خودشان آزادی بیشتری دارند. به طور کلی توصیه می‌شود از تنظیمات پیش‌فرض این اندیکاتور استفاده کنید چرا که تنظیمات استاندارد آن کار را برای شما ساده‌تر می‌کند.

برای تنظیم بیشتر می‌توانید اندیکاتور فیبوناچی را از نوار ابزار متاتردیدر انتخاب کنید. در اینجا به راحتی می‌توانید از موس خود برای کلیک کردن و همچنین کشیدن نقطه شروع به نقطه پایان روند قبلی استفاده کنید. اعداد آبی که بالای خطوط سمت راست در نمودار هستند به صورت خودکار ظاهر می‌شوند؛ بنابراین این اندیکاتور می‌تواند به صورت خودکار آن محدوده‌ای که انتخاب کرده‌اید را به نسبت‌های فیبوناچی تقسیم کند.

مزایا و معایب اندیکاتور فیبوناچی

نمی‌توانیم بگوییم که یک اندیکاتور می‌تواند فقط نقاط مثبت داشته باشد. این موضوع در مورد هیچ اندیکاتوری صدق نمی‌کند. اندیکاتور فیبوناچی نیز به همین ترتیب است و در کنار مزایای خود معایبی هم دارد. مهم‌ترین مزایا و معایب آن به شرح زیر هستند:

مزایای اندیکاتور فیبوناچی

• تعیین حرفه‌ای سطوح حمایت و مقاومت با این اندیکاتور امکان‌پذیر است.
• می‌توانید از آن در تایم ‌فریم‌های مختلف استفاده کنید.
• در اندیکاتور فیبوناچی در کنار فرمول‌ها از روان‌شناسی بازار ارزهای خارجی نیز برای تحلیل قیمت‌ها استفاده می‌شود.

معایب اندیکاتور فیبوناچی

• معامله‌گران نمی‌توانند به راحتی نقطه ورود صحیح به معامله را پیدا کنند.
• ممکن است اندیکاتور فیبوناچی سیگنال‌های نادرستی را به معامله‌گر نشان دهد.
• امکان استفاده از این اندیکاتور در تجارت خودکار (Expert Advisor) وجود ندارد.
• درک تحلیل‌های فیبوناچی دشوار است و این موضوع به دلیل زمان‌بر بودن می‌تواند فرصت‌های ارزشمند معاملاتی را از معامله‌گر دور کند.

کاهش ضریب خطا با اندیکاتور فیبوناچی

فیبوناچی با به‌کارگیری اعداد و ریاضیات نقش مهمی در کاهش ضریب خطا در معاملات ایفا می‌کند. اما معامله‌گران موفق در بازارهای مالی مختلف می‌دانند که اعتماد کردن به یک ابزار برای تحلیل قیمت یک ارز یا سهم، نمی‌تواند انتخاب هوشمندانه‌ای باشد.

حرفه‌ای‌ها همیشه از ابزارهای مختلف در کنار یک ابزار اصلی استفاده می‌کنند. همچنین اندیکاتور فیبوناچی را با سایر اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال ترکیب می‌کنند تا میزان خطا در تحلیل‌های خود را به شدت کاهش دهند. کار با اندیکاتور فیبوناچی به آموزش و زمان قابل توجهی نیاز دارد و در صورتی که برای آن وقت بگذارید، از تحلیل‌های آن به نتایج خوبی خواهید رسید.