Fair launch چیست؟ اهمیت راه اندازی عادلانه در ارز دیجیتال
پروژه‌های کریپتویی از روش‌های مختلفی برای توزیع توکن‌های پروژه استفاده می‌کنند که هر کدام از روش‌ها مزیت‌ها و معایبی در بر دارند. اما موضوعی که فارغ از روش توزیع ارزها اهمیت بالایی دارد این است که این توکن‌ها بین چه افرادی عرضه می‌شوند، آیا همه افراد امکان سهیم شدن در عرضه اولیه را در شرایطی عادلانه دارند؟ رعایت این موضوع و داشتن یک شرایط عادلانه در توزیع توکن‌ها تاثیر بالایی در تداوم موفقیت آمیز روند پروژه دارد و به اصطلاح به آن Fair launch گفته می‌َشود. اما چه مواردی در سنجش این معیار تاثیر گذار هستند؟ کدام پروژه‌های بلاکچینی فرایند توزیع خود را به صورت عادلانه اجرا کرده‌اند؟ تا انتهای این مقاله با والکس همراه باشید تا به سوالات ذکر شده پاسخ دهیم!
راه اندازی عادلانه توکن چیست؟
بازار رمز ارزها با اهداف تمرکز زدایی و اجرای شرایط برابر و عادلانه برای تمام افراد ایجاد شده است. بر خلاف آن که اکثر تحلیلگران میزان تمرکز زدایی یک بلاکچین را با توجه به تعداد گره‌های فعال می‌سنجند، اما توزیع غیرمتمرکز ارز نیز اهمیت بسیار بالایی دارد. یک پروژه بلاکچینی برای این هدف باید توکن‌های خود را به صورت عادلانه میان کاربران توزیع کند و همه افراد از شرایطی برابر برای سهیم شدن در آن پروژه داشته باشند.
پروژه‌های بلاکچینی را می‌توان نوعی استارتاپ دانست که برای شروع فعالیت و توسعه آن به سرمایه نیاز دارند. اکثر آن‌ها در ابتدای مسیر با سازمان‌های سرمایه گذاری همکاری می‌کنند؛ بودجه‌ای را برای شروع فعالیت دریافت می‌کنند و در مقابل بخشی از ارزهای خود را با قیمتی بسیار پایین به سرمایه گذار می‌دهند. این موضوع باعث می‌شود تا سازمان‌‌ها بخش زیادی از عرضه یک رمزارز را با قیمتی پایین در اختیار بگیرند، در حالی که کاربران عادی شرایط برابری ندارند و در نهایت مجبورند آن رمزارز را بعد از عرضه شدن در بازار با قیمتی بالاتر خریداری کنند. این شرایط خلاف مفهوم Fair Launch و البته اهداف بازار کریپتو است. در واقع راه اندازی عادلانه بر توکنومیک پروژه‌های بلاکچینی تمرکز دارد.
در ادامه به شرایطی که راه اندازی یک رمزارز در مسیری عادلانه یا ناعادلانه قرار می‌دهد خواهیم پرداخت.
چه ویژگی‌هایی در Fair launch اهمیت دارند؟
راه اندازی عادلانه معیار نسبی است و نمی‌توان گفت یک پروژه شرایطی کاملاً عادلانه و دیگری کاملاً ناعادلانه دارد؛ این نسبت می‌تواند با توجه به دیدگاه‌های افراد مختلف سنجیده شود. در حالت کلی یک رمزارز برای داشتن فرایند راه اندازی عادلانه در قدم اول باید در حد امکان شرایط فروش عمومی و آزادی داشته باشد. سازمان‌های سرمایه گذاری، سرمایه گذاران اولیه و شرکای استراتژیک معمولاً با هزینه پایین‌تری نسبت به قیمت بازار یک رمزارز را خریداری می‌کنند و این موضوع نابرابری بین آن‌های و سرمایه گذاران عادی ایجاد می‌کند.
مورد بعدی تیم پروژه است؛ تیم در مقابل زحماتی که برای توسعه پروژه می‌کشد، بخشی از عرضه توکن را به خود اختصاص می‌دهد. اگر این میزان زیاد باشد، باعث متمرکز شدن پروژه می‌شود و در نتیجه راه اندازی عادلانه‌ای انجام نمی‌شود. در نتیجه سهم تیم توسعه در توکنومیک رمزارز باید عادلانه باشد.
در مقابل برخی پروژه‌ها هیچ سهمی از عرضه توکن را در زمان راه‌اندازی میان افراد خاصی توزیع نمی‌کنند؛ در بلاکچین بیت کوین هر کسی از همان ابتدای مسیر امکان استخراج داشت و این شرایط برای همه افراد به صورت کاملاً عادلانه برنامه ریزی شده بود.
بعضی از پروژه‌های دیفای مانند Yearn Finance هیچ سهمی را به خود تیم یا سرمایه گذاران اختصاص نداده است؛ هر کسی که در پلتفرم نقدینگی ایجاد کند بخشی از عرضه آن توکن را پاداش می‌گیرد، این مکانیزم کاملاً عادلانه است؛ به این گونه توزیع توکن به اصطلاح Fair launch گفته می‌شود.
نوع دیگر توزیع، ایردراپ است؛ برخی پروژه‌ها در زمان راه اندازی، توکن‌های خود را به کاربرانی که قبلاً در شبکه فعالیت داشتند به روش Airdrop هدیه می‌دهند. در این روش همه کاربران در شرایط برابری امکان فعالیت در شبکه و کمک به توسعه آن را دارند و این روش کاملاً عادلانه است.
راه اندازی عادلانه چگونه انجام می‌شود؟
در راه اندازی عادلانه باید سهم شرکا و سرمایه گذاران اولیه صفر یا به میزان حداقلی باشد. البته از آنجایی که همکاری با سرمایه گذاران اولیه برای اکثر پروژه‌ها بسیار حیاتی است، این فرایند قابل حذف نیست اما می‌تواند مدیریت شده باشد. برای مثال وجوه این نوع سرمایه گذاران که با هزینه کمتر تهیه شده است، می‌تواند قفل شود و در طول مدت چند سال به صورت بخش بخش توزیع شود تا از فروش و ایجاد فشار عرضه توسط آن‌ها جلوگیری شود. این موضوع باعث ایجاد عدالت بیشتر می‌شود.
قدم بعدی آگاه سازی است؛ پروژه‌ها باید زمان راه اندازی و عرضه خود را به صورت عمومی و شفاف اعلام کنند تا همه افراد امکان شرکت در عرضه اولیه را داشته باشند. گاهی فرایند شرکت در توزیع اولیه توکن به همراه احراز هویت انجام می‌شود تا از کلاهبرداری و پولشویی جلوگیری شود؛ این نباید باعث ممنوعیت شرکت مردم برخی کشورها شود، در غیر این صورت شرایط برابر و عادلانه‌ای نخواهد بود.
عرضه اولیه در برخی پروژه‌ها که محبوبیت بالایی دارند، ممکن است تنها در چند دقیقه به پایان برسد؛ برخی سرمایه گذاران به سرعت خریداری می‌کنند و برخی دیگر فرصت کافی برای شرکت را ندارند. Fair Launch باید به نحوی باشد که تمام سرمایه گذاران زمان کافی برای شرکت در توزیع اولیه را داشته باشند.
چه پروژه‌هایی به روش Fair Launch راه اندازی شده‌اند؟
تا کنون پروژه‌های زیادی در حوزه کریپتو ایجاد شدند اما به این معنی نیست که همه آن‌ها با شرایطی عادلانه راه اندازی شده‌اند. در ادامه به معرفی تعدادی از ارزها که از این نظر عملکرد بهتری داشتند خواهیم پرداخت.
بیت کوین (BTC)
ساتوشی ناکاموتو در سال ۲۰۰۹ بلاکچین بیت کوین را راه اندازی کرد و با استخراج اولین بلاک، ۵۰ واحد بیت کوین پاداش گرفت. پس از آن هر کسی امکان اضافه شدن به فعالیت شبکه و استخراج بیت کوین را به صورت برابر و عادلانه داشت. این یکی از نمونه‌های Fair launch است.
پنکیک سواپ (Cake)
صرافی غیر متمرکز پنکیک سواپ یکی از محبوب‌ترین پلتفرم‌های بلاکچینی است که بر بستر BSC فعالیت دارد. این صرافی کل عرضه خود را به عنوان پاداش به تامین کنندگان نقدینگی اختصاص داده است. به ازای ایجاد هر بلاک، بخشی از توکن‌ها را میان آن‌ها توزیع می‌کند. این پلتفرم نیز راه اندازی عادلانه‌ای داشته است.
دوج کوین (Doge)
بلاکچین دوج کوین ابتدا به عنوان یک شوخی ایجاد شد اما امروزه محبوبیت بالایی میان کاربران بازار کریپتو دارد. مانند بیت کوین تمام عرضه خود را به فرایند استخراج اختصاص داده است و هر کسی می‌تواند با اضافه شدن به فرایند ماینینگ این بلاکچین در توزیع ارز Doge سهیم باشد.
نکته: سایت Messari لیستی از ارزهایی که به صورت عادلانه راه‌اندازی شده‌اند ایجاد کرده است که می‌توانید به آن دسترسی داشته باشد.
Fair launch چه مزیتی برای آینده یک پروژه دارد؟
راه‌اندازی عادلانه به این معناست که ارزهای یک پروژه با شرایط یکسان میان کاربران پخش شود. یکی از اهداف ساتوشی ناکاموتو در مسیر راه اندازی بیت کوین ایجاد عدالت برای همه افراد بوده است؛ بازار کریپتو نیز به دنبال همین هدف را است. در نتیجه پروژه‌هایی که نحوه توزیع عادلانه‌تری داشته باشند برای کاربران کریپتویی محبوبیت بیشتری خواهند داشت و در آینده می‌توانند جایگاه بالاتری در بازار داشته باشند. به نظر شما کدام پروژه‌ها از نظر Fair Launch عملکرد بهتری داشته‌اند؟
