بررسی کامل قانون معامله و استخراج ارز دیجیتال در ایران و جهان

چقدر با دنیای کریپتوکارنسی آشنا هستید؟ آیا می‌دانید ارزهای رمزنگاری شده چیست؟ اگرچه دولت ایران رسما ارزهای رمزنگاری شده را ممنوع نکرده است، اما مجاز بودن آن هم در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. از نظر اقتصادی ایران تحت فشار تحریم‌های اعمال شده توسط ایالات متحده است و یکی از دلایلی که ایران به سمت ارزهای دیجیتال می‌رود، همین تحریم‌ها است. هم اکنون قانون ارز دیجیتال در ایران در حال بررسی بیشتر است و به زودی خبرهای بسیار خوبی را در این زمینه می‌شنویم.

خرید و فروش ارز دیجیتال در ایران هنوز به‌صورت رسمی قانونی نیست، اما معاملات آن در کشور جرم هم محسوب نمی‌شود. در صورت رخ‌دادن هرگونه کلاهبرداری، هک یا عدم وفای به عهد در دنیای ارزهای دیجیتال، کاربر می‌تواند شکایت رسمی ارائه دهد تا در دادگاه به آن رسیدگی شود. قانون ارز دیجیتال در ایران مسیر پر فراز و نشیبی را گذرانده است. ما در این مقاله از والکس قصد داریم تا همه چیز را درباره قوانین ارز دیجیتال در ایران را بررسی کنیم. در ادامه با ما همراه شوید.

مراحلی که قانون ارزهای دیجیتال در ایران طی کرد

در سال ۲۰۱۸، ایران تجارت و مالکیت ارزهای دیجیتال را به دلیل نگرانی‌های مربوط به پول‌شویی و تأمین مالی تروریست ممنوع اعلام کرد. تمامی مؤسسات مالی ایرانی مانند بانک‌ها، مؤسسات اعتباری و صرافی‌ها از کارکردن با ارزهای دیجیتال و یا تبلیغ آنها به هر نحوی منع شدند. با این حال، در سال ۲۰۱۹ دولت شروع به لغو این محدودیت‌ها کرد؛ زیرا تحریم‌های پول ملی آنها را محددو کرده بود. ارزهای دیجیتال به‌عنوان یک تسکین احتمالی از متکی بودن به دلار ایالات متحده در نظر گرفته شد.

 قانون ارز دیجیتال در ایران کمی تغییر کرد، مالکیت و استخراج ارزهای دیجیتال مجاز هستند؛ اما همچنان استفاده از رمزارزها به‌عنوان یک سیستم پرداخت ممنوع است. همچنین کاربران ایرانی نمی‌توانند مقادیر خیلی زیادی ارز دیجیتال داشته باشند، همان‌طور که رسماً از داشتن بیش از ۱۰۰۰۰ یورو منع شده‌اند. در اواخر سال ۲۰۲۰، دولت ایران بار دیگر بررسی امکان اجرای مجدد کنترل‌های بیشتر روی ارزهای دیجیتال را شروع کرد؛ زیرا قیمت ارزهای دیجیتال در حال افزایش بود، بازار سهام و بورس ایران در حال سقوط بودند و تعداد بهترین کشورها برای ترید ارز دیجیتال افزایش یافته بود. تنها قوانینی که در آن زمان توانستند تعیین کنند، محدودیت‌های بیشتر برای ماینرهای ارز دیجیتال به دلیل مصرف زیاد انرژی بود.

قانون ارز دیجیتال در ایران

در چند سال اخیر دنیای ارزهای دیجیتال بسیار گسترده شده و رونق زیادی هم به همراه داشته است. به همین دلیل دولت‌ها، چه در ایران و چه در کشورهای دیگر موضع‌گیری خاصی نداشته‌اند. فقط یک سری قوانین برای خرید و فروش و استخراج ارز دیجیتال اعلام کرده‌اند. از سال ۹۷ در قانون ارز دیجیتال در ایران، ضوابط، قوانین و الزامات رمزارزها توسط بانک مرکزی اعلام شد. در این مطلب می خواهیم در مورد قانون ارز دیجیتال در ایران و جهان صحبت کنیم.

قانون خرید و فروش ارزهای دیجیتال در ایران

طبق ضوابطی که توسط بانک مرکزی، در بهمن سال ۹۷ حوزه ارزهای دیجیتال اعلام شد، خریدوفروش ارز دیجیتال برای کاربران ایرانی ممنوع نیست. در حقیقت، صدور و انتشار ارزهای دیجیتال در اختیار توسعه‌دهندگان قرار دارد و بانک مرکزی در این زمینه نقش و مسئولیتی را ندارد. استفاده از رمزارزها به‌عنوان یک روش پرداخت ممنوع هستند، یعنی ما نمی‌توانیم در فروشگاه اینترنتی خود به‌جای دریافت وجه، ارز دیجیتال بیتکوین دریافت کنیم. ارزهای رمزنگاری شده در صرافی‌هایی که مقررات را رعایت کرده‌اند، قابل خرید و فروش و تبادل است. توسعه کیف پول دیجیتالی برای ارزهای دیجیتال با درنظرگرفتن مقررات بخش کیف پول رمز ارزی، برای اشخاص حقیقی و حقوقی مشکلی ندارد.

طبق گفته مقامات معاملات ارزهای دیجیتال جرم نیست و قوانین روشن و مشخصی توسط مجلس و قوه قضایی در حوزه ارزهای دیجیتال مشخص نشده است. بنا به ماده ۲ قانون مجازات عمومی:

قانون ارز دیجیتال در ایران در ایران هنوز مشخص نشده است  و در حال حاضر خرید و فروش ارز دیجیتال هیچ مجازاتی ندارد. با این حال ما می‌توانیم در صورت کلاهبرداری یا هک رمزارزهای خود به ارگان‌های قضایی مراجعه کنیم و شکایت خود را اعلام کنیم.

قوانین استخراج ارزهای دیجیتال در ایران

دستگاه‌های استخراج ارز دیجیتال مصرف برق بسیار بالایی دارند که همین موضوع موجب ممنوعیت استفاده از این دستگاه‌ها شد. درنهایت، سال ۹۸ آیین‌نامه اجرایی استخراج فرآورده‌های پردازشی رمزنگاری شده، توسط معاون اول رئیس‌جمهور اعلام و استخراج ارز دیجیتال در ایران قانونی شد. طبق این آیین‌نامه برای استفاده از دستگاه‌های استخراج می‌بایست از وزارت صمت مجوز دریافت کنید. در غیر این صورت ماینینگ ارز دیجیتال قانونی نیست و اشتراک برق آنها قطع و دستگاه‌های آنها توسط نیروی انتظامی توقیف می‌شود.

عملیات صدور مجوز بهره‌برداری ماینینگ برعهده وزارت صنعت، معدن و تجارت است. در این پروانه بهره‌برداری مواردی مانند شناسه کسب‌وکار، ثبت دبیرخانه، گواهی امضا دفترخانه، شرایط استخراج ارز دیجیتال، فهرست فعالیت‌ها و پیش‌بینی سرمایه‌گذاری و ارزش دستگاه قید می‌شود. جواز تأسیس را نمی‌توان به نام چند شخص حقیقی یا حقوقی صادر کرد و فقط باید به نام یک نفر باشد.

شما می‌توانید بر اساس قانون استخراج ارز دیجیتال در ایران، در قالب ثبت شرکت مسئولیت محدود یا سهامی خاص جهت دریافت مجوز ماینینگ به نام شرکت خود اقدام کنید. بر اساس ماده ۱۵ دستورالعمل صدور و بهره‌برداری رمزارزها قید شده زمانی که پروانه بهره‌برداری از استخراج ارز دیجیتال برای متقاضی صادر می‌شود که اقدامات لازم جهت ظرفیت‌سنجی محل و بازدید فنی توسط کارشناسان وزارت صنعت صورت‌گرفته باشد. همچنین با توجه به ماده ۱۷ از لحاظ رعایت الزامات زیست‌محیطی، بهداشت و ایمنی و حریق اقدامات لازم انجام شود.

قانون صرافی ارز دیجیتال در ایران

در سال‌های گذشته صرافی‌های ارز دیجیتال زیادی در ایران شروع به فعالیت کرده‌اند. بانک مرکزی شرایط و ضوابطی هم درباره کار این پلتفرم‌ها ارائه کرده است. صرافی‌ها پس از احراز هویت در بانک مرکزی مجاز به ارائه خدمات رمزارزی به کاربران هستند.

• ریسک تمامی معاملاتی که در صرافی انجام می‌شود بر عهده خود سرمایه‌گذاران است.
• سقف تبدیل ریال به ارز دیجیتال و بلعکس، بر اساس قوانین ارزی کشور در صرافی مجاز انجام می‌شود. 
• لیست رمزارزهای قابل مبادله توسط بانک مرکزی تعیین می‌شود و در بازه زمانی سه ماهه به صرافی‌ها ابلاغ می‌شود.
• تمامی صرافی‌ها موظف هستند اطلاعات مربوط به مشتریان خود را در صورت نیاز بانک ملی ارائه دهند.
• تمامی قوانین مربوط به مبارزه با پول‌شویی و “KYC” توسط صرافی رعایت شود.

به تصویب رسیدن استخراج ارز دیجیتال در دولت

رضا فاطمی امین، وزیر صمت از تصویب بهره‌برداری و استخراج ارزهای دیجیتال در جلسه شهریورماه سال ۱۴۰۱ هیئت دولت خبر داد و گفت از این به بعد می‌توانید از ارزهای دیجیتال برای واردات استفاده کنید.

فاطمی امین گفته است:

در طی این جلسه، استخراج ارزهای دیجیتال به تصویب رسید و این مصوبه که سال‌های قبل نیز وجود داشت، مدتی متوقف شده بود و به واحدهای استخراج ارزهای دیجیتال جواز تأسیس و پروانه بهره‌برداری داده نمی‌شد. اما با تحلیل موضوع رمزارز در دولت، بخشی از احکام آن به تصویب رسید و به شکل رسمی می‌توانیم به واحدهای مربوطه جواز تأسیس و پروانه بهره‌برداری بدهیم. در چند هفته گذشته نخستین محموله وارداتی با روش رمزارز در کشور تأمین مالی شد، از این پس می‌توانید از رمزارزها برای واردات استفاده کنید.

سید رضا فاطمی امین

قانون ارز دیجیتال در جهان

ارزهای دیجیتال نه تنها در ایران، بلکه در سایر کشورها هم به عنوان یک بستر برای ایجاد کسب و کارهای جدید و درآمدزایی است. با گذشت زمان و افزایش میزان پذیرش ارزهای دیجیتال در بین مردم، این بازار بزرگ، طرفداران بسیار زیادی پیدا کرد و افراد زیادی با هدف کسب سود وارد آن شدند. به طوری که تعداد دستگاه‌های خودپرداز بیت کوین در سراسر جهان در چند سال اخیر به میزان قابل توجهی افزایش پیدا کرده است. اما قوانین استخراج ارز دیجیتال و خرید و فروش آن، در بسیاری از کشورها مانند ایران تحت فشارهای نظارتی سیستم‌های قانون‌گذاری است. به عنوان مثال:

در امریکا، دو کمیته بورس و اوراق بهادار و کمیته کالا و تجارت در قانون‌گذاری ارزهای دیجیتال فعال هستند. هر چند خرید و فروش بیت کوین در این آمریکا ممنوع نیست اما  تمام قوانین مالیاتی در سطح تمام ایالت‌ها یکسان نیست و برخی سخت‌گیری‌هایی وجود دارد.

در کانادا، خرید و فروش ارز دیجیتال در آن قانونی است و قوانین و مقررات مالیاتی بر معاملات رمزارزها اعمال می‌شود.

در استرالیا، علی‌رغم مقررات سختگیرانه‌‌ای که در حوزه رمزارزها وجود دارد، تعداد دستگاه‌های ATM در این کشور در حال افزایش است. استرالیا جزو کشورهای پیشرو در رسمیت بخشیدن به ارزهای دیجیتال است و تلاش زیادی برای بهبود مقررات خود در حوزه ارزهای دیجیتال انجام داده است.

در السالوادور، رمزارزها از سوی دولت نسبت به سایر کشورها سریع‌تر مورد پذیرش گرفت و توانست اولین کشور در جهان باشد که بیت کوین را به عنوان یک ارز قانونی پذیرفته است. طبق آخرین اخبار، السالوادور لایحه ارز دیجیتال را تصویب کرده است و گفته می‌شود که به زودی انتشار اوراق قرضه را هم آغاز خواهد کرد.

قوانین خرید و فروش و استخراج بیت کوین

بیت کوین مانند سایر ارزهای دیجیتال در ایران تا زمان نگارش این مقاله به‌رسمیت شناخته نشده است. اما خرید و فروش یا نگهداری از آن‌ جرم نیست. استخراج بیت کوین در ایران به شرط آنکه مجوزهای لازم از وزارت صنعت، معدن و تجارت دریافت شود قانونی است. اما بهتر است قبل از هرگونه اقدامی جدیدترین قوانین استخراج بیت کوین در ایران از نهادهای مربوطه پیگیری شود.

وضعیت قانونی بیت کوین در سایر کشورها، متفاوت است. برخی از کشورها آن را به رسمیت پذیرفته‌اند و برای خرید و فروش یا استخراج آن هیچ ممنوعیتی ندارند. به عنوان مثال، ژاپن بیت کوین را تحت قانون خدمات پرداخت (PSA) به عنوان یک دارایی قانونی می‌شناسد. اما در بولیوی، هرگونه خرید و فروش و استخراج بیت کوین از سال ۲۰۱۴ ممنوع است و استفاده از هر ارزی که توسط دولت یا منطقه اقتصادی صادر نشده باشد شامل مجازات خواهد بود.

چم و خم قوانین ارزهای دیجیتال

با توجه به توسعه ارزهای دیجیتال و محبوبیت آن در میان جوامع، می‌بایست قانون ارز دیجیتال در ایران پایدارتر و واضح‌تر وضع شود. در غیر این صورت هر بنیادی به‌دلخواه برای خود حکمی صادر می‌کند. در این میان آن چیزی که روشن است، مجلس و دولت با همکاری یکدیگر می‌بایست قوانین دقیق‌تر و آسانی را اعلام کنند. امیدواریم که این قوانین به‌گونه‌ای وضع شوند که شاهد پیشرفت این قلمرو گسترده در ایران شویم.