نحوه پشتیبان گیری از کلید خصوصی کیف پول ارز دیجیتال

کلید خصوصی مهم‌ترین بخش از هر کیف پول ارز دیجیتال است و تنها از طریق آن می‌توان به دارایی‌های نگهداری شده در والت دسترسی پیدا کرد. این یعنی اگر کلید خصوصی خود را فراموش یا گم کنید، دارایی‌های شما برای همیشه در کیف پول باقی مانده و قابل استفاده نخواهند بود. بنابراین پشتیبان گیری از کلید خصوصی کیف پول ارز دیجیتال امری بسیار مهم و ضروری است است.

در این مقاله انواع روش بکاپ گرفتن از کلید خصوصی در کیف پول و هر نکته‌ای که می‌تواند شما را در امن نگه داشتن این پشتیبان یاری کند را ذکر خواهیم کرد.

کلید خصوصی کیف پول ارز دیجیتال چیست؟

هر والت ارز دیجیتال بر پایه دو کلید رمزنگاری شده فعالیت می‌کند: کلید خصوصی (Private Key) و کلید عمومی (Public Key). کلید خصوصی چیزی شبیه به یک رمز عبور است که برای دسترسی و انتقال دارایی‌های کیف پول مورد استفاده قرار می‌گیرد. کلید عمومی را نیز می‌توان به یک شماره حساب بانکی تشبیه کرد که از طریق به اشتراک گذاشتن آن با افراد دیگر، قادر به دریافت دارایی خواهید بود. به طور کلی، در دنیای ارز دیجیتال، کلید خصوصی یک نوع سند مالکیت محسوب می‌شود و هر کسی که آن را در اختیار داشته باشد، مالک والت است. این موضوع در مورد بک آپ کلید خصوصی هم صدق می‌کند.

در صورت فراموش کردن رمز کارت بانکی، می‌توانید با ارائه مدارک شناسایی رمز جدیدی دریافت کنید؛ اما کلید خصوصی قابل جایگزینی نیست و تنها در صورتی که قبلا از آن پشتیبان گرفته باشید، قابل بازیابی خواهد بود. البته صرافی‌های متمرکزی که کیف پول داخلی دارند، مسئولیت نگهداری کلید خصوصی را بر عهده می‌گیرند. این یعنی کیف پول صرافی از نوع حضانتی (Custodial) بوده و کاربر صرفا باید در حفظ امنیت اطلاعات حساب کاربری خود کوشا باشد.

چرا باید از کلید خصوصی والت خود پشتیبانی گیری کنیم؟

زمانی که کاربر تصمیم می‌گیرد از یک کیف پول غیر حضانتی (Non-Custodial) مانند متامسک (Metamask) یا تراست والت (Trust Wallet) استفاده کند، تمام مسئولیت تامین امنیت دارایی بر عهده خودش خواهد بود. این یعنی اگر زمانی دستگاه میزبان کیف پول (موبایل، لپ تاپ و…) با مشکل مواجه شود یا به سرقت برود، فقط خود شما می‌توانید برای بازیابی والت اقدام کنید.

در چنین شرایطی، اگر از کلید خصوصی خود پشتیبان گرفته باشید، می‌توانید با نصب برنامه کیف پول روی دستگاه جدید و ارائه بک آپ، فورا به والت دسترسی پیدا کرده و در صورت نیاز دارایی‌های خود را آدرس جدیدی منتقل کنید.

روش‌های مختلف پشتیبان گیری از کلید خصوصی

به طور کلی می‌توان با سه روش اصلی برای بک آپ گرفتن از والت رمز ارزی اقدام کرد:

• عبارت بازیابی (Seed Phrase): عبارتی شامل ۹ تا ۲۴ کلمه عادی
• فایل والت (Wallet File): یک فایل دیجیتالی حاوی کلید خصوصی
• کلید خصوصی (Private Key): یک رشته طولانی متشکل از اعداد و حروف تصادفی

کیف پول‌ها از روش‌های پشتیبانی‌گیری متفاوتی پشتیبانی می‌کنند. برای مثال والت‌های سخت افزاری ترزور (Trezor) و لجر (Ledger) از عبارت بازیابی ۲۴ کلمه‌ای مبتنی بر استاندارد BIP39 استفاده می‌کنند. در متامسک نیز یک عبارت بازیابی در اختیار کاربر قرار می‌گیرد تا در صورت بروز مشکل، امکان دسترسی به دارایی وجود داشته باشد.

در حالی که نگهداری یک نسخه از کلید خصوصی به عنوان پشتیبان ممکن است، انجام چنین کاری معمولا توصیه نمی‌شود. اعداد و حروف تصادفی این نوع کلید یک رشته طولانی ایجاد می‌کنند که نگهداری آن دشوار خواهد بود. در مقابل، عبارت بازیابی که نهایتا ۲۴ کلمه است، به آسانی قابل ذخیره بوده و برخی افراد حتی به خاطر سپردن آن را توصیه می‌کنند. فایل دیجیتالی پشتیبان نیز به آسانی در دستگاه‌های آ‌فلاین (مانند فلش درایو) قابل نگهداری است.

برخی از روش‌های مرسوم نگهداری پشتیبان کلید خصوصی عبارتند از:

دستگاه‌های فیزیکی

به طور کلی توصیه می‌شود فایل بک آپ کیف پول روی دستگاه‌های آفلاین نگهداری شود؛ ذخیره کلید خصوصی روی لپ تاپ یا رایانه‌ای که به اینترنت متصل است و به صورت روزمره استفاده می‌شود، ریسک بالایی دارد. بهترین کار این است که فایل را روی یک فلش درایو یا حتی هارد درایو ترجیحا رمزگذاری شده (Encrypted Hard Drive) نگهداری کنید.

برگه کاغذ

در گذشته کاربران کلید خصوصی خود را در قالب کد QR روی کاغذ چاپ می‌کردند و به اصطلاح یک کیف پول کاغذی (Paper Wallet) داشتند. شما نیز می‌توانید عبارت بازیابی خود را روی کاغذ چاپ کرده و در جایی امن نگهداری کنید. البته کاغذ مقاومت چندانی ندارد و به آسانی از بین می‌رود؛ پس باید در نگهداری آن دقت زیادی داشته باشید. ترجیحا عبارات بازیابی خود را روی چند کاغذ بنویسید و در جاهای مختلف از جمله گاوصندوق نگهداری کنید.

استیل ضد زنگ

استیل ضد زنگ یا استنلس استیل (Stainless Steel) به علت مقاومت بالایی که دارد، یکی از بهترین روش‌ها برای نگهداری عبارت بازیابی محسوب می‌شود. با حک کردن عبارت بازیابی روی استنلس استیل، از عدم تغییر آن تحت تاثیر شرایط آب و هوایی و حریق مطمئن خواهید بود. برای مثال محصولی به نام Crypto Key Stack وجود دارد که همراه با یک قلم مخصوص به فروش می‌رسد؛ کاربر می‌تواند عبارت بازیابی خود را شخصا روی استنلس استیل حک کند.

نکات مهم برای حفظ امنیت پشتیبان کلید خصوصی

والت‌های رمز ارزی معمولا رابط کاربری متفاوتی دارند و فرآیند پشتیبانی گیری و بازیابی کلید خصوصی آنها نیز اندکی تفاوت دارد؛ بنابراین اگر تجربه کافی در زمینه استفاده از کیف پول‌های غیر حضانتی ندارید، توصیه می‌شود به هنگام انتخاب بهترین کیف پول ارز دیجیتال حتما به میزان پیچیدگی رابط کاربری توجه داشته باشید. از میان سایر نکاتی که باید به هنگام پشتیبان گیری از کلید خصوصی مورد توجه کاربران باشد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• به هنگام ثبت عبارت بازیابی نهایت دقت را به خرج دهید. یک اشتباه کوچک در ترتیب یا املای کلمات می‌تواند به از دست رفتن دارایی منجر شود.
• از نصب کیف پول و پشتیبان گیری از کلید خصوصی آن در رایانه‌ای که مشکوک به ویروسی بودن است، آنتی ویروس ندارد و یا میزبان تعداد بالایی نرم‌افزار کرک شده است، خودداری کنید.
• دستگاه حاوی فایل پشتیبانی را تنها در صورت نیاز به رایانه متصل کنید. در صورتی از فلش درایو خود برای نگهداری فایل بک آپ کیف پول استفاده می‌کنید، برای انتقال ویدیو یا موسیقی از آن استفاده نکنید. این دستگاه به جز برای بازیابی کیف پول نباید مورد استفاده قرار بگیرد.
• عکس و اسکرین‌شات گرفتن از کلید خصوصی و همچنین ارسال آن از طریق ایمیل یا اس‌ام‌اس را فراموش کنید. ذخیره عبارت بازیابی در هر نوع پلتفرم آنلاین (مانند گوگل داکس) نیز با ریسک بالایی همراه خواهد بود.
• در مکان‌های عمومی (نظیر کافه و رستوران) کلید خصوصی یا عبارت بازیابی را روی صفحه دستگاه شخصی خود نمایش ندهید. قابلیت دسترسی از راه دور به دستگاه حاوی کلید یا پشتیبان آن را هم غیرفعال نمایید.
• در صورتی که به هنگام استفاده از نرم افزار کیف پول با مشکلی مواجه شدید و با پشتیبانی تماس گرفتید، توجه داشته باشید که هرگز نباید کلید خصوصی یا عبارت بازیابی خود را با آنان به اشتراک بگذارید.
• برای نصب نرم‌افزار یا اپلیکیشن والت صرفا از طریق وبسایت رسمی آن اقدام کنید. دانلود نرم‌افزار تقلبی (که در اپ استور و گوگل پلی استور فراوان است) و وارد کردن کلید خصوصی یا عبارت بازیابی در آن به معنای از دست رفتن تمام دارایی شما خواهد بود.
• در صورت نیاز، روش دسترسی به پشتیبان کیف پول خود را صرفا با افراد مورد اطمینان به اشتراک بگذارید. برخی افراد حتی روش دسترسی به بک آپ را در وصیتنامه خود ذکر می‌کنند.
• هر فرد ناشناسی که از شما درخواست کلید خصوصی کرد، به احتمال ۹۹ درصد کلاهبردار است؛ حتی اگر خود را فرد معتبر و از اعضای تیم سازنده کیف پول معرفی کند.

آیا تاکنون از کیف پول غیر حضانتی خود پشتیبان گرفته اید؟ استفاده از کدام روش پشتیبان گیری از کلید خصوصی را ترجیح می‌دهید؟