تفاوت CeFi و DeFi و بررسی مزایای هر کدام در امور مالی

در دنیای اقتصاد سنتی، ارائه‌ی خدمات مالی یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های نهادهایی مانند بانک‌ها و موسسات خصوصی محسوب می‌شود. وام‌دهی و استقراض، سرمایه‌گذاری و خدمات بیمه از شناخته‌شده‌ترین این فعالیت‌ها هستند. اما با ظهور بازارهای جدید به‌خصوص بر بستر بلاکچین، بحث سرویس‌های مالی به دو مفهوم متمرکز و غیرمتمرکز یا دیفای و سیفای تقسیم شد. درک تفاوت CeFi و DeFi برای کسب درآمد از هریک در صنعت ارز دیجیتال به‌عنوان غیرمتمرکز ترین بازار معاملاتی، امری ضروری است.

در این مقاله، به تعریف هر یک از مفاهیم سیفای و دیفای پرداخته و تفاوت آنها را در هشت شاخص بررسی می‌کنیم. بنابراین اگر تریدر یا سرمایه‌گذار ارز دیجیتال هستید، با ما در ادامه این مقاله همراه باشید تا با دو مفهوم مهم بازار بیشتر آشنا شوید.

سیفای چیست و چه سازوکاری دارد؟

کلمه‌ی CeFi‌ مخفف عبارت Centralized Finance به معنی امور مالی متمرکز و یکی از مهم‌ترین اصطلاحات ارز دیجیتال است. سیفای به خدمات مالی ارائه‌شده از سوی نهادی متمرکز، اعم از دولت، بانک، شرکت یا صرافی گفته می‌شود. بانک جی پی مورگان، بورس نیویورک، بورس NASDAQ، شرکت‌های بیمه مانند Allstate و شرکت‌های سرمایه‌گذاری مانند Vanguard از شناخته شده‌ترین نهادهای CeFi‌ هستند.

در بازار کریپتو، سرویس‌های پولی صرافی‌های متمرکز یا CEX و پلتفرم‌های وام‌دهی متمرکز مانند BlockFi تحت عنوان سیفای تعریف می‌شوند.

معروف‌ترین پلتفرم‌های مبادلاتی صنعت ارز دیجیتال یعنی بایننس، کوین بیس، جمینی، کوکوین و کراکن همگی متمرکز هستند. آنها خدماتی مانند وام‌دهی، استقراض، توکنیزه‌کردن دارایی‌ها، سپرده‌گذاری و معاملات مارجین را برای کاربران خود فراهم می‌کنند.

ویژگی های پلتفرم سیفای

مهم‌ترین نکته‌ای که برای درک تفاوت CeFi و DeFi باید در نظر گرفت این است که موجودی مالی کاربران در نهادهای متمرکز، خارج از کنترل آنها نگهداری می‌شود. به عبارت دقیق‌تر، کلید خصوصی کوین‌های کاربر در اختیار او نیست. کاربران با درنظر گرفتن مواردی نظیر اعتبار، بیمه‌های ارائه‌شده و مجوزهای قانونی صرافی، به آن اعتماد می‌کنند. به‌طورکلی از مهم‌ترین ویژگی‌های یک نهاد ارائه‌دهنده‌ی خدمات CeFi می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کنترل متمرکز جریان نقدینگی
• لزوم ارائه‌ی گزارش‌های مختلف به مشتریان، دولت، قانونگذاران و نهادهای مالی بالادست
• لزوم اجرای سیاست‌های ضدپولشویی و احراز هویت
• دسترسی محدودتر به منابع مالی و محدودیت خدمات پرریسک‌تر مانند معاملات اهرم نسبت به دیفای
• وابستگی دسترسی کاربران به سرویس‌ها به عواملی مانند موقعیت مکانی، درآمد،  گردش حساب، سوابق تراکنش

دیفای چیست و چه سازوکاری دارد؟

DeFi مخفف عبارت Decentralized Finance به معنی خدمات مالی غیرمتمرکز است و به سرویس‌های غیرقابل‌ردیابی و بی‌واسطه، بر بستر یک نهاد غیرمتمرکز در بلاکچین گفته می‌شود. درحالی‌که سیفای، از بلاکچین تنها برای تایید تراکنش‌ها استفاده می‌کند، دیفای، روی بلاکچین ساخته می‌شود و این تفاوت ذاتی  CeFi و DeFi است.

در یک پلتفرم دیفای، جزئیات خدمات مالی مانند تراکنش‌ها و ارتباط P2P کاربران در دفتر کل توزیع‌شده و قرارداد هوشمند ذخیره می‌شود. درواقع، شرکت‌ها یا پلتفرم‌های ارائه‌دهنده‌ی DeFi، امکان استخراج قرارداد هوشمند و استفاده از آن برای دریافت یا اعطای وام، استقراض، معاملات مارجین و غیره را فراهم می‌کنند.

یکی از موارد مهم تفاوت CeFi و DeFi این است که دیفای، اساساً منحصر به بازار کریپتو است. بهترین نمونه‌ی این پلتفرم‌ها، صرافی‌های DEX یا غیرمتمرکز هستند. پنکیک سواپ، سوشی سواپ، یونی سواپ، dYdX و بلنسر از مهم‌ترین این صرافی‌ها به‌شمار می‌روند. بلاکچین اتریوم اولین بلاکچینی بود که خدمات مالی ارز دیجیتال روی آن ارائه شد و هنوز هم، اصلی‌ترین بستر برای صنعت DeFi محسوب می‌شود. سولانا، کاردانو، پولکادات و آوالانچ نیز دیگر میزبان‌های مهم دیفای هستند.

ویژگی های پلتفرم دیفای

از مهم‌ترین موارد تفاوت CeFi و DeFi باید به کنترل نسبتاً کامل کاربران روی دارایی‌های‌شان در پلتفرم‌های دیفای و عدم نیاز به احراز هویت اشاره کرد. علاوه‌براین، فناوری بلاکچین، امکان توسعه‌ی گسترده و اجرای آسان خدمات مالی پیشرفته مانند اهرم، مشتقات و آپشن را نیز در DeFi فراهم می‌کند.

همچنین، باید به دسترسی آسان به دیفای اشاره کنیم. این پلتفرم‌ها می‌توانند توسط هر کاربر مسلط به توسعه‌ی بلاکچین، ماینینگ قرارداد هوشمند و اصول این صنعت، ایجاد شوند. برای توسعه‌ی یک پلتفرم مالی غیرمتمرکز و خدمات آن، از برنامه‌های کاربردی یا dapp‌ استفاده می‌شود.

هشت تفاوت CeFi و DeFi

تاکنون ذاتی‌ترین تفاوت سیفای و دیفای یعنی موضوع تمرکز در آنها را بررسی کردیم. این تفاوت بنیادی، تمایزات فراوان دیگری را با خود به همراه دارد که در ادامه آنها را بررسی می‌کنیم.

شفافیت اطلاعات

یکی از ویژگی‌های دیفای، شفافیت بالای اطلاعات خدمات ارائه‌شده در آن است. این ویژگی، در واقع، یکی از مزایای این صنعت نسبت به سیفای محسوب می‌شود. کد بسیاری از برنامه‌های DeFi منبع باز است. حتی در‌غیراین‌صورت هم، اجرا و بایت‌کد آن روی بلاکچین قابل‌تایید خواهد بود. به‌این‌ترتیب، برخلاف CeFi، کاربران قادر به مشاهده و تایید تغییرات انجام‌شده در پروتکل‌های دیفای هستند.

تراکنش های اتمی

امکان اتمی‌کردن تراکنش‌ها یکی از موارد تفاوت CeFi و DeFi است. این ویژگی که تنها در پلتفرم‌های غیرمتمرکز وجود دارد، به کاربر امکان تعریف زنجیره‌ای از اقدامات پیاپی برای پذیرش تراکنش را می‌دهد. در صورت شکست یکی از این اقدامات به هر دلیل، مانند کمبود موجودی یا قطعی اینترنت، سایرین هم با شکست مواجه می‌شوند. مزیت اتمیک زمانی مشخص می‌شود که برخی تراکنش‌ها، علی‌رغم عدم موفقیت، از نظر بلاکچین تکمیل‌شده محسوب می‌شوند. این ویژگی به عدم پذیرش چنین تراکنش‌هایی کمک می‌کند.

از این تفاوت CeFi و DeFi  در معاملات آربیتراژ بین دو صرافی غیرمتمرکز می‌توان بهره برد. معاملاتی که در آنها از نوسانات کوتاه‌مدت قیمت یک دارایی در دو صرافی سود برده می‌شود. اما با آربیتراژ بین دو صرافی غیرمتمرکز و البته بدون در نظر گرفتن کارمزد هریک از آنها، می‌توان مطمئن بود که تا سودی از معامله حاصل نشده، تراکنش انجام نشود. سیفای، به‌طور ذاتی، چنین امکانی ندارد، اما برخی پلتفرم‌ها با دریافت هزینه‌های زیاد ممکن است آن را ارائه کنند.

کنترل دارایی و مسئولیت کاربران

همانطورکه قبلا هم اشاره کردیم، یکی از موارد تفاوت CeFi و DeFi میزان کنترل کاربران روی دارایی‌هایشان است. در یک پلتفرم DeFi کاربران می‌توانند بدون انتظار و به دلخواه خود، موجودی‌شان را انتقال دهند. مزیتی که مسئولیت نگهداری از دارایی را نیز به‌عهده‌ی او می‌گذارد.

سازوکار تراکنش و قیمت گذاری

در پلتفرم‌های متمرکز خدمات مالی، مانند صرافی‌های متمرکز، از مکانیسم‌هایی مانند دفتر سفارش محدود، برای انجام تراکنش استفاده می‌شود. این مکانیسم سنتی و مشابه آن را در پلتفرم‌های سیفای دیگر بازارهای مالی نیز می‌بینیم. اما در پلتفرم‌های غیرمتمرکز از انواع پروتکل بازارساز خودکار یا AMM برای تعیین قیمت و نهایی‌کردن تراکنش استفاده می‌شود.

تفاوت سیفای و دیفای در کارمزد تراکنش

یکی از مهم‌ترین موارد تفاوت CeFi و DeFi برای تریدرهای ارز دیجیتال، هزینه‌ها یا کارمزد تراکنش است. جایی که کفه‌ی ترازو، کمی به سمت سیفای سنگینی می‌کند. به‌طورکلی، بلاکچین، برای تامین امنیت و توسعه‌ی خود، تکیه‌ی زیادی به دریافت کارمزد تراکنش دارد. این در حالی است که پلتفرم‌های متمرکز، امکان بیشتری برای کاهش کارمزدها و جذب مشتریان بیشتر دارند. علاوه‌براین، کارمزد تراکنش‌ها در دیفای شناور بوده و به عوامل متعددی مانند نوع دارایی، نوع تراکنش یا حتی زمان آن بستگی دارد.

تفاوت سیفای و دیفای در نوع خدمات

سرویس‌ها و امکانات دیفای و سیفای تا حد زیادی شبیه به هم هستند. در هر دوی آنها امکان وام‌دهی، استقراض، انواع معامله، توکنیزه‌کردن و سپرده‌گذاری وجود دارد. بااین‌حال در پلتفرم‌های CeFi مانند انواع صرافی ارز دیجیتال متمرکز، یک خدمت مهم دیگر نیز ارائه می‌شود که معامله فیات به کریپتو نام دارد. در این پلتفرم‌ها، امکان ثبت نام و شارژ حساب با ارزهای فیات نیز بیشتر است. از سوی دیگر، در آنها، محدودیت برخی خدمات مالی مانند ضریب اهرم کمتر و ریسک نیز بیشتر است.

امنیت و حریم خصوصی

بررسی تفاوت CeFi و DeFi در بحث امنیت، نشان‌دهنده برتری نسبی دیفای است. درحالی‌که پلتفرم‌های مالی متمرکز، تنها به سپرهای امنیتی وب ۲ متکی هستند، داده‌های DeFi، بدون دخالت شخص ثالث در بلاکچین توزیع شده و غیرقابل‌دستکاری است. بااین‌حال، باید در نظر داشت که در صورت آسیب رسیدن به پروتکل‌های دیفای و سرقت دارایی از آنها، خسارات پیش‌آمده تقریبا جبران‌ناپذیر هستند.

در بحث حریم خصوصی نیز برتری به سمت خدمات غیرمتمرکز است. در بسیاری از بسترهای دیفای، احراز هویت انجام نمی‌شود. به همین دلیل بسیاری از کاربران ایرانی، این خدمات را به سیفای ترجیح می‌دهند. همچنین پلتفرم‌های متمرکز در راستای اعمال سیاست‌های ضدپولشویی، ملزم به ارائه‌ی اطلاعات کاربر به مقامات قضایی در صورت درخواست آنها هستند.

خدمات بین زنجیره ای

دیگر تفاوت CeFi و DeFi در سطح خدمات بین زنجیره‌ای (Cross-chain) آنهاست. به دلیل پیچیدگی‌های فنی و لزوم اتمی شدن مبادلات در پلتفرم‌های دیفای، سرویس‌های بین زنجیره‌ای به‌خصوص برای کوین‌های اصلی در این شبکه‌ها، معمولا ارائه نمی‌شود. همچنین کوین‌های پیچیده، معمولا باعث ایجاد تاخیر در انجام تراکنش‌های دیفای می‌شوند. در عوض، سرویس‌های سیفای، این خدمات را با تامین وجوه خود از چندین زنجیره ارائه می‌کنند.

از سوی دیگر، معمولاً کوین‌های جدید را کمتر در پلتفرم‌های غیرمتمرکز متمرکز می‌بینیم. درحالی‌که امکان استفاده از آنها برای دریافت خدمات مالی در پلتفرم‌های DeFi معمولا سریع‌تر فراهم می‌شود.

تفاوت CeFi و DeFi در یک نگاه

در پایان این مقاله و به‌منظور جمع‌بندی کلی، موارد تفاوت سیفای و دیفای را در جدول زیر خلاصه کرده‌ایم.

به نظر شما، موارد دیگر تفاوت CeFi و DeFi در چیست؟ تجربه‌ی استفاده خود از این پلتفرم‌ها را با ما دیگر کاربران والکس به‌اشتراک بگذارید.