
حتما پیش آمده که چند ارز دیجیتال مبتنی بر شبکههای مختلف بلاکچین را بخواهید با هم مبادله کنید، اما این امکان وجود نداشته است. اگر به دنبال راهحل هستید، این مقاله در مورد کراس چین راهنمای شما خواهد بود. همانطور که میدانیم، بلاک چین بر روی یک اکوسیستم غیرمتمرکز کار میکند که به یک سیستم دفتر کل توزیع شده وابسته است. با این حال، یکی از نکات منفی که سیستم بلاکچین فعلی از آن رنج میبرد این است که یک پلتفرم تجمعی نیست. یعنی شبکههای بلاک چین مختلف به صورت مجزا عمل میکنند که نمی توانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند.
پلتفرمهای نوظهور فناوری کراس چین (Cross Chain) میتوانند، این مشکل را حل کنند. شبکههای کریپتو و ارزهای دیجیتال بسیاری وجود دارند که از فناوریهای مختلف بلاکچین، از جمله بیتکوین، اتریوم، آوالانچ، پلیگون، سولانا و آربیتروم استفاده میکنند. فعال کردن قابلیت همکاری و تبادل در میان شبکههای مختلف بلاک چین، حوزهای است که کراس چین نقش مهمی در آن ایفا میکنند.
در ادامه بحث ابتدا معنای مفهومی cross chain چیست؟ میپردازیم و به بررسی مزیتها، چالشها، پروژههای در حال اجرا و آینده آن خواهیم پرداخت؛ پس تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
فهرست مطالب
کراس چین چیست؟
فناوری کراس چین یکی از موثرترین راهحلها برای تسهیل قابلیت همکاری بین شبکههای بلاک چین است. این فناوری نوظهور، انتقال ارزش و داده را بین دو یا چند شبکه بلاک چین تسهیل میکند.
افزایش سریع برنامههای کاربردی برخی از رایجترین شبکهها که با استانداردهای بلاک چین کار میکنند از جمله بیتکوین، اتریوم و سولانا منجر به بوجود آمدن چندین مشکل کلیدی شده است. مشکل این است که با اینکه این شبکهها کاربر را قادر میسازند تا توکنهای خود را بر روی بلاک چین معامله کند، اما چندین محدودیت اقتصادی و فنی اساسی در هنگام نیاز به گسترش آن نیز دارند. در نتیجه این محدودیتها، کاربران معمولاً نمیتوانند از مزایای کامل فناوری بلاکچین بهرهمند شوند زیرا این زنجیرهها به طور جداگانه عمل میکنند. با این حال، معرفی فناوری Cross Chain این مشکلات را با تسهیل قابلیت همکاری بین شبکههای بلاک چین و امکان برقراری ارتباط و به اشتراکگذاری دادهها برای کاربران برطرف میکند.
پروتکل کراس چین همکاری بین شبکههای مختلف بلاک چین را تسهیل میکند و امکان تبادل داده بین چندین شبکه را فراهم میکند. از طریق این پروتکل، کاربران میتوانند بدون دخالت واسطهها با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. در نتیجه، بلاکچینهایی که شبکههای مشابهی را به اشتراک میگذارند، میتوانند ارزش و داده را بین یکدیگر انتقال دهند.
در زیر چندین ویژگی اصلی فناوری زنجیره متقابل آورده شده است:
- فناوری کراس چین بر اساس اصل اتمی کار میکند.
- این امکان سازگاری مناسب بین چندین بلاکچین به هم پیوسته را فراهم میکند.
- این فناوری امکان توزیع شبکهها را در پلتفرمهای مختلف فراهم میکند.
چه نیازی به فناوری کراس چین وجود دارد؟

اکنون که با معنای کاربردی فناوری کراس چین آشنا شدیم، نوبت به بررسی اهمیت آن میرسد. این فناوری در واقع کاربر را قادر میسازد تا دادهها را به اشتراک بگذارد و به ترید ارز دیجیتال پرداخت بدون آنکه نیاز به واسطهای باشد، بپردازد. این زیرساخت قابلیت همکاری شبکههای بلاکچین را تسهیل میکند و کارایی، عدم تمرکز و امنیت آن را افزایش میدهند.
اهمیت این فناوری را میتوان بهبود کارایی زنجیره، کاهش بخشبندی و اجازه به کاربران برای برقراری ارتباط آزادانهتر با چندین بلاکچین میتوان شمرد. بنابراین، فناوری Cross Chain پتانسیل بسیار زیادی در رفع مسائل مربوط به محدودیتهای متعدد بلاک چین و سایر شبکهها دارد.
بررسی مزایای فناوری کراس چین
کراس چین چندین مزیت اساسی دارد که در اینجا برخی از مزایای مهم آن را آوردهایم.
- اتصال دو شبکه بلاکچین مستقل
یکی از بهترین مزایای فناوری زنجیره متقابل این است که امکان ارتباط موثر و قوی بین دو شبکه مختلف بلاکچین را میسر میکند. از آنجایی که معمولاً از زمان شروع انتقال دارایی و مبادله توکن میتوان از این فناوری استفاده کرد، بنابراین هیچ نگرانی در مورد عدم سازگاری با شبکههای مختلف باقی نخواهد گذاشت. علاوه بر این، به کاربر امکان انتقال اطلاعاتی مانند دارایی ها، رسید تراکنشها و قراردادهای مجازی را نیز میدهد.
- مقیاسپذیری بهتر بلاک چین
فناوری Cross Chain به دلیل قابلیت همکاری که ایجاد میکند، مقیاسپذیری بهتری را نسبت به مکانیسمهای فعلی بلاک چین دارد. بنابراین میتوان اکنون با سرعت از چندین شبکه بلاکچین استفاده کرد که این نشان دهنده اضافه کردن ویژگی مقیاس پذیری به این شبکههاست.
- افزایش جریان داده و انتقال توکنها
طبق مکانیسم فعلی، کاربر باید دستورالعملهایی را از زنجیره منبع ارسال کند. هنگامی که اعتباردهنده این دستورالعملها را دریافت کرد، رلهها دستورالعملها را به زنجیره مقصد منتقل میکنند. با این حال، با فناوری کراس چین، تراکنش بلافاصله پس از تکمیل تأیید میشود و تنها پس از تکمیل تأیید، به مقصد میرسد. به این ترتیب روند کل فرآیند را ساده کرده و امکان تبادل و انتقال دادهها بدون مشکل را فراهم میکند.
- ممانعت از انحصار رمز ارز توسط واحدهای بزرگ
Cross Chain همچنین با جلوگیری از انحصار واحدهای بزرگ در این اکوسیستم، به ایجاد ثبات در بازار کمک میکند. به عنوان مثال، بیت کوین و اتریوم نامهای پیشرو در دنیای ارزهای دیجیتال هستند که بیش از ۷۰ درصد از کل سهم بازار را به خود اختصاص دادهاند. در نتیجه این تسلط، فضایی برای شبکههای جدید در بازار باقی نمیماند که بتوانند استراتژیهای خود را امتحان کنند و در رقابت موجود در بازار، جایگاهی را از آن خود کنند.
کراس چین میتواند در چنین سناریوهایی کمککننده باشد زیرا اکوسیستمی را ایجاد میکند که در آن فرآیندهای تراکنش به طور یکسان بر روی همه شبکهها متمرکز میشوند. چرا که دیگر تمرکز تنها بر روی چند شبکه بزرگ بلاکچین نیست، بلکه روی سایر شبکهها نیز متمرکز خواهد بود. از این رو، فناوری کراس چین میتواند با تسهیل یک رویکرد متعادل در نحوه مشارکت در شبکههای بزرگ، سناریویی منصفانه ایجاد کند.
فناوری کراس چین چگونه کار میکند؟
از آنجایی که هیچ رویکرد تعریف شدهای نمیتواند به طور یکسان برای همه شبکهها اعمال شود، بنابراین نحوه عملکرد آن از شبکهای به شبکه دیگر متفاوت است. هر شبکه از یک سیستم متفاوت در قابلیت همکاری بلاکچین برای فعال کردن تراکنشها بدون نیاز به شخص ثالثی استفاده میکند. در اینجا برخی از رایجترین و شناختهشدهترین رویکردها برای تراکنشهای ایزوله در زنجیرههای مختلف آورده شده است.
سوآپ اتمی (Atomic Swaps)

اتمیک سوآپها، تسهیلکنندههای مبادلهای هستند که دو طرف معامله را قادر میسازند تا توکنهای خود را روی بلاکچینهای متفاوت معامله کنند. توجه داشته باشید که این مکانیسم نیاز به شخص ثالث متمرکز برای تسهیل معاملات ندارد. در عوض، به کاربر این امکان را میدهد که به طور مستقیم توکنهای خود را به صورت همتا به همتا معامله کند. این مکانیسم یا کل فرایند را پردازش میکند یا آن را در وهله اول راهاندازی نمیکند. به عنوان مثال، دو طرف میتوانند تصمیم بگیرند که یک محدودیت ۱ ساعته برای سوآپ اتمی درنظر بگیرند. در این حالت، مالکان اصلی، رمزارزهای سپرده شده خود را پس از اتمام مدت زمان ۱ ساعت دریافت خواهند کرد، حتی اگر همه شرایط رعایت نشده باشند. شاید کار با آن برای تازه کارها راحت نباشد، اما یک توسعهدهنده حرفهای بلاکچین میتواند به راحتی از آن استفاده کند. مزایای کراس چین سوآپ اتمی را در ادامه بررسی میکنیم:
۱. ماهیت غیر متمرکز دارد
معاملهگران رمزارز تمایل دارند از یک دنیای مالی غیرمتمرکز حمایت کنند، اما همچنان باید با استفاده از صرافیهای متمرکز مانند Coinbase معامله کنند. سوآپ اتمی با مستقل بودن از پلتفرمهای مبادلات و امکان تراکنشهای مستقیم کیف به کیف پول، به معاملهگران امکان کنترل کاملی بر حسابها و مبادلات خود میدهند.
۲. افزایش امنیت
فناوریهای HashLock و TimeLock در قراردادهای HTCL که توسط سوآپهای اتمی استفاده میشوند، امنیت و اطمینان بیشتری را به معاملهگران ارائه میدهند. چراکه آنها تضمین بازگرداندن ارز خود را در صورت تاخیر دارند. بنابراین کنترل کاملی بر معامله خواهند داشت.
۳. تجارت همتا به همتا و هزینه کمتر
سوآپهای اتمی علاوه بر اینکه به افراد اجازه میدهد به طور مستقل با یکدیگر معامله کنند، هزینههای عملیاتی و هزینههای معاملاتی پلتفرمهای تبادل متمرکز را کاهش میدهد.
۴. افزایش انعطاف پذیری تجارت آلتکوین
پلتفرمهای صرافی، مانند کوینبیس، به معاملهگران اجازه نمیدهند همه انواع آلتکوینها را مبادله کنند، بهعنوان مثال، ریپل، نمیتواند مستقیماً با لایتکوین در کوینبیس معامله شود. باید به بیت کوین تبدیل شود و سپس میتوان آن را با لایت کوین مبادله کرد. سوآپهای اتمی با امکان معامله تقریباً همه انواع آلتکوینها چنین مشکلی را حل میکند.
رلهها (Relays) و کاربرد آنها در کراس چین
رلهها شبکههای بلاک چین را قادر میسازد تا تراکنشها و رویدادهایی را که در زنجیرههای دیگر اتفاق میافتد را بررسی کنند. این رویکرد براساس زنجیره به زنجیره بدون دخالت گرههای توزیع شده کار میکند که باعث میشود که یک قرارداد واحد به عنوان مشتری مرکزی درنظر گرفته شده و بتواند با چندین زنجیره تعامل کند. به این ترتیب، میتواند کل تاریخچه تراکنشها و هدرهای مرکزی خاص را در صورت تقاضا، تأیید کند. با این حال، رویکرد رله نیاز به هزینههای زیادی برای عملکرد و مراقبت از امنیت عملیات دارد.
به غیر از این دو روش، رویکردهای مختلف دیگری نیز وجود دارد که فناوری کراس چین از آنها پیروی میکند. اجماع ادغام شده (Merged consensus) یکی از رویکردهایی است که امکان تعامل دو طرفه زنجیره بلوکی بین چندین شبکه را فراهم میکند. از سوی دیگر، گروه خاصی از مجامع تأیید شده نیز گرد هم میآیند تا رویدادهای زنجیرهای را بررسی کنند.
هدف اصلی و حیاتی کراس چین
اگرچه Cross Chain در مبارزه با چالشهای موجود در شبکههای بلاکچین بسیار مفید است، اما دقیقاً چگونه در کل به دستیابی به قابلیت همکاری بلاک چین کمک میکند؟
همانطور که میدانیم، موفقیت فناوری بلاک چین تا حد زیادی به شبکههایی بستگی دارد که میتوانند با آن ادغام شوند. تعامل همچنین یکی از ویژگیهای ضروری است باید شبکههای بلاکچین داشته باشند. به همین دلیل، ضروری است که سیستمی ایجاد شود که بتواند ارتباط بین بلاکچینهای مختلف را امکانپذیر کند و اشتراکگذاری روان و راحت دادهها را تسهیل کند. اینجاست که نقش فناوریهای کراس چین مشخص میشود.
این تلاش برای حل چالشهای موجود، با افزایش ارتباطات و قابلیت همکاری بین شبکههای بلاکچین میسر شده است. چندین پروژه Cross Chain در حال ظهور هستند که بر روی این ایده کار میکنند و به عنوان یک پلتفرم عمل میکنند که آن هم امکان ارتباط بین بلوکهای مختلف در شبکهها را بدون دخالت یک واسطه یا شخص ثالث امکانپذیر سازند.
درست است که در واقع کراس چین مفهومی است که با کمک آن میتوان راهحلهایی را برای تمام محدودیتهای موجود در بلاک چین به ارمغان آورد، اما قابلیت همکاری شبکههای بلاکچین راه درازی برای خلاص شدن از شر واسطهها و اشخاص ثالث مشابه سیستمهای متمرکز دارند.
در حال حاضر، هیچ سیستم کیف پول واحدی وجود ندارد که بتواند کاربر را قادر به ذخیره و انتقال توکنها و به اشتراک گذاری دادهها در زنجیرههای مختلف بلاک کند. چنین محدودیتی در درازمدت به یک مشکل بزرگ تبدیل میشود، زیرا کاربر را از امکان انتقال دادهها و تجارت توکنها ایمن، باز میدارد.
در مجموع میتوان گفت که با تکیه بر فناوری کراس چین میتوان از مزایای یک شبکه غیرمتمرکز بهره مند شود و بدون هیچ گونه محدودیتی در شبکههای مختلف ارتباط برقرار کرد. از این رو، فناوری Cross Chain راهحل نهایی برای دستیابی به قابلیت همکاری در بلاک چین و به ایجاد شفافیت و کارایی بیشتر در شبکههای بلاک چین کمک میکند.
آشنایی با بهترین پروژههای کراس چین
پروژههای کراس چین متعددی وجود دارد که قابلیت همکاری شبکههای مختلف بلاکچین را ممکن میسازد. پروژههایی که در ادامه آمده است از سال ۲۰۲۱ فعالیت خود را آغاز کردهاند.
۱. وانچین (Wanchain)

Wanchain ادعا میکند که «پیشرفتهترین پلتفرم تعامل شبکههای بلاک چین در سراسر دنیا» است. این ادعا کمی جسورانه به نظر میرسد اما با نگاهی به عملکرد آن پی خواهید برد که خیلی هم ادعای اغراق شدهای نیست. وانچین از تراکنشهای خصوصی مبتنی بر امضای حلقه و عملکرد زنجیرهای غیرمتمرکز پشتیبانی میکند. همچنین توسعهدهندگانی آن امکان این را دارند که قراردادهای هوشمند بنویسند، dApps بسازند و توکنها (از جمله NFT) را در شبکه صادر کنند.
راهحل مبتنی بر EVM پتانسیل تبدیل شدن به یکی از بازیگران اصلی در دنیای فناوری کراس چین را دارد. این پروژه جریان روان داراییها بین بلاک چینها را از طریق توکنهای پراکسی مانند wanBTC، wanEOS، wanXRP و wanDOT ممکن میکند.
تیم Wan معتقد است که داراییهای اتریوم به تنهایی نمیتوانند به اکوسیستم دیفای را حفظ کند، بلکه نیاز به داراییهای آگنوستیک دارد که میتوانند به عنوان وثیقه برای وام دادن/قرض گرفتن در پروتکلهایی مانند Compound یا Cream و همچنین در استخرهای نقدینگی استفاده شوند.
با راه اندازی Wanchain 5.0، WanSwap AMM و یک پل وب که تبدیل داراییها را درون مرورگر بین Wanchain و Ethereum امکان پذیر میکند.
۲. مانترا دائو (MANTRA DAO)

MANTRA DAO یک پلتفرم تحت حاکمیت جامعه متمرکز بر سهامداری، وام دهی و حکمرانی است و مشغول ساخت پل در سراسر اکوسیستم DeFi است. یکی از اولین موج محصولات ساخته شده بر روی Parity Substrate برای Polkadot بوده که رابط کاربر پسند از پروتکلهای وامدهی منبع باز و اختصاصی برای تسهیل ارائه وامهای چند دارایی کراس چین استفاده میکند.
از سال ۲۰۲۲، MANTRA DAO مجموعهای هیجان انگیز از محصولات جدید از جمله محصول وامدهی به سبک CDP چند دارایی، مکانیسم مبادله، و پلتفرم جمعآوری کمکهای مالی مجهز به سهام و سایر ویژگیها را راهاندازی کرده است.
ZENTEREST پروتکل پلتفرم وامدهی این پروژه است، با راه اندازی تعداد معدودی از داراییهای رمزنگاری کوچک و بزرگ ERC-20، موجی را ایجاد میکند. به عنوان یکی از جامعترین اکوسیستمهای DeFi در بازار، MANTRA DAO در بازی رقابت کراس چین موقعیت خوبی دارد.
۳. شبکه کیلین (Kylin)

شبکه Kylin پروژهای است که به دنبال تقویت اقتصاد داده در شبکه Polkadot است. این پروژه متشکل از ابزارهای تجزیه و تحلیل دادهها، خوراک دادهای غیرمتمرکز پیشرفته، بازار باز برای تبادل داده و قیمتگذاری، و یک توکن بومی برای مدیریت حاکمیت است.
پاراچین پولکادوت که در اواخر سال ۲۰۲۰ کمک مالی بنیاد Web3 را دریافت کرد، شبکه اصلی خود را در سال ۲۰۲۲ راهاندازی کرد.
Cosmos .4

Cosmos یک شبکه غیرمتمرکز از بلاکچینهای موازی مستقل، بر پروتکل پیام رسانی ارتباطات بین بلاک چین (IBC) برای تسهیل گفتگو بین شبکههای خارجی متکی است. Cosmos خود را به عنوان «اینترنت بلاک چین» معرفی میکند و شامل یک هاب و مناطق همنامی است که هر دو در بالای Tendermint ساخته شدهاند. تعدادی از پروژههای جذاب در سالهای اخیر بر روی Cosmos ساخته شدهاند، از جمله بایننس چین، IOV و شبکه Sentinel.
اکتبر ۲۰۲۱ شاهد عرضه Starport v0.12 بودیم، یک جعبه ابزار است که به توسعهدهندگان این امکان را میدهد تا توکنهایی را در یک زنجیره ایجاد کرده و آنها را از طریق Cosmos به دیگران منتقل کنند.
۵. رمپ دیفای (RAMP DeFi)

RAMP DeFi بهعنوان یک پیشگام در رمپهای روشن/خاموش نقدینگی و نقدینگی کراس چین، به کاربران این امکان را میدهد که قفل سرمایه نقدی را از داراییهای سهامدار غیر ERC20 باز کنند و از یک استیبل کوین (rUSD) برای قرض گرفتن ارزهای دارای پشتوانه فیات مانند USDT و USDC استفاده کنند. کاربران اتریوم همچنین میتوانند eUSD خود را با واریز استیبل کوینهای ERC20 در استخر نقدینگی eUSDT پلتفرم، ضرب کنند. پتانسیل RAMP DeFi توسط حامیانی از جمله Alameda Research و Signum Capital پشتیبانی میشود.
آینده فناوری کراس چین
به عنوان یک مکانیسم نوظهور، فناوری Cross Chain راه درازی در تسهیل قابلیت همکاری بلاک چین دارد. از سوی دیگر، برای بلاک چین نیز مهم است که در چندین صنعت کاربرد داشته باشد. اما به دلیل چالشها و محدودیتهای موجود، ممکن است دستیابی به آن راه آسانی نباشد. بلاک چین باید قابلیت همکاری را روی پلتفرم خود و پذیرش در بخشهای مختلف که در حال حاضر در پلتفرم آن وجود ندارد، را فراهم کند. علاوه بر این، نیاز به قابلیت همکاری از طریق فناوری کراس چین تنها به تراکنش ایمن توکنها محدود نمی شود، بلکه مستلزم انتقال امن و ایمن دادههای محرمانه است.
فناوریهای Cross Chain هنوز در مرحله تکامل هستند، اما میتوانند نقش بزرگی در تسریع قابلیت همکاری بلاک چین ایفا کنند. این فناوری پتانسیل بسیار زیادی دارد که تا بتواند یک مکانیسم متداوم برای تشویق شبکههای بلاک چین جهت همکاری بهتر در آینده بوجود بیاورد. علاوه بر این، برای شرکتهای مختلف و سرمایهگذاران خرده که فعالانه در پلتفرمهای بلاک چین شرکت میکنند نیز ضروری است تا بتوانند با توکنها مختلف معامله کنند.
این مشاغل فقط با محصولات و خدمات سروکار ندارند، بلکه معاملات آنها شامل به اشتراک گذاری دادهها و ارزشهای محرمانه نیز میشود. در نتیجه، ایجاد سیستمی ضروری است که بتواند شفافیت و سیستمهای امنتر را برای تراکنشهای روی بلاک چین بدون دخالت هیچ واسطهای فعال کند.
چالشهای فناوری Cross Chain
با این حال، هنوز این فناوری چالشهایی دارد ممکن است نتواند آنها را برطرف کند. به عنوان مثال، مکانیسم موجود تاریخچه توکنهای غیرقابل تعویض را حفظ نمیکند، زیرا آنها بخشی از تراکنشهایی هستند که فقط بین پلتفرمهای مختلف بر روی بلاک چینها انجام میشوند. نهایی کردن تراکنشها و رسیدگی به چالشهای فعلی فناوری بلاک چین یکی دیگر از نگرانیهایی است که ممکن است هیچ راه حلی برای آن پیدا نشود.
علاوه بر این، ممکن است کاربران در استفاده از مزایای فناوری زنجیره متقابل در مقابل حملات آنلاین آن کمی دچار تردید شوند. با توجه به این چالشها، فناوری کراس چین باید این چالشها و کاربردها را در نظر بگیرد و سیستم کارآمدتری را برای اشتراکگذاری منابع و انتقال داده تسهیل کند. همچنین اگر صاحب کسب و کاری هستید که علاقه مند به یادگیری این فناوریها هستید، حتماً دانش خود را در این زمینه با کمک مقالههای والکس به روز کنید.
کراس چین ظرفیت دو بلاک چین نسبتاً مستقل برای برقراری ارتباط با یکدیگر است. به عبارت دیگر، بلاک چینها را به دلیل ساختار یکنواختشان قادر میسازد با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. زنجیرههای متقاطع بر محدودیتهای یک زنجیره غلبه میکنند.
فناوری کراس چین از این جهت مهم است که پتانسیل تسهیل عملکرد بلاک چین را دارد. به این ترتیب مشکل مقیاسپذیری حل میشود.