پذیرش پرداخت ارز دیجیتال در ایران و مشاغل پذیرنده رمزارز در ایران

آیا می‌دانید ارز دیجیتال چیست و چه تفاوتی با پول فیات دارد؟ ارز دیجیتال یک نوع ابزار پرداخت غیر نقدی است که امکان تراکنش‌های مالی را بدون وجود پردازنده‌های شخص ثالث فراهم می‌کند. پذیرش پرداخت ارز دیجیتال در ایران از جمله موضوعاتی است که نیاز به بحث فراوان دارد؛ چرا که ایران همواره به‌دلیل تحریم‌های اقتصادی و همچنین عدم پذیرش رسمی ارزهای دیجیتال از لیست کشورهای فعال در این بازار خط خورده است. ارزهای دیجیتال توسط هیچ دولت یا نهادی حمایت یا تنظیم نمی‌شوند و تحت کنترل فناوری شبکه‌های بلاک چین فعالیت می‌کنند. پذیرش ارز دیجیتال در کسب‌وکارها باعث کاهش چشمگیر هزینه‌های تراکنش می‌شود و البته نگرانی‌های امنیتی متعددی را هم به‌دنبال دارد.

ما قصد داریم تا در این مقاله از والکس به پذیرش پرداخت ارز دیجیتال در ایران و بررسی کسب‌وکارهایی که این امکان را فراهم می‌کنند، بپردازیم. استفاده از ارزهای دیجیتال یک انقلاب بزرگ را در اکوسیستم پرداخت رقم زده است و نقطه عطفی برای کارآفرینان و کسب‌وکارهای نوپا محسوب می‌شود.

کریپتوکارنسی و پرداخت‌های بدون محدودیت

علی‌رغم همه‌گیر شدن بازار کریپتوکارنسی در تمامی نقاط جهان و البته نوسانات شدید آن، نمی‌توان قدرت آن را در روش‌های پرداخت مشتریان کتمان کرد. حالا با گذشت بیش از یک‌دهه از خلق اولین سازوکار مربوط به ارزهای دیجیتال، بالاخره از این دارایی‌های دیجیتال به‌عنوان یک راه جدید برای خرید انواع کالا و خدمات یاد می‌شود. هم‌اکنون در بسیاری از فروشگاه‌های معتبر جهان مثل آمازون، امکان خرید با بیت کوین (BTC) وجود دارد و باید دید که پذیرش پرداخت ارز دیجیتال در ایران در چه وضعیتی است.

ارزهای دیجیتال به‌صورت ۲۴/۷ (۲۴ ساعت شبانه‌روز و ۷ روز هفته) در اختیار کاربران و مشتریان قرار دارند و افراد بسیاری آنها را در دایره معاملاتی خود جا داده‌اند. طبق گزارشی که توسط رسانه Skynova ارائه شده است، بیش از ۳۰ درصد مشاغل و کسب‌وکارهای کوچک در ایالات متحده از روش پرداخت با ارزهای دیجیتال استفاده می‌کنند. در رابطه با جا دادن کریپتوکارنسی در اکوسیستم پرداخت چندین نکته اساسی وجود دارند. این نکات مهم هم از لحاظ فنی و هم عملی تعریف می‌شوند که تصمیم برای پذیرش ارز دیجیتال برای پرداخت را تعریف می‌کنند.

در ادامه، ما علاوه بر بررسی پذیرش پرداخت ارز دیجیتال در ایران، تمامی فاکتورهایی را که صاحبان کسب‌وکار باید در این مورد در نظر داشته باشند، مورد بررسی قرار می‌دهیم. با ما همراه باشید تا ببینیم که کسب‌وکارهای پذیرنده ارز دیجیتال در ایران کدام هستند و بعضی از استارت‌آپ‌ها چگونه تلاش می‌کنند که در این حوزه پیشرو باشند.

مروری بر تعریف ارز دیجیتال و قابلیت‌های آن در پرداخت

کریپتوکارنسی شامل یک بازار از ارزهای دیجیتال است که با توجه به فناوری بلاک چین و بر اساس سیستم همتابه‌همتا (peer-to-peer) بنا نهاده شده. با تمامی این اوصاف، ماهیت کریپتوکارنسی غیرمتمرکز است و بانک‌های دولتی، خصوصی و حتی نهادهای ارز دیجیتال هم نمی‌توانند آن را مدیریت یا کنترل کنند. با استفاده از ارز دیجیتال به‌عنوان شیوه‌ای برای پرداخت در خرید، مشتریان وجوه خود را مستقیماً به فروشندگان منتقل می‌کنند، بدون اینکه شخص ثالثی برای پردازش تراکنش‌ها در کار باشد.

طبق گفته‌های کریس پولما (Chris Poelma)  مدیر عامل و مدیر هیئت مدیره شرکت PCS Software Inc.، ارزهای دیجیتال، دست واسطه‌ها را در معاملات کوتاه می‌کنند. به‌عبارت ساده‌تر با پذیرش پرداخت ارز دیجیتال در ایران، مشتریان به‌جای اینکه پول خود را در جایی (مثل حساب بانکی) ذخیره کنند، از طریق یک ابزار دیجیتالی (مثل wallet) به آن دسترسی خواهند داشت. ضمناً ارزهای دیجیتال تنها یک کلید برای دسترسی صاحبان حساب دارند و فضای امنیتی بیشتری را برای کاربران به ارمغان می‌آورند.

با بررسی احتمال پذیرش پرداخت ارز دیجیتال در ایران، این پرسش اساسی مطرح می‌شود که آیا این شیوه پرداخت برای همه کسب‌وکارها مناسب است؟ یا آیا همه کاربران و مشتریان به‌راحتی به بازار کریپتوکارنسی دسترسی دارند تا امکان پرداخت از این طریق در ایران فراهم شود؟ با حفظ تمامی این پرسش‌ها باید خاطرنشان کنیم که ارزهای دیجیتال در خط مقدم فناوری‌های روز دنیا قرار دارند و انواع مختلف تقلب و کلاهبرداری مالی را از بین می‌برند.

مزایای پذیرش پرداخت ارز دیجیتال در ایران

پذیرش پرداخت ارز دیجیتال در ایران در مقام مقایسه با روش سنتی پرداخت دارای مزایایی است که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد:

کارمزد تراکنش کمتر: وقتی که یک سیستم مرکزی و واسطه‌ای در اکوسیستم پرداخت وجود نداشته باشد، طبیعی است که هزینه کارمزد تا حد قابل توجهی کاهش می‌یابد. کسب‌وکارهای کوچک و نوپایی که امر پرداخت را با استفاده از شرکت‌های پردازنده کارت‌های اعتباری پیش می‌برند، به‌ازای هربار کارت کشیدن و خریدوفروش باید مالیات بپردازند. پذیرش ارز دیجیتال به عنوان ابزاری برای پرداخت کالاها و انواع خدمات می‌تواند این مالیات را قطع کند و هزینه‌های ناشی از پرداخت را به کمتر از یک درصد به ازای هر تراکنش کاهش دهد.

محافظت در برابر کلاهبرداری: راه‌اندازی یک جریان پرداخت از نوع کریپتوکارنسی، فروشندگان را از بازپرداخت جعلی هزینه‌ها و سایر روش‌های کلاهبرداری حفظ می‌کند. در یک روش سنتی پرداخت، امکان معکوس شدن هزینه پرداخت‌ها وجود دارد و ممکن است که هزینه پرداخت‌شده توسط مشتری توسط سیستم به کارت اعتباری او برگردانده شود. با توجه به سیستم فوق‌العاده ایمنی در سازوکار ارزهای دیجیتال، چنین اتفاقی محال است.

افزایش میزان فروش: با توجه به محبوبیت ارزهای دیجیتال در کشور ما پذیرش پرداخت ارز دیجیتال در ایران می‌تواند به گسترش کسب‌وکارها و افزایش فروش آنها منجر شود. همچنین فروشگاه و انواع برندها می‌توانند با پذیرش کریپتوکارنسی در حوزه پرداخت، محدوده فروش خود را از بین ببرند و تجارت خود را به عرضه بین‌المللی بکشانند. به‌عنوان مثال، یک فروشگاه ایرانی می‌تواند با قبول ارز دیجیتال به‌عنوان روشی برای پرداخت، مشتریانی از سوئد، ایالات متحده و سایر کشورها داشته باشد.

راحتی در پرداخت برای مشتریان: پذیرش پرداخت ارز دیجیتال در ایران، روش‌های بیشتری را برای پرداخت به مشتریان ارائه می‌کند و در عین حال باعث اطمینان خاطر آنها در بحث امنیت خرید می‌شود. یکی از عواملی که می‌تواند مشتریان را بیش‌ازپیش به خرید از فروشگاه‌ها ترغیب کند، قابلیت‌های مختلف در امر پرداخت هزینه‌هاست.

خطرات پذیرش پرداخت ارز دیجیتال در ایران

پذیرفتن کریپتوکارنسی در اکوسیستم پرداخت بدون عیب و ایراد هم نیست. در ادامه به بعضی از این خطرات اشاره خواهیم کرد:

معایب فنی: پذیرش ارزهای دیجیتال در یک اکوسیستم، مستلزم راه‌اندازی یک کیف پول دیجیتال در صرافی‌هاست که می‌تواند از لحاظ فنی برای صاحبان مشاغل مختلف ایرانی، ناآشنا و دردسرساز باشد. کریپتوکارنسی یک پس‌زمینه تخصصی دارد که باید با بهره‌مندی از اطلاعات و امکان یادگیری مفاهیم مهم به سراغ آن رفت. این واقعیت می‌تواند مثل یک مانع بزرگ در جریان تلاش برای پذیرش پرداخت ارز دیجیتال در ایران محسوب شود.

نوسانات قیمتی ارزهای دیجیتال: برجسته‌ترین ریسکی که در این زمینه وجود دارد، نوسان قیمتی است که ارزش ارزهای دیجیتال را بسیار غیر قابل پیشبینی می‌کند. به‌عنوان مثال، بیت کوین برای اولین‌بار در سال ۲۰۰۹ برحسب واحد پول پنی ارزش‌گذاری شد، اما در فوریه سال ۲۰۲۱ به بیش از ۶۵ هزار دلار به‌ازای هر واحد افزایش قیمت داشت.

نیاز به یک شرکت تجاری: برای این که بتوان از دردسر بسیاری از مخاطرات ارزهای دیجیتال در حوزه پرداخت راحت شد، باید از یک شرکت تجاری مثل BitPay یا Coinbase کمک گرفت. البته استفاده از این شرکت‌های تجاری در ایران بسیار سخت است و نمی‌توان به همین راحتی‌ها روی آنها حساب خاصی باز کرد. پذیرش پرداخت ارز دیجیتال در ایران باید با توجه به یک پشتوانه ایرانی پیش برود که بر تمامی چم‌وخم‌های اکوسیستم نوین پرداخت احاطه دارد.

مشاغلی که پرداخت با ارز دیجیتال در ایران را فراهم کرده‌اند

شاید این پرسش در ذهنتان شکل گرفته باشد که آیا در مورد پذیرش پرداخت ارز دیجیتال در ایران منع قانونی وجود دارد یا خیر. پاسخ به این پرسش، منفی است؛ چرا که با توجه به عدم قوانین مربوط به ارزهای دیجیتال در ایران، هیچ ردپایی در مورد غیرقانونی بودن پذیرش کریپتوکارنسی در پرداخت وجود ندارد. بنابراین هم پذیرش ارز دیجیتال به‌عنوان ابزار پرداخت و هم راه‌اندازی درگاه‌های کریپتوکارنسی در ایران، ایراد قانونی ندارند.

در مورد کسب‌وکارهای ایرانی که ارز دیجیتال را در اکوسیستم پرداخت خود وارد کرده‌اند، هیچ اطلاعات خاصی وجود ندارد، اما طبیعی است که تعداد قابل توجهی وجود داشته باشند. البته لازم‌به‌ذکر است که مسئله پذیرش پرداخت ارز دیجیتال در ایران به‌دلیل قیمت بالای ارزهای دیجیتال و همچنین تخصصی بودن آن، کمی ناشناس باقی مانده است. کسب‌وکارهای ایرانی بسیاری وجود دارند که در صورت موافقت مشتری، قابلیت پرداخت با کریپتوکارنسی را ارائه می‌دهند. برای مثال، امکان خرید خانه یا مستغلات با ارز دیجیتال در ایران وجود دارد و بعضی از بنگاه‌های مسکن، این امکان را فراهم کرده‌اند.

کسب‌وکارهای پذیرنده ارز دیجیتال در ایران، غیر رسمی هستند

پرداخت با ارز دیجیتال در ایران تقریباً غیررسمی است و احتمال می‌رود که با همین وضعیت، مسیر روبه‌رشد خود را ادامه دهد. به‌عبارت ساده‌تر، مطمئناً شما شاهد تبلیغات رسمی خرید با کریپتوکارنسی در بیلبوردهای سطح شهر نخواهید بود، اما اگر اراده کنید، می‌توانید گوشی موبایل خود را با پرداخت ارز دیجیتال بخرید. مسئله پذیرش پرداخت ارز دیجیتال خصوصا تتر در ایران بیشتر شبیه به یک مسئله توافقی بین مشتری و فروشنده است و بیشتر در مناطق ثروتمند شهرهای کشور دیده می‌شود.

البته انتظار می‌رود که در آینده نه‌چندان‌دور استفاده از کریپتوکارنسی در حوزه پرداخت کسب‌وکارهای ایرانی افزایش یابد و این بستگی به حجم کاربرانی دارد که از امکان ارزهای دیجیتال استفاده می‌کنند. آنچه که بدیهی است، ارجحیت استفاده از پول نقد در بین ایرانیان است که در حال حاضر، استفاده از ارزهای دیجیتال را به حداقل میزان ممکن رسانده.

آیا پرداخت با ارز دیجیتال امن است؟

اگرچه تهدیداتی که در مورد پول نقد وجود دارد، در ارزهای دیجیتال دیده نمی‌شود، اما نمی‌توان دنیای کریپتوکارنسی را عاری از هرگونه تهدید سایبری تلقی کرد. تاکنون هیچ راه‌حلی برای جلوگیری از تهدیدات سایبری که متوجه کیف پول‌های دیجیتال می‌شوند، ارائه نشده است؛ مخصوصاً وقتی که بسیاری از ارزهای دیجیتال هیچ پشتوانه‌ای ندارند. با تمامی این اوصاف، بعضی از شرکت‌های فعال در حوزه ارزهای دیجیتال مثل Coinbase با ارائه بیمه، در صورت بروز خسارت مالی، ضرر مالی مشتریان را جبران خواهند کرد. اما پرسش اصلی اینجاست که در صورت پذیرش پرداخت ارز دیجیتال در ایران، شرکتی وجود خواهد داشت که خسارت‌های احتمالی را جبران کند یا خیر.

ناگفته نماند که در سطح بین‌المللی، شرکت‌هایی وجود دارند که در حال تغییر مسائل امنیتی مربوط به پرداخت با ارزهای دیجیتال هستند. برای مثال، شرکت Optherium از یک روش بیومتریک (Biometric) استفاده کرده که بر اساس آن، چهره کاربران در حین دسترسی به کیف پول دیجیتال مورد بررسی قرار می‌گیرد تا امکان سرقت دارایی‌های یک کاربر به صفر برسد. این روش باعث می‌شود که کاربران در صورت قطع دسترسی، اطلاعات کیف پول دیجیتالی‌شان را بازیابی کنند و مشکلی در پرداخت نداشته باشند.

نظارت قانونی در مورد پرداخت با کریپتوکارنسی چگونه خواهد بود؟

یکی دیگر از مسائل مربوط به پذیرش پرداخت ارز دیجیتال در ایران، احتمال تغییر نظارت قانونی در آینده نزدیک است. قانونگذاران در حال حاضر هیچ برنامه‌ای برای کنترل پرداخت با ارزهای دیجیتال ندارند و این به معنای آن است که کسب‌وکارهای علاقه‌مند به این شیوه پرداخت باید تدابیر ویژه‌ای را در نظر بگیرند. بدیهی است تا زمانی که مسئله پرداخت مالیات و گزارش سود کسب‌وکارها مشخص نشود، پذیرش پرداخت ارز دیجیتال در ایران، رسمی نخواهد شد.

با همه‌گیر شدن ارز دیجیتال، بهره‌مندی از آن در شیوه پرداخت و البته بروز مشکلات مختلف، احتمالاً تغییراتی در مقررات مربوط به کریپتوکارنسی شکل خواهند گرفت.

موضع بانک مرکزی ایران در مورد پرداخت با ارز دیجیتال

حوالی دی‌ماه سال ۱۴۰۰، بانک مرکزی ایران و کارگروه بازرگانی به توافقی دست یافتند که در آن پلتفرم پرداخت بانک مرکزی به یک سیستم تجاری ویژه متصل می‌شد. در این توافق، بنا شد که کسب‌وکارها این امکان را داشته باشند تا با استفاده از ارزهای دیجیتال، امور پرداختی خود را پیش ببرند. علیرضا پیمان پاک (معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت) گفته است که انتظار می‌رود سازوکار جدیدی در مورد اکوسیستم پرداخت شکل بگیرد. او پذیرش پرداخت ارز دیجیتال در ایران را یک فرصت جدید برای واردکنندگان و صادرکنندگان دانست که امکان معاملات بین‌المللی را هم فراهم می‌کند.

معاون وزیر صمت اذعان داشته که دولت نباید فرصت‌های اقتصادی و تجاری صنعت کریپتوکارنسی را نادیده بگیرد و باید برای پذیرش پرداخت ارز دیجیتال در ایران آماده شد. با توجه به اینکه ارزهای دیجیتال امکان دور زدن تحریم‌ها را فراهم می‌کنند، باید دید که دولت، پذیرش پرداخت ارز دیجیتال در ایران را در سطوح بالا اجرایی می‌کند یا خیر.

کسب‌وکارهای موفق در پرداخت با ارز دیجیتال

با اینکه پذیرش پرداخت ارز دیجیتال در ایران هنوز جا نیفتاده است، بسیاری از فروشگاه‌ها و کسب‎وکارهای بزرگ در جهان امکان پرداخت با بیت کوین را برای مشتریان فراهم کرده‌اند. موارد زیر از همین قبیل کسب‌وکارها هستند:

برند Overstock: یکی از اولین فروشگاه‌های آنلاین بود که بیت کوین را در نحوه پرداخت خریدها گنجاند. Overstock ارزش کالای مورد نظر مشتریانش را با دلار آمریکا و سپس آن را با نرخ ارز فعلی بیت کوین محاسبه می‌کند.

برند مایکروسافت: مایکروسافت از سال ۲۰۱۴ بیت کوین را به‌عنوان روشی برای پرداخت پذیرفته است. مشتریان می‌توانند با پرداخت بیت کوین، محصولاتی مثل ایکس‌باکس یا ویندوز فون را خریداری کنند.

پلتفرم Twitch: این پلتفرم محبوب متعلق به فروشگاه معتبر آمازون است و از سال ۲۰۱۴ امکان پرداخت با انواع ارز دیجیتال را فراهم کرده.

فروشگاه کارت اعتباری Gyft: این فروشگاه که انواع کارت‌های هدیه و اعتباری را ارائه می‌کند، امکان پرداخت با بیت کوین را برای مشتریان فراهم کرده است. مشتریان می‌توانند کارت‌های اعتباری این پلتفرم را با بیت کوین خریداری کرده و اعتبار آنها را در فروشگاه‌هایی که از ارزهای دیجیتال پشتیبانی نمی‌کنند هم خرج کنند.

آژانس مسافرتی CheapAir: این آژانس ادعای اولین موسسه مسافرتی آنلاین که بیت کوین را برای پرداخت هزینه‌ها فراهم کرده، به ‌دوش می‌کشد. این موسسه از نوامبر ۲۰۱۳ بیت کوین را برای پرداخت هزینه رزرور پروازها ارائه و حالا این امکان را برای رزرور هتل هم برآورده کرده است.

نحوه پذیرش پرداخت ارز دیجیتال در ایران

استفاده از ارزهای دیجیتال به‌عنوان جایگزینی برای پول نقد در امر پرداخت یکی از داغ‌ترین موضوعات حال حاضر دنیاست. بسیاری از فروشگاه‌های معتبر و بین‌المللی جهان امکان پرداخت با ارز دیجیتال مخصوصاً بیت کوین را فراهم کرده‌اند. پذیرش پرداخت ارز دیجیتال در ایران اخیراً در پی سیاست جدید بانک مرکزی و توافق با دولت شکل گرفته است. البته ناگفته نماند که بسیاری از کسب‌وکارهای بزرگ و کوچک در ایران سال‌هاست که به‌صورت غیررسمی از این شیوه مدرن در اکوسیستم پرداخت پشتیبانی می‌کنند. شما می‌توانید با استفاده از قابلیت‌های صرافی ایرانی والکس، تمامی معاملات اعم از خرید و فروش ارزدیجیتال را بدون محدودیت انجام دهید. در ضمن، اگر علاقه‌مند به خرید با بیت کوین یا سایر ارزهای دیجیتال هستید، از امکاناتی که در والکس وجود دارند، استفاده کنید و خدمات یا کالاهای مورد نظرتان را بخرید.