توکن نیمه مثلی چیست و چه تفاوتی با NFT دارد؟

رشد روزافزون فضای رمزارزها منجر به خلق نوآوری‌های مختلفی در حوزه بلاکچین شده است. یکی از این نوآوری‌ها، توکن‌های نیمه مثلی هستند که هم از ویژگی‌های تعویض‌پذیری (رمزارزها) و تعویض ناپذیری (ان اف تی) بهره می‌برند. هرچند توکن نیمه مثلی در مقایسه با فناوری‌های موجود، پدیده‌ای به شدت نوپاست، اما توجه توسعه‌دهندگان زیادی را به خود جلب کرده است. برای آشنایی بیشتر با این مفهوم جدید، ما را در ادامه این مقاله همراهی کنید.

توکن تعویض‌پذیر چیست؟

اگر هنوز ابتدای راه هستید پیشنهاد می‌کنیم قبل از هر چیز ابتدا مقاله توکن چیست را مطالعه کنید. اکثر سرمایه‌گذاران به طور مرتب در فضای رمزارزها توکن‌های تعویض‌پذیر را خریداری یا معامله می‌کنند. توکن‌های تعویض‌پذیر در حقیقت دارایی‌هایی هستند که منحصر به فرد نبوده و می‌توان آنها را تقسیم ویا با توکن دیگری از همان نوع مبادله کرد. به عنوان مثال، اگر شما و دوستتان هر کدام یک بیت کوین داشته باشید، می‌توانید آنها را بدون کاهش ارزش با یکدیگر مبادله کنید. به این دلیل است که تمام بیت کوین‌ها از نظر ارزش برابر هستند و این اصل برای تمام ارزهای دیجیتال صادق است. علاوه براین، تمامی پول‌های فیات مانند دلار آمریکا یا پوند انگلیس را می‌توان ارزهای تعویض‌پذیر نامید. به این معنا که شما می‌توانید به راحتی یک اسکناس ۱۰۰ دلاری را با اسکناس ۱۰۰ دلاری دیگر بدون تغییر در ارزش مبادله کنید. 

توکن های غیر قابل تعویض (غیر مثلی) چیست؟

توکن‌های غیرقابل تعویض یا ان اف تی، توکن‌هایی مبتنی بر بلاکچین هستند که واحدهایی از  یک داده خاص را ذخیره می‌کنند. NFTها می‌توانند برای ارائه گواهی اصالت یا اثبات مالکیت انواع مختلف داده مانند هنر، موسیقی، دارایی‌های درون بازی یا حتی املاک مجازی استفاده شوند. NFT ها با توکن‌های قابل تعویض متفاوت هستند زیرا هر NFT دارای ویژگی‌های متمایز است و نمی‌توان آن را بدون کاهش یا افزایش ارزش با NFT دیگری معاوضه کرد. به عنوان مثال، ان اف تی‌ها را می‌توان کار‌ت‌های معاملاتی منحصر به فرد، با ارزشی متفاوت درنظر گرفت.

ویژگی‌های NFT در بلاکچین عبارتند از:

۱. تقسیم ناپذیری: شما نمی‌توانید کسری از هیچ NFT را خریداری کنید (اگرچه مالکیت کسری توسط برخی پلتفرم های اعطای وام NFT امکان پذیر شده، اما NFT های اصلی غیر قابل تقسیم هستند).

۲. فنا ناپذیری: ان اف تی ها به عنوان یک دارایی توکنیزه شده بر روی بلاکچین، غیر قابل تخریب هستند.

۳. تغییرناپذیری: تغییر اطلاعات زیربنایی یک NFT زمانی که روی بلاکچین قرار می‌گیرد عملاً غیرممکن است.

۴. قابل تایید: صحت و مالکیت NFTها را می‌توان به راحتی تایید کرد زیرا آنها توکن‌هایی در بلاکچین‌های عمومی هستند.

توکن نیمه مثلی چیست؟

حال که با مفهوم توکن‌ قابل تعویض و غیرقابل تعویض آشنا شدیم، اگر آنها را با هم ترکیب کنیم، نوع منحصر به فردی از توکن به نام توکن نیمه مثلی (SFT) حاصل می‌شود. SFT‌ها در شروع چرخه حیات خود مانند سایر توکن‌های قابل تعویض عمل می‌کنند و با سایر SFTهای یکسان، قابل تعویض‌اند. اما پس از طی یک دوره خاص یا برآورده شدن شرایط لازم، توکن نیمه مثلی بر اساس قراردادهای هوشمند از پیش برنامه‌ریزی شده خود، به توکن غیر مثلی تغییر ماهیت می‌دهد. 

برای درک این موضوع، یک مثال فوتبالی می‌زنیم. بلیط بازی لیگ برتر استقلال تهران با سپاهان اصفهان را در نظر بگیرید. این بلیت با ارزشی معین قیمت‌گذاری شده و با سایر بلیت‌های همان جایگاه ورزشگاه قابل تعویض است. پس از پایان مسابقه، این بلیت دیگر برای ورود به استادیوم قابل استفاده نیست. اما بر اساس اهمیت بازی به یک کالای کلکسیونی با ارزش تبدیل می‌شود. به عبارت دیگر، بلیط بازی از یک کالای قابل تعویض به یک توکن غیر مثلی بدل شده است. این اساس کار توکن‌های نیمه مثلی یا نیمه تعویض پذیر است. با این حال، SFT‌ها به این شیوه منقضی نمی‌شوند و تغییر ماهیت آنها بر اساس «قراردادهای هوشمند» از پیش برنامه‌ریزی شده توسط توسعه دهندگان است.

استاندارد صدور توکن نیمه مثلی چیست؟

امروزه استانداردها امکان برقراری ارتباطی موثر را در تمامی حوزه‌ها فراهم می‌کنند. در دنیای واقعی احتمالا با مثال‌هایی مانند «تعریف معیار» یا نحوه نمایش متن یک وب‌سایت در مرورگر خود مواجه شده‌اید. در دنیای بلاکچین هم هر پلتفرم دارای مجموعه‌ای از استانداردها برای نحوه رفتار توکن‌های کوسیستم خود است. به بیان ساده، این مجموعه قوانین ماهیت توکن‌ها را تعریف می‌کنند. در حال حاضر SFTها بر بستر بلاکچین اتریوم ساخته شده‌اند و طبق استاندارد ERC-1155 عمل می‌کنند. 

توکن نیمه مثلی چگونه ایجاد می‌شود؟

امروزه توکن‌های نیمه مثلی توسط توسعه‌دهندگان با خرید ارز اتریوم ایجاد و با پرداخت هزینه «گس»، با کارمزد تراکنش کمتر از توکن‌های معمولی اتریوم معامله می‌شوند. در حال حاضر SFT‌ها در محیط‌های بازی متاورس مراحل آزمایش خود را طی می‌کنند. این توکن‌ها در برخی محیط‌های بازی توسط انجین، هورایزن گیم و سندباکس پشتیبانی می‌شوند. این بازی‌ها ممکن است دارای اقلام قابل تعویض مانند ارز درون بازی، شمش طلا و همچنین اشیاء غیرقابل تعویض (مانند کالکشن‌ها و سلاح‌) باشند. به این ترتیب، توکن نیمه مثلی به بازیکنان این امکان را می‌دهد که مثلاً دلارهای درون بازی خود را با اسلحه معامله کنند یا بالعکس.

تاثیر توکن نیمه مثلی بر بازیکنان و توسعه‌دهندگان

به عنوان مثال در بازی، ممکن است توکنی را ببینید که حیات خود را به عنوان یک NFT آغاز کرده و در ادامه می‌توان آن را برای کسب ده دلار (به عنوان ارز قابل تعویض)، برداشت کرد. سپس بازیکنان ممکن است آن ارز را با یکدیگر معامله یا یک تفنگ قدیمی را خریداری و آن را به NFT تبدیل کنند. همچنین با افزایش سطح بازیکن، تفنگ هم می‌تواند به یک تفنگ کامل‌تر تبدیل شود. این تغییرات توسط «قرارداد هوشمند» داخلی توکن نیمه مثلی که توسط توسعه‌دهندگان ایجاد شده، به بازی دیکته می‌شود.

همچنین خصلت تغییر شکل یک توکن می‌تواند به بازی‌های آنلاین چند نفره قدیمی هم کمک کند. بسته به مکانیزم هر بازی، یک توکن ممکن است ارزش متفاوتی برای کاربران در هنگام معامله به صورت ارز یا زمانی که به صورت یک کالای درون بازی معامله می‌شود، داشته باشد. بر اساس استاندارد توکن نیمه مثلی که در بالا توضیح داده شد، توسعه دهندگان، کاربران/بازیکنان در مقایسه با استفاده از NFTهای قدیمی (EIP-721) هزینه کمتری متحمل می‌شوند. مضاف بر این، استفاده از SFT می‌تواند یک اقتصاد با ثبات‌تر در بازی‌های آنلاین ویدیویی رقم بزند. 

مقایسه توکن‌های نیمه مثلی با غیر مثلی

۱. انتقال دسته‌ای

ERC-721 محبوب‌ترین استاندارد برای توکن‌های غیر قابل تعویض است و از انتقال فقط یک توکن در هر زمان پشتیبانی می‌کند. هر انتقال در بلاکچین اتریوم حدود ۱۵ تا ۳۰ ثانیه زمان می‌برد. هرچند این زمان زیاد به نظر نمی‌رسد، اما برای ارسال چندین توکن، این روند بسیار کند و هزینه‌بر است.

اما استاندارد توکن نیمه مثلی ERC-1155 یک نسخه پیشرفته از ERC-721 است. در اینجا چندین توکن را می‌توان در قالب یک تراکنش واحد منتقل کرد که با این کار هزینه گس و زمان تراکنش کاهش می‌یابد. (شما می‌توانید صدها توکن نیمه مثلی را در چند ثانیه ارسال کنید).

۲. قابلیت چند توکنی

هر نوع توکن NFT به یک قرارداد جدید ERC-721 نیاز دارد. برای مثال، Bored Ape Yacht Club به یک قرارداد هوشمند متفاوت از Doodles NFT نیاز دارد. اما در مورد SFTها، توکن‌های مختلفی را می توان با استفاده از یک قرارداد هوشمند ERC-1155 صادر کرد.

۳. قفل‌های تصادفی

اصطلاح قفل تصادفی زمانی رخ می‌دهد که یک NFT (توکن ERC-721) به قراردادی که از استاندارد آن پشتیبانی نمی‌کند ارسال شود. این امر می‌تواند منجر به از دست دادن NFT خاص برای همیشه شود. اما SFTها (توکن ERC-1155) برخلاف NFTها، به گونه‌ای طراحی شده‌اند که اگر قرارداد گیرنده، استاندارد موردنظر را پشتیبانی نکند، شما می‌توانید توکن را به فرستنده بازگردانید. این ویژگی موجب جلوگیری از از دست دادن دارایی دیجیتال شما می‌شود.

۵. زنجیره توابع

به دلیل محدودیت استاندارد ERC-721، قراردادهای هوشمند NFTها نمی‌توانند زنجیره‌ای از فانکشن‌ها را راه‌اندازی کنند. این در آینده می‌تواند به سد مهمی در توسعه اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (DApps) با عملگرهای خودکار بدل شود. با این حال، قراردادهای هوشمند توکن نیمه مثلی طوری نوشته شده‌اند که می‌توانید از یک توکن برای راه‌اندازی مجموعه‌ای از فانکشن‌های از پیش تعیین شده استفاده کنید. بنابران، بسیاری از کاستی‌های NFT را می‌توان با استفاده از SFT برطرف کرد.

آینده توکن نیمه مثلی

انعطاف‌پذیری رفتار یک توکن غیر مثلی قابلیت‌های جدیدی را برای استفاده از رمزارزها ایجاد کرده است. امروزه هرچند توکن‌های SFT موارد استفاده محدودی دارند، اما در دنیایی که ساخت NFT میلیون‌ها دلار درآمد دارد، بدون شک توجه زیادی را به خود جلب کرده‌اند.

هرچند NFTها در بسیاری از حوزه‌ها مانند هنر و بازی تحول ایجاد کرده‌اند، اما هنوز نواقصی وجود دارد که می‌توانند مانع از پیشرفت این دارایی دیجیتال شوند. توکن‌های SFT بسیاری از کاستی‌های NFT را برطرف کرده و پتانسیل زیادی برای بدل شدن به انقلاب بزرگ بعدی را دارند. 

تصور شما در خصوص آینده توکن‌های نیمه مثلی و موارد استفاده از آنها چیست؟ لطفاً نظرات خود را با ما در میان بگذارید.