ذخیره سازی غیر متمرکز چیست؟ معرفی Decentralized Storage
برای تعریف ذخیره سازی غیر متمرکز (Decentralized Storage) کافی است آن را به عنوان روش جدید ذخیره و نگهداری اطلاعات نام برد. در واقع ذخیره سازی غیر متمرکز یک شیوه ذخیره اطلاعات و داده‌ها است که کاملا مستقل عمل می‌کند. طوری که وظیفه مدیریت آن بر عهده یک شرکت، نهاد یا یک سرور مرکزی نیست. تمام برنامه‌های غیرمتمرکزی که در حوزه دیفای راه‌اندازی شده‌اند در راستای همین استقلال کاربران فعالیت می‌کنند. ترکیب فناوری بلاکچین و سیستم ذخیره سازی غیر متمرکز در دنیای امروز می‌تواند تحولات چشمگیری را به ارمغان بیاورد. در ادامه این مقاله دقیق‌تر به بررسی و توضیح مفهوم ذخیره سازی غیر متمرکز خواهیم پرداخت.
ذخیره سازی غیر متمرکز چیست؟
در تعریف تخصصی‌تر این مفهوم می‌توان این گونه گفت که سیستم‌های ذخیره سازی غیرمتمرکز، فایل داده‌ها را در گره‌هایی که در مکان‌های مختلف مجموعه به یکدیگر متصل هستند نگهداری می‌کنند. این اتصال از طریق شبکه همتا به همتا (P2P) اتفاق می‌افتد. در حال حاضر اکثر داده‌های شخصی که حکم هویت دیجیتالی ما را دارند در سیستم‌های متمرکز و به روش‌های متمرکز ذخیره می‌شوند. این موضوع در بسیاری از مواقع باعث ایجاد خرابی‌ها و آسیب‌های شدیدی شده است. ضمن اینکه کاربران در این روش اختیار کامل داده‌های خود را ندارند. در همین راستا امکان از بین رفتن داده‌ها، حملات سایبری و نقض حریم خصوصی آن‌ها بیشتر خواهد شد. اما با ظهور فناوری وب ۳، شیوه برقراری ارتباطات آنلاین و ذخیره سازی داده‌ها تغییر کرده است و فناوری بلاکچین نیز نقش بسیار تأثیرگذاری در ایجاد این تغییر داشته است.
در برنامه‌های مبتنی بر بلاکچین، کاربران می‌توانند به شکل مستقل و بدون نیاز به شخص سوم برنامه را اجرا کنند. همچنین با استفاده از یک سیستم غیرمتمرکز این استقلال بیشتر خواهد شد و کاربران می‌توانند اطلاعات و تجربیات خود را به شکل آنلاین مدیریت کنند. در واقع در چنین برنامه‌هایی که بر اساس ذخیره‌سازی غیر متمرکز فعالیت دارند، کاربران به شکل توزیع شده به داده‌های خود دسترسی خواهند داشت.
تأثیر شیوه ذخیره سازی غیر متمرکز در زمینه ذخیره سازی اطلاعات
فضای اینترنتی که اکنون مشغول استفاده از آن هستیم به شدت شکننده است. محتواهای وب در این فضا توسط آدرس‌های URL در اختیار کاربران قرار می‌گیرند. هر کدام از این آدرس‌ها نیز به یک سرور مشخص تعلق دارند. بنابراین اگر این سرورها به هر دلیلی با اختلال و قطعی مواجه شوند، امکان دسترسی به تمام محتواهای ذخیره شده روی آن نیز از بین خواهد رفت. این شکننده بودن در بسیاری از موارد به یکی از راهکارهای دولت‌های مختلف برای سانسور و فیلترینگ تبدیل شده است.
در مقابل این چالش، برنامه‌هایی وجود دارند که با سیستم ذخیره سازی غیر متمرکز فعالیت می‌کنند. در چنین برنامه‌هایی قطع شدن اپراتور، تبدیل به مانعی برای دسترسی کاربران به محتواها نخواهد شد. برای مثال برنامه‌هایی مثل یک صرافی غیر متمرکز با توزیع مسئولیت‌ها در سطح گره‌های شبکه با سانسور محتواها مبارزه کرده و در برابر قطعی و اختلال نیز مقاوم خواهد شد.
مورد مهم دیگری که ذخیره سازی غیر متمرکز تأثیر زیادی روی آن دارد، بهره‌وری و کاهش واسطه برای انتقال داده بین دو کاربر است. اکنون دیتاسنترهای متعددی در سراسر دنیا وجود دارند که حجم وسیعی از داده‌های مختلف را نگهداری می‌کنند. برای مثال اگر دو کاربر در دو نقطه مختلف جهان به یکدیگر پیامی ارسال کنند، این پیام ابتدا به دست دیتاسنتر می‌رسد. یا اگر ۱۰ کاربر به طور هم‌زمان یک ویدئو مشترک را روی موبایل‌های خود تماشا کنند، هر کدام از آن‌ها درخواست جدایی به دیتاسنتر ارسال خواهد کرد و در راستای آن دانلود ۱۰ نمونه کپی از آن ویدئو به شکل هم‌زمان شروع می‌شود. در صورتی که حالت بهینه آن، دانلود تنها یک نسخه از آن ویدئو است.
در سیستم ذخیره سازی غیر متمرکز گره‌ها از طریق کم‌ترین واسطه ممکن با یکدیگر در ارتباط خواهند بود. بنابراین دیگر نیازی به ارسال درخواست‌های متعدد به مرکز داده نیست. در چنین شرایطی هزینه‌های مربوط به ذخیره سازی تا حد زیادی کاهش پیدا می‌کند. ضمن اینکه اشتراک‌گذاری فایل همتا به همتا به واسطه شبکه‌های محلی باعث صرفه‌جویی در پهنای باند نیز می‌شود.
مزایای ذخیره سازی غیر متمرکز
استفاده از شیوه ذخیره سازی غیر متمرکز کمک می‌کند باگ‌ها و مشکلاتی که سرورهای متمرکز با آن دست و پنجه نرم می‌کنند از میان برداشته شود. با مقایسه برنامه‌های مختلفی که از دو شیوه استفاده می‌کنند به برخی از مزایای ذخیره سازی غیر متمرکز پی خواهیم برد که در ادامه به بررسی آن می‌پردازیم.
امنیت بالا و بهبود حریم خصوصی کاربران
در شبکه‌های متمرکز تمام داده‌ها در یک مکان واحد نگهداری می‌شود. این موضوع آن شبکه را نسبت به حملات سایبری آسیب‌پذیرتر می‌کند. اما شبکه‌های غیرمتمرکز با توزیع داده‌ها روی چندین گره در سطح شبکه از این موضوع جلوگیری می‌کند. بنابراین امکان نفوذ هکرها به داده‌های ذخیره شده و استخراج اطلاعات سخت‌تر خواهد شد. ضمن اینکه کاربران شبکه‌های غیرمتمرکز برای استفاده از آن شبکه لزومی به ارسال اطلاعات شخصی خود ندارند.
سرعت دانلود بالا
توزیع داده‌ها روی گره‌های مختلف در سطح شبکه باعث زیاد شدن سرعت دانلود نیز خواهد شد. زیرا گره‌های ذخیره کننده اطلاعات در سطح جهانی پخش شده‌اند و در برنامه‌های غیرمتمرکز با کمک فناوری بلاکچین، استفاده از پهنای باند به طور بالقوه کاهش پیدا خواهد کرد.
نداشتن نقطه شکست
در شبکه‌های متمرکز مسئولیت تمام داده‌های شبکه بر عهده سرور اصلی است. این موضوع دسترسی و مدیریت شبکه را آسان می‌کند. اما امکان بروز خطا در انتقال داده‌ها را افزایش می‌دهد. در صورتی که در سیستم ذخیره سازی غیر متمرکز تحمل خطای بیشتری در گره‌های ذخیره کننده وجود دارد.
هزینه کم
زمانی که وظیفه ذخیره اطلاعات بر عهده گره‌های ذخیره کننده باشد، فضای ذخیره سازی بیشتری در اختیار کاربران قرار خواهد گرفت. به همین دلیل است که هزینه استفاده از آن نیز به همان میزان کاهش پیدا می‌کند.
حفظ یکپارچگی داده‌ها
یکی دیگر از مواردی که در شبکه‌های متمرکز در خطر است، یکپارچگی داده‌ها است. منظور از یکپارچگی داده‌ها توانایی آن‌ها برای حفظ کیفیت یکسان در تمام طول عمر خود است. این موضوع ممکن است با آسیب دیدن سرور اصلی یا جابه‌جایی آن با خطر مواجه شود. زیرا هر لحظه این امکان وجود دارد که اطلاعات از دسترس خارج شوند. در صورتی که در سیستم ذخیره سازی غیر متمرکز داده‌ها این امکان را دارند تا برای مدت زمان طولانی در دسترس باشند و از طریق هش، همان‌طور دست نخورده باقی بمانند.
معایب ذخیره سازی غیر متمرکز
هر سیستمی در کنار تمام مزایا و ویژگی‌های مثبتی که دارد در برخی موارد ممکن است ضعیف عمل کند. Decentralized Storage هم از این قاعده مستثنی نیست. در همین راستا شبکه‌های غیرمتمرکز نیز دارای معایب خاصی هستند. برای مثال دسترسی به داده‌ها در آن‌ها ممکن است کمی کندتر از نمونه متمرکز باشد. زیرا سیستم‌های غیرمتمرکز برای بازیابی و ذخیره داده‌ها به تعدادی گره در سطح جهانی متکی هستند و این موضوع سرعت دسترسی را کاهش می‌دهد.
همچنین سیستم‌های ذخیره سازی غیر متمرکز از نظر مالکیت داده امن‌تر هستند. اما از خطرات امنیتی دیگر مصون نیستند. حضور گره‌های مخرب ممکن است امنیت داده‌ها را به خطر بیندازد. همچنین استقلال کامل کاربران در ذخیره اطلاعات باعث می‌شود تا مسئولیت کامل نگهداری از داده‌ها بر عهده آن‌ها باشد. در این صورت باز هم وجود خطراتی که به رمزنگاری و مدیریت کلیدهای خصوصی مربوط می‌شود کاربران را تهدید می‌کند.
پروژه‌های فعال Decentralized Storage
سیستم ذخیره سازی غیر متمرکز به تازگی در میان توسعه‌دهندگان و کاربران در حال گسترش است. در همین مدت زمان کم هم پروژه‌های مختلفی بر اساس این سیستم راه‌اندازی شده‌اند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
فایل کوین (Filecoin)
فایل کوین شبکه‌ای با سیستم ذخیره سازی غیر متمرکز و منبع باز است. این شبکه روی سیستم فایل بین نودی یا IPFS راه‌اندازی شده است. پروتکل IPFS یک فناوری جدید برای وب غیرمتمرکز است که با هدف رقابت با پروتکل HTTP در حال فعالیت است. پروژه فایل کوین فعالیت خود را از اکتبر سال ۲۰۲۰ آغاز کرد. کاربران در این مجموعه می‌توانند فضای ذخیره سازی اضافه خود را به یکدیگر اجاره دهند و در ازای آن توکن فایل کوین (FIL) دریافت کنند.
سیا کوین (Siacoin)
توسعه و راه‌اندازی پروژه سیاکوین از سال ۲۰۱۳ آغاز شد و سرانجام در سال ۲۰۱۵ به ثمر رسید. این پروژه با هدف استفاده از فضای ذخیره سازی هارد دیسک فعالیت خود را شروع کرد. پلتفرم Siacoin با الگوریتم اثبات کار (PoW) اجرا می‌شود. کاربران برای استفاده از فضای ذخیره سازی غیر متمرکز این مجموعه باید پول پرداخت کنند.
آینده سیستم ذخیره سازی غیر متمرکز
سیستم ذخیره سازی غیر متمرکز شیوه‌ای جدید و نوپا است. این فناوری نوین هنوز به طور کامل بین توسعه دهندگان و کاربران جا نیفتاده است. لذا ممکن است مدتی زمان ببرد تا به یک جریان اصلی تبدیل شود. اما مزایای زیادی که این سیستم نسبت به شبکه‌های متمرکز دارد باعث می‌شود تا آینده خود را تضمین کند.
علاوه بر این کاربران به طور کلی به امنیت داده‌های خود و استقلالشان در حفظ و نگهداری از آن‌ها اهمیت زیادی می‌دهند. بنابراین کاملا طبیعی است که در آینده برنامه‌ها و پروژه‌های مختلف به سمت استفاده از سیستم ذخیره سازی غیر متمرکز متمایل شوند و به طور کلی شاهد تغییرات چشمگیری در این عرصه باشیم. ضمن اینکه علاقه کاربران به سیستم‌های غیرمتمرکز را در تمایل آن‌ها به استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز دیده‌ایم. در نهایت اگر قصد خرید و فروش ارز دیجیتال در یک صرافی مطمئن ایرانی داشتید می‌توانید از صرافی والکس استفاده کنید.
