حداکثر ارزش قابل استخراج MEV چیست؟

حداکثر ارزش قابل استخراج یا همان MEV که تا پیش از این به نام ارزش قابل استخراج ماینرها نیز شناخته می‌شد، یکی از استراتژی‌های رایج این روزهای بلاکچین برای کسب سود است. این اصطلاح در حقیقت به معنی میزان ارزشی است که یک ماینر (برای این که بدانید ماینر چیست به مقاله آن مراجعه کنید) می‌تواند از بلاک به‌دست آورد. اما این اصطلاح اصلا چه کاربردی دارد و چرا باید درباره آن بدانیم؟ در ادامه این مقاله با ما همراه شوید تا مزایا و کاربردهای ارزش قابل استخراج را مورد بحث قرار دهیم.

آشنایی با مفهوم MEV

MEV یک اصطلاح در دنیای ارزهای دیجیتال است که برای توصیف سفارش مجدد، گنجاندن یا حذف عمدی تراکنش‌ها هنگام تولید یک بلاک جدید به‌کار می‌رود. حداکثر ارزش قابل استخراج را می‌توان به‌عنوان یک مالیات نامرئی نیز در نظر گرفت که ماینرها از کاربران دریافت می‌کنند اما این مفهوم به‌طور کلی به‌معنای حداکثر ارزشی است که یک ماینر می‌تواند از جابجایی بلاک‌ها هنگام تولید یک بلاک جدید استخراج کند.

هنگامی‌که این مفهوم برای اولین بار معرفی شد بیشتر در ارتباط با اتریوم، دومین بلاکچین بزرگ جهان بود که در آن زمان از مکانیزم اثبات سهام (PoW) استفاده می‌کرد. ماینرهای اتریوم در ابتدا توانایی کاملی برای سفارش مجدد و اضافه کردن و حذف تراکنش‌ها هنگام اضافه شدن یک بلوک جدید داشتند و می‌توانستند از این کار برای کاهش ارزش اضافی استفاده کنند.

تاریخچه پیدایش پدیده MEV

مفهوم ارزش قابل استخراج برای اولین بار در سال ۲۰۱۴ توسط یک معامله‌گر الگوریتمی با نام مستعار Pmcgoohan مطرح یا به بیان بهتر پیش‌بینی شد. او در یک پست پلتفرم ردیت (Redit) توضیح داد که ماینرها به‌خصوص در شبکه اتریوم این پتانسیل را دارند که بی‌سر و صدا تراکنش‌ها را در یک مجموعه برای منافع شخصی خود تغییر دهند. Pmcgoohan اگرچه این پدیده را پیش از راه‌اندازی شبکه اتریوم هشدار داد، پیش‌بینی او مورد توجه کسی قرار نگرفت و در نهایت مشکل حداکثر مقدار قابل استخراج توسط ماینر به واقعیت تبدیل شد.

همانطور که گفتیم، مشکل استخراج ارزش اضافی در ابتدا بیشتر به شبکه اتریوم ارتباط داشت اما پس از گذشت مدتی این مشکل نیز همه‌گیر شد. همین موضوع باعث شد تا فیل دایان (Phil Daian)، محقق قراردادهای هوشمند و همکارانش این ایده را در مقاله‌ای با عنوان “Flash Boys 2.0” در سال ۲۰۱۹ طرح کرده و اصطلاح ارزش استخراج‌پذیر ماینر (MEV) را برای اشاره به مقدار کل اتریوم استخراج‌کننده از دستکاری تراکنش‌ها ابداع کنند.

پس از شناسایی این مشکل، در سپتامبر ۲۰۲۲، اتریوم، یک ارتقا فنی تغییر PoW به اثبات سهام (PoS) را نهایی کرد. به این ترتیب، بلاک‌های جدید در شبکه اتریوم دیگر توسط ماینرها ایجاد نخواهند شد و به جای آن توسط اعتبارسنجی‌ها ایجاد می‌شوند. البته لازم به ذکر است که با وجود این تغییر سیستم‌های PoS همچنان در برابر مشکل ارزش قابل استخراج مصون نیستند؛ زیرا فرآیند تولید بلاک جدید به‌طور دائم در حال اجرا است و هر کسی که بتواند انتخاب کند کدام تراکنش‌ها و به چه ترتیبی در زنجیره گنجانده شود، می‌تواند تصمیماتی در مورد استخراج ارزش اضافی از یک بلاک را نیز بگیرد.

پس از MEV مشکلاتی مانند حمله ساندویچی، بک رانینگ (Back Running) و استفاده از ربات‌های برای آربیتراژ نیز به وجود آمد که همه این‌ها به‌نوعی محققان را وادار کرد ارزش‌های از دست رفته تا به این زمان را اندازه‌گیری کنند. مطابق اطلاعات موسسه Flashbots، از ابتدای ژانویه ۲۰۲۰ تا ۲۶ ژانویه ۲۰۲۲ ماینرها توانسته‌اند با دستکاری تراکنش‌ها نزدیک به ۵۷۷ میلیون دلار درآمد داشته باشند. این عدد برای بازه ۳۰ روز گذشته، ۳۰ میلیون دلار تخمین زده شده است.

مکانیسم حداکثر ارزش قابل استخراج چگونه کار می کند؟

برای این که بتوانید نحوه عملکرد فرآیند MEV را به‌خوبی متوجه شوید، باید درک اساسی از نقش تولیدکننده (چه ماینر و چه اعتباردهنده) داشته باشید. همانطور که می‌دانید تولیدکننده‌ها در بلاکچین علاوه بر نقشی که در ایمن‌سازی و حفظ شبکه‌ دارند، مسئول تایید تراکنش‌ها و در نهایت افزودن آن‌ها به شبکه در قالب بلاک نیز هستند. بسته به زنجیره خاص، این فرآیند به عنوان استخراج یا اعتبارسنجی شناخته می‌شود.

به بیان ساده‌تر، این تولیدکنندگان بلاک هستند که یکپارچگی تراکنش‌های شبکه و ادامه عملکرد آن‌ها را تضمین می‌کنند و بدون تولیدکننده‌ها، هیچ داده جدیدی را نمی‌توان به زنجیره اضافه کرد. تولیدکنندگان بلاک کسانی هستند که داده‌های تراکنش کاربر را جمع‌آوری کرده و آن‌ها را در بلوک‌هایی سازماندهی می‌کنند تا به زنجیره شبکه اضافه شوند.

نحوه دستیابی ماینرها به حداکثر ارزش قابل استخراج

تولیدکنندگان بلاک تصمیم‌گیرندگان اصلی برای قرار دادن تراکنش‌ها در بلاکچین هستند. به‌طور عادی، تراکنش‌ها در بلاکچین باید بر اساس میزان سودآوری که دارند انتخاب شوند؛ یعنی تراکنش‌هایی که بالاترین کارمزد را پیشنهاد می‌دهند باید اول از همه انتخاب و تایید شوند. به همین دلیل است که کاربران زمانی که شبکه شلوغ‌تر باشد باید کارمزد تراکنش بالاتری را بپردازند تا از اولویت تراکنش خود برای تایید اطمینان یابند.

از آنجا که تراکنش‌ها با کارمزد بالاتر سود بیشتری را برای تولیدکننده به‌دنبال دارد، زودتر انتخاب می‌شوند و به همین دلیل تراکنش‌ها با کارمزد پایین باید مدت زمان بیشتری منتظر بمانند تا در بلاک گنجانده شوند. اما با این حال، هیچ قانونی وجود ندارد که تعیین کند معاملات باید براساس کارمزد انتخاب شوند.

برای نمونه زمانی که تراکنش‌ها اطلاعات پیچیده‌تری مانند قرارداد هوشمند را در بردارند تولیدکنندگان بلاک می‌توانند آن‌ها را در بلاک بگنجانند، حذف کنند، یا دوباره سفارش دهند تا سود بیشتری، فراتر از پاداش‌ها و کارمزدهای استاندارد بلاک، به‌دست آورند که این فرآیند اصطلاحا MEV نامیده می‌شود.

بدین ترتیب، یک ماینر ممکن است برای افزایش سود خود تراکنش‌ها را دستکاری و از روش‌هایی مانند آربیتراژ، حمله ساندویچی، بک رانینگ و فرانت رانینگ استفاده کنند. تولیدکننده‌ها همچنین می‌توانند از طریق یک نود باعث لیکویید شدن قراردادهای لندینگ شوند. در حقیقت ماینرها با استفاده از اطلاعات و قدرتی که دارد درآمد خود را افزایش می‌دهند.

جستجوگران MEV چه کسانی هستند؟

تا به اینجای مقاله گفتیم که حداکثر مقدار قابل استخراج یک استراتژی به نفع تولیدکنندگان است؛ اما باید اضافه کنیم مقدار قابل توجهی از این ارزش توسط سایر شرکت‌کنندگان به‌نام جستجوگرها (Researchers) تامین می‌شود. برای این کار شرکت‌کنندگان از عملیات ویژه مکانیسم حداکثر ارزش قابل استخراج، برای تجزیه و تحلیل داده‌ها استفاده می‌کنند.

آن‌ها معمولاً کارمزدهای بسیار بالایی را برای مسدود کردن تولیدکنندگان می‌پردازند تا از اجرای تراکنش ها و استراتژی‌های MEV سودآور اطمینان حاصل کنند. بسته به رقابت برای یک فرصت MEV، یک تولیدکننده بلاک می‌تواند تا ۹۹/۹۹٪ از سود بالقوه جستجوگر را دریافت کند.

رایج ترین نمونه های ارزش قابل استخراج

شاید برایتان این سوال پیش آمده باشد که منظور ما از مکانیسمی که می‌گوییم چیست؟ باید بگوییم آربیتراژ، فرانت رانینگ و بک رانینگ همگی نمونه‌های بسیار رایجی هستند که فرصت‌های کسب درآمد را برای جستجوگران و تولیدکننده‌ها فراهم می‌کنند. حال برای فهم بهتر مطلب نیاز است هرکدام از این نمونه‌ها به‌طور اختصاصی بررسی کنیم.

آربیتراژ

زمانی که قیمت یک دارایی در مبادلات ثابت نباشد، بلافاصله یک فرصت آربیتراژ به وجود می‌آید. در فضای کریپتو، یک توکن می‌تواند در دو DEX مختلف، قیمت متفاوتی داشته باشد. بدین ترتیب هنگامی که این مورد توسط شخصی (یک آربیتراژور) مشاهده می‌شود، می‌تواند به منظور کسب سود از این اختلاف دست به معامله بزند.

MEV همچنین زمانی اتفاق می‌افتد که ربات جستجوگر، تراکنش معلق را شناسایی و تراکنش خود را قبل از آن ثبت می‌کند سپس آربیتراژور می‌تواند ارزش اضافی را برای خود استخراج کند.

 فرانت رانینگ (Front-Running)

جستجوگران و تولیدکنندگان بلاک می‌توانند از قدرت خود در سفارش تراکنشی که حجم قابل توجهی دارد و هنوز در استخر معاملات معلق است، استفاده کنند. در این حالت MEV زمانی اتفاق می‌افتد که یک سفارش خرید مشابه زودتر در معاملات ثبت شود و قیمت مطلوب‌تری را قبل از انجام سفارش خرید بزرگ تضمین کند. این کار در نهایت باعث افزایش قیمت آن دارایی دیجیتال می‌شود.

علاوه بر MEV استراتژی ساندویچ کردن یا Sandwiching نیز روش دیگری است که با قرار دادن یک سفارش خرید قبل و یک سفارش فروش پس از یک تراکنش متحرک قیمت خاص شکل می‌گیرد. در نتیجه این مکانیسم هر دو طرف می‌توانند از فشار قیمت استفاده کنند.

لیکویید کردن حساب های لندینگ

‌همانطور که می‌دانید پلتفرم‌های DeFi به کاربران این امکان را می‌دهد که با سپرده‌گذاری دارایی‌های دیجیتال به‌عنوان وثیقه، وام بگیرند. این روش در حقیقت یکی از فرصت‌هایی به‌شمار می‌رود که نودها می‌توانند از طریق آن به حداکثر ارزش قابل استخراج دست یابند. از آنجا که ارزش وثیقه با نوسانات بازار تغییر می‌کند، زمانی که ارزش آن به کمتر از میزان پذیرفته شده یا درصد مشخصی از وام برسد سیستم برای حفاظت از دارایی‌ها به‌طور خودکار آن‌ها را نقد خواهد کرد.

به همین ترتیب، ماینر یا تولیدکننده‌ها با شناسایی قراردادهایی که لیکوییدیتی آن‌ها نزدیک است یک تراکنش را فرانت راننیگ اجرا کرده و از این روش وثیقه را با قیمت بهتری دریافت می‌کنند.

Time Bandit Attack

Time Bandit Attack یا همان سرقت زمان؛ یک ماینر اعلام می‌کند بلاکی که ایجاد شده را قبول ندارد و باید آن را دوباره بسازد. در حقیقت این مدل از حمله زمانی رخ می‌دهد که یک ماینر با رصد بلاک‌های ایجاد شده فرصت مناسبی را برای آربیراژ در بلاک‌های قبلی پیدا می‌کند. البته لازم به ذکر است که اگر MEV در مقایسه با پاداش بلاک به اندازه قابل توجهی بیشتر باشد برهم زدن بلاک‌های قدیمی کار منطقی خواهد بود.

Uncle Bandit Attack

در شبکه اتریوم برخی از اوقات امکان دارد که دو بلاک به‌طور هم‌زمان استخراج شوند، اما همانطور که می‌دانید تنها یکی از آن‌ها می‌تواند به زنجیره متصل شود. بلاکی که نمی‌تواند به زنجیره اصلی اضافه شود اما هنوز می‌تواند تراکنش پذیرش کند، در شبکه اتریوم Uncle و در شبکه بیت کوین Orphaned نام دارد؛ توجه داشته باشید که تراکنش‌ها در این بلاک‌ها تنها به‌مدت چند دقیقه باقی می‌مانند.

دستیابی به ارزش قابل استخراج در این روش به این شکل صورت می‌گیرد که ماینر تراکنشی که فرصت آربیتراژی را در بلاکی که متصل نشده شناسایی کرده، آن را از بلاک خارج می‌کند و با یک حمله ساندویچی ارزش تراکنش مورد نظر را استخراج می‌کند. البته در چنین حالتی هیچ خطری کاربران را تهدید نمی‌کند و فرایند با موفقیت انجام می‌شود.

مزایا و معایب حمله MEV

در ادامه به بررسی مزایا و معایب حداکثر ارزش قابل استخراج می‌پردازیم و این مفهوم را از ابعاد مختلف بررسی می‌کنیم.

مزایای حداکثر ارزش قابل استخراج

در نگاه کلی باید بگوییم MEV در حقیقت یک استراتژی منطقی است؛ زیرا کسانی که در آن شرکت می‌کنند عمدتاً در تلاش برای به حداکثر رساندن سود خود هستند. اگرچه برخی استدلال می‌کنند این مشکل نیز به‌زودی حل می‌شود، اما برخی دیگر بر این باورند که این مکانیسم در سطوح گسترده‌ می‌تواند برای اکوسیستم مفید باشد.

به عنوان مثال، زمانی که جستجوگران MEV برای به‌دست آوردن ارزش از فرصت‌های آربیتراژ با یکدیگر رقابت می‌کنند، باعث اصلاح سریع قیمت در سراسر DEX نیز می‌شوند. به طور مشابه، زمان‌هایی که پروتکل‌های وام‌دهی نمی‌خواهند سطح وام‌های پرخطر نامتعادل شود، می‌توانند از طریق لیکویدیتی در ارزش قابل استخراج می‌توانند سرمایه وام‌دهندگان را در سریع‌ترین حالت بازگردانند.

معایب حداکثر ارزش قابل استخراج

با همه این‌ها، حداکثر ارزش قابل استخراج ممکن است در مواردی باعث مشکلات جدی شود که نمی‌توان آن‌ها را نیز نادیده گرفت. برای مثال برخی از پیاده‌سازی‌ها، مانند اجرای اولیه و حمله ساندویچی، نتایج مخربی را برای سایر کاربران ایجاد می‌کنند که مجبور به پرداخت‌های اضافی در معاملات خود می‌شوند یا سرمایه خود را از دست می‌دهند.

علاوه بر این، فعالیت جستجوگرهای MEV می‌تواند باعث افزایش کارمزد و ازدحام در شبکه شود؛ زیرا این آن‌ها همواره در حال رقابت برای وارد کردن تراکنش‌های خود در بلاک‌ها برای به‌دست آوردن ارزش هستند. این مکانیسم همچنین ممکن است به‌نوعی اجماع و یکپارچگی شبکه را نیز تهدید کند.

در نهایت از آنجایی که اکوسیستم به سرعت به تکامل خود ادامه می‌دهد، باید منتظر راه‌حل‌هایی برای این مشکلات مرتبط با ارزش قابل استخراج توسط ماینر و تولیدکننده‌ها باشیم.

ارزش قابل استخراج؛ وقتی ماینرها خودسر می شوند!

ارزش قابل استخراج یا همان MEV پدیده‌ای است که در آن تولیدکننده بلاک یا ماینر در پردازش تراکنش تغییراتی را به نفع خود انجام می‌دهند. البته این پدیده تنها به ماینرها محدود نمی‌شود و ممکن است در هر پلتفرم یا پروتکلی که ولیدیتور داشته باشد اتفاق بیفتد و به‌نوعی نظم آنجا را نیز به‌هم بزند. استخراج ارزش توسط تولیدکننده‌ها اگرچه با مزایایی همراه است، اما به‌دلیل عواقب مخربی که دارد تیم‌های توسعه‌دهنده در حال حاضر به‌دنبال حل این مشکل در بلاکچین می‌گردند. حال با خواندن این مقاله، شما نیز می‌توانید نظرات خود را درباره این پدیده با ما به‌اشتراک بگذارید و بگویید آیا این پدیده می‌تواند سودمند باشد؟