مدل سهام به جریان (S2F) و مزایای استفاده از آن

مدل سهام به جریان (Stock to Flow) که با نام دیگر انباشت به جریان هم از آن یاد می‌شود، با دو معیار اصلی «موجودی فعلی» و «موجودی جدیدی که هر سال به دارایی اضافه می‌شود»، سر و کار دارد. این شاخص به ما کمک می‌کند تا در مورد قیمت آتی یک دارایی خاص پیشبینی دقیق‌تری انجام دهیم.

مدل انباشت به جریان، برای بررسی قیمت منابع طبیعی، فلزات گرانبها و ارزهای دیجیتالی مانند بیت کوین قابل اجرا است. در ادامه با ویژگی‌های مدل S2F و هم‌چنین مزایا و محدودیت‌های آن بیشتر آشنا خواهید شد.

مدل سهام به جریان چیست؟

مدل Stock to Flow اولین بار توسط تحلیلگری ناشناس با نام مستعار PlanB مطرح شد. وی در ۲۲ می ۲۰۱۹ مقاله‌ای تحت عنوان «مدل سازی ارزش بیت کوین با استفاده از معیار کمیابی» منتشر کرد. PlanB ابتدا مدل خود را برای BTC طراحی کرده بود، اما امروزه مدل انباشت به جریان برای پیش بینی قیمت طیف گسترده‌ای از دارایی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بر اساس مدل سهام به جریان، کمیابی یک دارایی به معنای مناسب بودن آن برای ذخیره ارزش در بلند مدت است. برای مثال می‌توان فلزات گران‌بهایی مانند طلا و نقره را در نظر گرفت که مقدار محدودی از آنها وجود دارد. اگر فردی طبق مدل S2F برای خرید طلا و نقره اقدام کند، در واقع به این موضوع اعتقاد دارد که فلزات مذکور در آینده قدرت خرید خود را حفظ خواهند کرد و ارزشی فراتر از قیمت فعلی خود خواهند داشت.

البته فراموش نکنید که کمیابی یک دارایی لزوما به معنای با ارزش بودن آن نیست. برای مثال یک ارز دیجیتال تازه معرفی شده که موجودی ۱۰۰ هزار واحدی دارد حتما ارزشمند نخواهد بود و باید دید آیا مردم برای استفاده از آن علاقه نشان می‌دهند یا خیر؟ پس در کنار این مساله، کاربرد دارایی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. برای مثال طلا که همیشه به خاطر زیبایی و مقاومتش مورد علاقه مردم بوده، در صنایع پزشکی، الکترونیک، هوافضا و … هم مورد استفاده قرار می‌گیرد.

برای سنجش نرخ Stock to Flow از یک فرمول ساده استفاده می‌شود:

پس با محاسبه نرخ S2F یک دارایی، در واقع زمان مورد نیاز برای تولید یا عرضه موجودی فعلی را به دست آورده‌ایم. بزرگ بودن این نرخ، به معنای کمیابی دارایی و پتانسیل رشد قیمت آن در آینده خواهد بود. برای درک بهتر این موضوع توجه شما را به مثال‌هایی از پیاده‌سازی مدل انباشت به جریان برای طلا و بیت کوین جلب می‌کنیم.

مدل انباشت به جریان برای طلا

از ابتدای تاریخ تاکنون چیزی نزدیک به ۱۸۷ هزار تن طلا استخراج شده است! از آن جایی که نابود کردن این فلز گرانبها تقریبا غیر ممکن است، بیشتر این موجودی هم‌اکنون در دسترس قرار دارد. از طرف دیگر، آمار شورای جهانی طلا (World Gold Council) نشان می‌دهد که هر سال حدودا ۳ هزار تن طلا استخراج می‌شود. بر اساس این اطلاعات، برای پیش بینی قیمت طلا و به دست آوردن نرخ S2F این فلز باید میزان سهام آن را بر جریانش تقسیم کنیم:

این یعنی برای استخراج موجودی فعلی طلا به ۶۲.۳ سال زمان نیاز خواهد بود. رقم بالای نرخ سهام به جریان طلا، کمیابی آن را نشان می‌دهد که به احتمال زیاد به افزایش قیمت در سال‌های آتی منجر خواهد شد. در مقابل، پایین بودن نرخ S2F بیانگر تولید یا عرضه انبوه یک دارایی است. این یعنی احتمال افزایش تورم و در نتیجه کاهش قیمت آن دارایی یا کالا زیاد است.

مدل سهام به جریان برای بیت کوین

یکی از نکات قابل توجه در مورد بیت کوین مشخص بودن میزان موجودی جدیدی است که هر سال به موجودی فعلی اضافه می‌شود. به طوری که می‌دانیم آخرین بیت کوین احتمالاً در سال ۲۱۴۰ استخراج می‌شود! این یعنی نرخ S2F برای BTC با دقت بالاتری محاسبه خواهد شد.

سقف موجودی بیت کوین معادل ۲۱ میلیون واحد و تعداد BTC در گردش در زمان نگارش این مقاله،  19.5 میلیون واحد است. بیت کوین‌های جدید به خاطر فعالیت ماینرها تولید شده و پاداشی برای تایید تراکنش‌های جدید در بلاک چین محسوب می‌شوند.

در حال حاضر پاداش استخراج هر بلاک معادل ۶.۲۵ واحد BTC است. با توجه به این که هر بلاک بیت کوین تقریبا طی ۱۰ دقیقه استخراج می‌شود، جریان استخراج بیت کوین معادل ۳۲۸,۵۰۰ واحد BTC خواهد بود. با توجه به این داده‌ها، می‌توانیم نرخ S2F این ارز دیجیتال را محاسبه کنیم:

چارتی که در تصویر بالا مشاهده می‌کنید بر مبنای مدل سهام به جریان Plan B ترسیم شده است. بر اساس این چارت، مدل S2F بیت کوین برای مدت زیادی (۲۰۱۵ تا ۲۰۲۲) قیمت این ارز دیجیتال را با دقت نسبتا خوبی پیش بینی کرده است. البته از می ۲۰۲۲ (اردیبهشت ۱۴۰۱) به بعد، قیمت از مقادیر پیش بینی شده کمتر شد. برای مثال قیمت پیش بینی شده برای ۳۰ اکتبر ۲۰۲۳ (۹ مهر ۱۴۰۲) ۵۱ هزار دلار بود که فاصله زیادی با قیمت حقیقی در آن روز (۲۷ هزار دلار) داشت.

با این حال اگر بخواهیم کل تاریخچه این مدل را در نظر بگیریم، پیش بینی‌ها در دراز مدت از دقت مناسبی برخوردار بوده‌اند و به همین خاطر برخی سرمایه‌گذاران هنوز هم از مدل انباشت به جریان حمایت می‌کنند. بر اساس چارت بالا قیمت BTC پس از هاوینگ بعدی BTC در حوالی ۶۰ هزار دلار قرار خواهد قرار خواهد گرفت و سپس در بازه زمانی می ۲۰۲۴ تا می ۲۰۲۵ سقف تاریخی ۴۵۰ هزار دلار را ثبت خواهد کرد!

تنها زمان به ما نشان خواهد داد که دقت واقعی مدل سهام به جریان بیت کوین چقدر است و آیا طرفداران آن به این سود هنگفت خواهند رسید یا خیر.

در جدول زیر نرخ سهام به جریان بیت کوین را با دو فلز گرانبهای طلا و نقره مقایسه کرده‌ایم. این نوع مقایسه برای سایر دارایی‌ها هم قابل انجام بوده و روشی مناسب برای مقایسه پتانسیل رشد قیمت آنها محسوب می‌شود.

دارایی	موجودی فعلی	افزایش سالانه موجودی	نرخ انباشت به جریان	رشد سالانه موجودی
بیت کوین	۱۹,۵۰۱,۰۸۷ واحد	۳۲۸,۵۰۰ واحد	۵۹.۳	۱.۶ درصد
طلا	۱۸۷,۰۰۰ تن	۳,۰۰۰ تن	۶۲.۳	۱.۷ درصد
نقره	۵۵۰,۰۰۰ تن	۲۵,۰۰۰ تن	۲۲	۴.۵ درصد

نکته دیگری که سرمایه‌گذاران بیت کوین باید به آن توجه داشته باشند، رویداد هاوینگ (Halving) است. بر اساس این فرآیند، هر چهار سال یک بار پاداش استخراج هر بلاک BTC نصف خواهد شد. هاوینگ پیش رو در سال ۲۰۲۴ انجام خواهد شد که طی آن پاداش استخراج بیت کوین به ۳.۱۲۵ واحد کاهش خواهد یافت. این یعنی جریان BTC نصف و در نتیجه نرخ S2F نیز باید دو برابر شود!

مزایای استفاده از مدل Stock to Flow

مدل جریان به سهام یکی از ابزارهای مهم برای سرمایه‌گذاری‌های بلند مدت است. استفاده از این مدل با مزیت‌های خاصی همراه است که به برخی از آنان در پایین اشاره می‌کنیم:

• درک کمیابی: مدل S2F به خوبی میزان کمیابی یک دارایی خاص را با توجه به موجودی فعلی و نرخ افزایش موجودی به ما نشان می‌دهد.
• پیش بینی قیمت: نتایج حاصل از این مدل را می‌توان برای پیش بینی تغییرات قیمت دارایی مورد استفاده قرار داد.
• تحلیل مقایسه‌ای: با محاسبه نرخ S2F برای دارایی‌های مختلف (مثلا بیت کوین، طلا و نفت) می‌توان پتانسیل رشد قیمت آنها را مقایسه کرد.
• روش داده محور: این مدل اقتصادی صرفاً بر اساس داده‌های موجود فعالیت می‌کند و در شرایطی که اطلاعات دقیقی وجود داشته باشد، پیش بینی نسبتا دقیقی ارائه خواهد کرد.

محدودیت‌های مدل Stock to Flow

در حالی که سهام به جریان، مدل مناسبی برای محاسبه کمیابی یک دارایی است، اما همه موارد تاثیرگذار روی ارزش دارایی را در نظر نمی‌گیرد. در این مدل فرض بر این است که کمیابی باید به افزایش قیمت منجر شود، اما در دنیای واقعی این موضوع همیشه صحت ندارد.

مورد دیگر به نوسان قیمت بیت کوین مربوط می‌شود. ساختار بیت کوین و تعیین قیمت آن در بازاری کاملا آزاد به این معناست که حتی با کمیاب شدن این ارز دیجیتال، احتمال سقوط شدید (مثلا به خاطر انتشار اخبار نگران کننده) وجود دارد که ممکن است خلاف پیش بینی مدل S2F را اثبات کند.

در مثال دیگر می‌توان به قیمت طلا اشاره کرد که در طول تاریخ همیشه مطابق S2F افزایش پیدا نکرده است. همان طور که در تصویر پایین مشاهده می‌کنید، تقریبا از دهه ۱۹۹۰ به بعد، رشد قیمت طلا کمتر از مقادیر پیش بینی شده توسط مدل انباشت به جریان بوده است.

از میان عوامل دیگری که در مدل Stock to Flow در نظر گرفته نمی‌شوند، می‌توان به رویداد قوی سیاه (Black Swan Event) اشاره کرد. البته این نوع رخدادهای غیر قابل پیش‌بینی (نظیر جنگ یا ابداع فناوری‌های جدید) قادر به نقض نتایج هر نوع مدل اقتصادی هستند.

آیا مدل سهام به جریان برای پیش بینی قیمت مناسب است؟

محاسبه نرخ S2F هرچند می‌تواند در یافتن بهترین بازار مالی برای سرمایه گذاری مفید واقع شود؛ اما این مدل به تنهایی تضمینی برای افزایش قیمت یک دارایی نیست. میزان کمیابی یک دارایی مهم‌ترین چیزی است که توسط مدل سهام به جریان تعیین شده، اما کمیابی دارایی تنها زمانی اهمیت دارد که تقاضا برای خرید آن وجود داشته باشد.

مدل S2F فرض را بر این می‌گیرد که کمیابی و افزایش قیمت همواره رابطه مستقیمی دارند، اما نمونه‌هایی در تاریخ وجود دارد که خلاف این موضوع را اثبات می‌کند. با این حال نمی‌توان مدل انباشت به جریان را نادیده گرفت؛ چون در صورتی که برای یک دارایی مناسب  به کار گرفته شود، می‌تواند پیش بینی نسبتا دقیقی ارائه کند.