حباب قیمت چیست؟ بررسی علل ایجاد حباب اقتصادی و راهکارها
حتماً در مورد حباب قیمت شنیده‌اید و می‌خواهید بدانید حباب قیمت چیست و چگونه اتفاق می‌افتد؟ در این مقاله از بلاگ والکس به بررسی کامل حباب قیمت و علامت‌هایی که نشان از وقوع آن می‌دهند تا سرمایهگذاری شما را به خطر بیندازد، می‌پردازیم.
حباب قیمت زمانی اتفاق می‌افتد که قیمت یک دارایی مانند سهام یا یک کالا به دلیل آنکه بیش از حد خریداری شود یا تقاضا برای آن به طور مداوم در حال افزایش باشد، بالا برود و این قیمت فراتر از ارزش منصفانه و قابل توضیح اصل دارایی باشد. این وضعیت حاکی از آن است که ارزش دارایی بسیار کمتر از قیمت فعلی بازار است و نگهداری آن سود بلندمدت کافی را به همراه نخواهد داشت.
تا انتهای مقاله همراه ما باشید تا از اثرات حباب قیمت در بازارهای سرمایه‌ای همانند طلا، بورس، رمزارز و بسیاری دیگر در امان باشید و بتوانید حباب بیت کوین را شناسایی کنید.
بررسی مفهوم حباب قیمت
به‌عنوان‌مثال، فرض کنید جامعه تجار و سرمایه‌گذاران اعتماد زیادی به سیاست یک کشور داشته باشند. در این صورت، به امید یک محیط تجاری بهتر و سودآور، شروع به سرمایهگذاری کلان در بازار مالی کنند. این امر ممکن است بازار سهام را به سطوح بسیار بالایی برساند. اما باید با افزایش واقعی تولید یا تولید ناخالص داخلی کشور به ثبات برسد.
وقتی شکاف بین اقتصاد واقعی و مالی بیشتر و بیشتر شود، حباب اقتصادی ممکن است فوران کند. انتظارات بسیار بالا از سرمایهگذاری ممکن است تورم غیرواقعی در قیمت دارایی‌ها ایجاد کند که در واقع بازده موردنظر را نداشته باشد. این همان چیزی است که پدیده حباب قیمت نشان می‌دهد.
برای آشنایی با تأثیر احساسات در بازار مقاله فومو را مطالعه کنید.
۵ مرحله شکل‌گیری حباب قیمت
مرحله ۱ – جابه‌جایی
در این مرحله سرمایه‌گذاران به دلیل تغییر در محیط سرمایهگذاری، مسیر را امیدوارکننده می‌بینند. این امید می‌تواند یک نوآوری فناوری جدید یا سیاست جدید یا هر چیزی ازاین‌دست باشد. این امر سرمایه‌گذاران را امیدوار می‌کند و انتظار بازدهی بالاتری دارند. آنها می‌خواهند از چنین فرصت‌هایی استفاده کنند و پول زیادی در این زمینه‌ها سرمایهگذاری کنند. اگر این روند خوب کار کند، بازدهی هنگفتی دارد؛ در غیر این‌صورت ممکن است این مسیر با ضرر تمام شوند.
مرحله ۲ – روند صعودی یا رونق
هنگامی که سرمایه‌گذاران بزرگ، شروع به واریز ثروت و سرمایه به یک بخش یا اقتصاد خاص می‌کنند، قیمت دارایی‌ها و اوراق بهادار مربوط به این بخش در ابتدا با سرعت کمتر و بعداً با سرعت بالاتر شروع به افزایش می‌کند. این مرحله‌ای نیست که قیمت دارایی‌ها از ارزش ذاتی خیلی دور شده باشد، بلکه مرحله‌ای است که شروع به جذب بیشتر سرمایه‌گذاران می‌کند.
مرحله ۳ – نشاط غیرمنطقی
در این مرحله حدس و گمان از حد قابل‌درک، فراتر می‌رود. سرمایه‌گذاران بدون تجزیه‌وتحلیل نتایج اقتصاد واقعی، شروع به مرتبط کردن افکار به دارایی‌ها می‌کنند. در نتیجه، شکاف بین عملکرد واقعی و بخش مالی گسترده‌تر می‌شود، اما سرمایه‌گذاران همچنان به عملکرد بازار امیدوار هستند. درست در این زمان است که بازارها شروع می‌کند به سمت حباب قیمت می‌روند.
مرحله ۴ – رزرو سود
سرمایه‌گذاران نهادی متوجه می‌شوند که شکاف در حال افزایش است و شروع به فروش سهام‌ها، ارزها و غیره خود می‌کنند تا از سرمایه خود محافظت کنند. با افزایش فروش،قیمت اوراق بهادار در این بخش شروع به کاهش می‌کند. با مشاهده کاهش قیمت‌ها، سرمایه‌گذاران بیشتری شروع به رزرو سود می‌کنند.
مرحله ۵ – وحشت و نزول
با افزایش فروش و کاهش قیمت‌ها، سرمایه‌گذاران وحشت‌زده می‌شوند و نمی‌دانند در این مرحله چه کاری انجام دهند. این زمانی است که حباب قیمت می‌ترکد و بازارها سقوط می‌کنند. کسانی که نمی‌توانند به‌موقع خارج شوند با زیان مواجه می‌شوند و این ضررها بسته به سهم سرمایهگذاری می‌تواند زیاد باشد.
بررسی علل حباب قیمت
یکی از دلایل اصلی، شکاف بین عملکرد اقتصاد واقعی و مالی است. تا زمانی که عملکرد اقتصاد واقعی انتظارات اقتصاد مالی را برآورده کند، حباب قیمت وجود ندارد. بااین‌حال، وقتی اقتصاد مالی شروع به اعتماد بیش از حد به اقتصاد واقعی می‌کند اما در واقعیت نمی‌تواند این انتظارات را برآورده کند، فضای حباب فوران می‌کند.
تنها راه برای جلوگیری از حباب، داشتن انتظارات واقع‌بینانه و انجام بررسی‌های لازم در بازار است. اما متأسفانه پیروی کورکورانه از ذهنیت گله‌ای سرمایهگذاری، بزرگ‌ترین عامل فوران حباب است.
در ادامه به بررسی حباب قیمت در بازارهای سرمایه‌ای مهم می‌پردازیم و راهکارهایی برای شناسایی نشانه‌های آن معرفی می‌کنیم.
حباب قیمت طلا و محاسبه ارزش طلا
برخلاف سایر سرمایه‌گذاری‌ها، بیشتر ارزش طلا بر اساس سهم آن در جامعه نیست. مردم به مسکن برای زندگی و نفت به‌عنوان انرژی برای اموری مانند رانندگی، تامین گرمایش و غیره خود نیاز دارند و ارزش سهام بر اساس سودآوری شرکت‌های نمایندگی تعیین می‌شود.
اما بیشترین استفاده از طلا به‌عنوان کالایی برای تولید اقلام لوکس است. بیشتر عرضه طلای سالانه به جواهرات (۷۸ درصد) تبدیل می‌شود. سایر صنایع از جمله الکترونیک، پزشکی و دندانپزشکی به حدود ۱۲ درصد از عرضه سال نیاز دارند. مابقی برای تراکنش‌های مالی (۱۰%) استفاده می‌شود.
قیمت طلا بیش از هر کالای دیگری به این دلیل افزایش می‌یابد که مردم تصور می‌کنند که حالا وقت بالا رفتن قیمت است. به‌عنوان‌مثال، مردم ممکن است بر این باور باشند که طلا در برابر تورم مقاوم است و در نتیجه با افزایش تورم، آن را خریداری می‌کنند. هیچ دلیل اساسی وجود ندارد که ارزش طلا با کاهش ارزش دلار افزایش یابد. بلکه صرفاً به این دلیل روی می‌دهد که مردم آن را درست می‌دانند.
سه سال پس از اینکه طلا به بالاترین سطح خود در سال ۲۰۱۱ یعنی ۱۸۹۶/۵۰ دلار در هر اونس رسید، در ۱۷ دسامبر ۲۰۱۵ بیش از ۸۰۰ دلار در هر اونس کاهش یافت و به ۱۰۵۰/۶۰ دلار در هر اونس رسید. طی دو سال بعد یعنی در پایان سال ۲۰۱۷، قیمت طلا به ۱۳۰ دلار افزایش یافت. تورمی وجود نداشت و بازار سهام در حال ثبت رکوردهای جدیدی بود. اینها هر دو محرک تاریخی افزایش قیمت طلا هستند. تنها تصور تورم احتمالی به دلیل کاهش دلار بود که قیمت طلا را افزایش داد.
شناسایی نشانه‌های حباب قیمت طلا
تشخیص حباب طلا در گذشته بسیار آسان است؛ اما بسیاری از تحلیلگران سعی می‌کنند تعیین کنند که یک حباب چه زمانی شکل‌گرفته است یا چه زمانی در شرف ترکیدگی است، که تقریباً همیشه محل بحث است.
یکی از راه‌های اندازه‌گیری احتمال وقوع حباب، استفاده از نمودار بلندمدت برای تجزیه‌وتحلیل شاخص‌های حرکت، مانند میانگین متحرک نمایی (EMA) و نشانگر قدرت نسبی (RSI) است. هر چه این شاخص‌ها مدت بیشتری در سطوح بسیار صعودی باقی بمانند، احتمال ایجاد حباب دارایی بیشتر می‌شود.
حباب قیمت رمزارز چیست؟
همان‌طور که گفته شد، حباب زمانی در بازار شکل می‌گیرد که قیمت دارایی بالاتر از ارزش آن باشد. به طور معمول، سرمایه‌گذاری‌ها و دارایی‌ها بر اساس عواملی مانند تقاضا، درآمد، پتانسیل رشد و موارد دیگر ارزش‌گذاری می‌شوند. بااین‌حال، در برخی موارد، ارزش دارایی بیش از حد انتظار افزایش می‌یابد.
حباب قیمت کریپتو در شرایط زیر تشکیل می‌شود:
- هیجان در مورد یک دارایی خاص منجر به افزایش سریع قیمت می‌شود.
- سرمایه‌گذاران متوجه افزایش ارزش می‌شوند و در یک دارایی خاص سرمایهگذاری می‌کنند؛ با این اقدام قیمت را بیشتر می‌کنند.
- با سرمایهگذاری بیشتر افراد، قیمت دارایی از ارزش ذاتی آن فراتر خواهد رفت.
همه افزایش‌های سریع قیمت، نشان‌دهنده حباب کریپتو نیست. به‌عنوان‌مثال، جهش قیمت‌ها می‌تواند در دوره‌های بهبودی پس از رکود رخ دهد. تفاوت اصلی این است که این افزایش قیمت‌ها را بتوان با عوامل سنتی مورد استفاده برای ارزیابی یک سرمایهگذاری توجیه کرد.
ارزیابی اینکه آیا ارزش ارزهای دیجیتال مختلف موجه است یا اینکه صرفاً به دلیل هیجان بیش از حد ارزش‌گذاری شده‌اند، دشوار است. سرمایه‌گذاری‌های سنتی بر اساس عملکرد تجاری و سایر معیارهای مالی ارزش‌گذاری می‌شوند، درحالی‌که ارزهای دیجیتال اساساً بر اساس عواملی مانند تقاضا، هزینه تولید و رقابت ارزش‌گذاری می‌شوند.
بیت‌کوین، یکی از محبوب‌ترین ارزهای دیجیتال، طی سال‌های حیات خود در بازارهای مالی فراز و فرودهای بسیاری تجربه کرده و از دام حباب‌ها در امان نبوده:
- در دسامبر ۲۰۱۷، قیمت آن قبل از ترکیدن حباب به بیش از ۱۳۰۰۰ دلار رسید.
- در سال ۲۰۱۹، ارزش آن از حداقل ۳۴۰۰ دلار به بیش از ۱۲۰۰۰ دلار افزایش یافت.
- در اکتبر ۲۰۲۱، پس از فرود و فرازهای فراوان، بیت کوین به بیش از ۶۱۰۰۰ دلار رسید.
درحالی‌که قیمت فعلی بیت کوین از آن زمان تا ۲۳ آگوست ۲۰۲۲ به ارزش فعلی کاهش‌یافته است، این میزان هنوز بسیار بالاتر از آن چیزی است که بسیاری از متخصصان در زمان معرفی ارزهای رمزارز برای اولین‌بار به آن فکر می‌کردند. تعیین اینکه چه چیزی باعث این نوسانات در ارزش بیت کوین شده است دشوار است، زیرا بیشتر ارزش آن از حدس و گمان ناشی می‌شود.
نشانه‌های حباب قیمت در رمزارز
بهترین راه برای تشخیص حباب کریپتو، درک رفتار بازار است. بااین‌حال، بسیاری از سرمایه‌گذاران تا زمانی که حباب نترکد، متوجه آن نمی‌شوند. به‌علاوه، شناسایی حباب‌های کریپتو پیچیده‌تر از حباب‌ها در بازارهای سنتی است.
با سرمایه‌گذاری‌های سنتی، یک سرمایه‌گذار ممکن است بتواند حباب اقتصادی را پیش‌بینی کند؛ یعنی زمانی که قیمت شروع به بالارفتن از ارزش واقعی سرمایهگذاری کند. افراد می‌توانند برای تعیین ارزش واقعی سرمایهگذاری به عملکرد تجاری، معیارهای مالی و سایر عوامل نگاه کنند.
بااین‌حال، وقتی صحبت از ارز دیجیتال به میان می‌آید، نمی‌توان از این عوامل سنتی استفاده کرد. به‌عنوان‌مثال، اگر بلافاصله پس از یک پست ویرال در شبکه اجتماعی افزایش شدید قیمت اتفاق بیفتد، ممکن است سرمایه‌گذاران در مورد یک فرصت جدید هیجان‌زده باشند و حباب قیمت روی دهد.
حباب مسکن چیست؟
حباب مسکن، مانند افزایش شدید قیمت هر محصول یا خدمات دیگر معمولاً با جهش تقاضا و مقدار محدود موجودی آغاز می‌شود.
تقاضا با تمایل خریداران بیشتر به بازار افزایش می‌یابد. سپس، دلالان وارد می‌شوند، املاک را می‌خرند. با عرضه محدود و تقاضای زیاد، قیمت‌ها باید افزایش یابد.
در نهایت، قیمت‌ها می‌تواند به سطح ناپایدار افزایش یابد. قیمت خانه برای خریدار متوسط یا حتی خریدار بالاتر از حد متوسط در آن منطقه غیرقابل‌تحمل می‌شود.
مهم است فراموش نکنید که حباب یک اتفاق موقتی است. در بازار سهام، حباب قیمت سریع اتفاق می‌افتد و می‌تواند حتی سریع‌تر هم بشکند. اما به گفته صندوق بین‌المللی پول (IMF) حباب مسکن می‌تواند برای چندین سال باقی بماند.
در هر زمانی عوامل خارجی می‌توانند بازار حبابی مسکن را تشدید کند؛ مانند افزایش نرخ وام مسکن و این باعث می‌شود که از دسترس افراد بیشتری کم شود. رکود اقتصادی باعث افزایش بیکاری می‌شود و افراد بیشتری را از مجموعه خریداران مسکن خارج می‌کند. دلالان احساساتی و عصبی می‌شوند و دیگر به دنبال خانه‌هایی جهت سود و افزایش قیمت نمی‌گردند. در این شرایط آگاهی و درک از روانشناسی بازار می‌تواند به شما دید بهتری بدهد.
چه چیزی باعث ایجاد حباب مسکن می‌شود و چه علائمی دارد؟
حباب مسکن اغلب نشانه‌ای از قیمت‌های متورم مصنوعی است. عوامل متعددی وجود دارد که می‌تواند منجر به این وضعیت شود، از جمله افزایش سریع تقاضا و کمبود عرضه برای پاسخگویی به آن تقاضا. سایر عوامل احتمالی عبارت‌اند از نرخ پایین وام مسکن، استانداردهای ضعیف اعتباری و دلالی گسترده سرمایه‌گذاران.
حباب مسکن اغلب می‌تواند نتیجه یک چرخه معیوب باشد: نرخ‌های پایین منجر به افزایش خرید می‌شود که نتیجه آن کاهش عرضه و غیره است. ممکن است مدتی طول بکشد تا عرضه املاک و مستغلات واکنش نشان دهد و موجودی را اضافه کند؛ بسته به بازار، ممکن است به‌سادگی امکان اضافه‌کردن موجودی کافی برای پاسخگویی به تقاضا وجود نداشته باشد. در این صورت شرکت‌های سرمایهگذاری املاک و خانه‌های حرفه‌ای به معادله اضافه می‌شوند، و خریدار خانه معمولی می‌تواند از بازار خارج شود.
حباب دلار چیست؟ بررسی نحوه شناسایی آن
حباب دلار زمانی اتفاق می‌افتد که تئوری برابری قدرت خرید، رویکرد مبتنی بر دارایی و پولی، هم سو با ارزش ذاتی آن نباشد.
در واقع، در رویکرد پولی باید تولید ناخالص پشتوانه‌ای باشد برای نرخ ارز تا اختلاف میان نرخ رشد نقدینگی و رشد پایه عاملی برای افزایش ارزش آن شود.
فاکتور برابری قدرت خرید به این موضوع اشاره دارد که متغیرهای اقتصاد کلان و میزان تورم داخلی و تورم آمریکا محاسبه شود. لازم به ذکر است که اقتصاد کلان شامل میزان تولید، تورم و همچنین میزان تراز پرداخت‌هاست.
رویکرد مبتنی بر دارایی باید دلار را به‌عنوان دارایی در نظر بگیرد که تقاضا بر اساس معیارهای بازدهی آن باشد. همان طور که گفته شد میزان عرضه و تقاضا بر ارزش دلار تأثیرگذار است؛ بنابراین میزان صادرات و واردات بر ارزش واقعی و مورد انتظار ارز تأثیر می‌گذارند.
برای شناسایی قیمت حباب دلار باید تمامی این معیارها را محاسبه کنید و ارزش واقعی آن را به دست بیاورید. در این صورت می‌توانید پی به حبابی بودن یا نبودن آن ببرید.
حباب بورس چه زمانی اتفاق می‌افتد؟
حباب بازار سهام یا حباب بورس زمانی است که قیمت سهام به‌سرعت به نقطه‌ای می‌رسد که از ارزش ذاتی یا درآمدشان بسیار فراتر می‌رود. این حباب قیمتی، به دلیل فعالیت دلالان می‌تواند شامل تمام سهام یک بازار سهام یا سهام یک بخش خاص باشد. هنگامی که حباب در نهایت می‌ترکد و قیمت‌ها شروع به کاهش می‌کند، می‌تواند منجر به فروش وحشتناک و احتمالاً سقوط بازار سهام شود.
یک حباب می‌تواند ناشی از تغییر شرایط اقتصادی یا نیازهای اجتماعی باشد. نرخ‌های بهره پایین می‌تواند سرمایه‌گذاران بیشتری را تشویق کند که از نگهداری پول نقد به سمت خرید سهام حرکت کنند، یا سیاست‌های جدید می‌تواند ارزش بازار را فراتر از سطح قبلی آن افزایش دهد. یک فناوری نوآورانه یا محصول جدید نیز می‌تواند باعث ایجاد علاقه به بازار سهام بین سرمایه‌گذاران شود.
از چه معیارها یا شاخص‌هایی می‌توان برای شناسایی حباب قیمت بازار سهام استفاده کرد؟
- نسبت قیمت به سود که اغلب با نسبت P/E شناخته می‌شود، قیمت سهام یک شرکت را نسبت به درآمد آن منعکس می‌کند. نسبت P/E بالا می‌تواند به این معنی باشد که روی یک شرکت بیش از حد ارزش‌گذاری شده است.
- نسبت شیلر CAPE نسبت قیمت به سود تعدیل شده چرخه‌ای (CAPE) است. قیمت سهام یک شرکت را بر میانگین درآمد آن در ۱۰ سال گذشته تقسیم می‌کند که بر اساس تورم تعدیل شده است. این معیار نیز به ارزیابی ارزش شرکت در دوره‌های مختلف یک چرخه اقتصادی کمک می‌کند.
- شاخص بافت یا سرمایه‌گذار افسانه‌ای وارن بافت که آن را به‌عنوان «بهترین معیار برای ارزیابی وضعیت ارزش‌گذاری در هر لحظه» توصیف می‌کند. این معیار نسبت ارزش کل بازار سهام به تولید ناخالص داخلی را اندازه‌گیری می‌کند. نسبت بالا نشان‌دهنده ارزش بیش از حد بازار است.
- شاخص نوسانات یا CBOE که معمولاً به‌عنوان معیار ترس از آن یاد می‌شود، شاخص بورس گزینه‌های هیئت‌مدیره (CBOE) است که سطح نوسانات مورد انتظار در بازارها را اندازه‌گیری می‌کند. سطح بالا می‌تواند نشان دهد که خرس‌ها شروع به تسلط بر بازار صعودی کرده‌اند و ممکن است یک عقب‌نشینی در راه باشد.
آیا می‌توان گرفتار حباب قیمت نشد؟
حباب قیمت ناشی از انتظارات غیرواقعی و حدس و گمان در مورد یک دارایی یا عملکرد اقتصادی یک بخش به دلیل جابه‌جایی در پویایی بازار است. افزایش شکاف بین عملکرد بخش واقعی و بخش مالی باعث ایجاد حباب می‌شود. به‌یاد داشته باشید اگر این وضعیت به‌موقع بررسی شود، می‌تواند مانع از سقوط بازارها و ازدست‌دادن سرمایه‌گذاران شود و حتی ممکن است از رکود در اقتصاد جلوگیری کند.
