اندیکاتور RSI چیست؟ آموزش تشخیص انواع واگرایی در rsi
اندیکاتور rsi چیست؟ rsi به عنوان مهم‌ترین اندیکاتور تحلیل تکنیکال به شمار می‌رود که معامله‌گران برای تحلیل روند قیمت از آن استفاده می‌کنند. بررسی سرعت تغییرات قیمت برای معامله‌گران اهمیت زیادی دارد به همین دلیل آن‌ها به سراغ چنین اندیکاتوری می‌روند.
با توجه به اهمیت شناسایی بهترین نقطه برای شروع خرید و فروش در بازارهای مالی، در این مقاله به ارائه آموزش اندیکاتور rsi می‌پردازیم.
آشنایی بیشتر با اندیکاتور rsi
یکی از قدرتمندترین روش‌هایی که برای تحلیل و پیش‌بینی بازار به کار می‌رود تا معامله‌گران بتوانند از نوسانات همیشگی قیمت‌ها به سودهای قابل ملاحظه‌ای دست پیدا کنند، استفاده از تحلیل تکنیکال است. تریدرهایی که از تحلیل تکنیکال استفاده می‌کنند سراغ ابزارهای مختلفی می‌روند تا بهترین زمان برای ورود به بازار معاملاتی و خرید و فروش را پیدا کنند.
در این بین یکی از پرکاربردترین و محبوب‌ترین ابزارهای موجود با عنوان اندیکاتور rsi شناخته می‌شود. این اندیکاتور را با نام شاخص قدرت نسبی (Relative Strength Index) نیز می‌شناسند که rsi مخفف آن محسوب می‌شود. اندیکاتور rsi به عنوان یک اندیکاتور مومنتوم (Momentum) نیز شناخته می‌شود.
از اندیکاتورهای مومنتوم برای شناسایی قدرت و ضعفی که در قیمت یک دارایی وجود دارد، استفاده می‌شود. بررسی شتاب افزایشی یا کاهشی قیمت‌ها برای معامله‌گران اهمیت زیادی دارد. اندیکاتور rsi بهترین ابزار برای این کار است.
فردی با نام ولز وایلدر (Welles Wilder) در کتابی با عنوان «مفاهیم جدید در سیستم‌های معاملاتی تکنیکال» در سال ۱۹۷۸، اندیکاتور rsi را معرفی کرد. به خاطر بسپارید کسانی که در بازار سهام و فارکس (Forex) فعالیت می‌کنند این اندیکاتور را مورد استفاده قرار می‌دهند.
اندیکاتور rsi چه کاربردهایی دارد؟
اندیکاتور rsi یک اسیلاتور (Oscillator) به حساب می‌آید که کار آن اندازه‌گیری میزان سرعت و تغییری است که در قیمت‌ها به وجود می‌آیند. شاخص قدرت نسبی بین صفر تا ۱۰۰ حرکت می‌کند. در این اندیکاتور نقطه‌های ۳۰ و ۷۰ بسیار مهم هستند. سطح ۳۰ به عنوان سطح حمایتی و از سطح ۷۰ به عنوان سطح مقاومتی یاد می‌شود.
در واقع عدد بالای ۷۰ نشان می‌دهد که معامله‌گر می‌تواند خرید کند؛ چون بالای ۷۰ اشباع خرید (Overbought) را نشان می‌دهد. اگر هم عدد، پایین ۳۰ باشد معامله‌گر می‌تواند عملیات فروش خود را انجام دهد. پایین ۳۰ نشان دهنده اشباع فروش (Oversold) است. البته هر معامله‌گری استراتژی خاص خودش را دارد و خرید و فروش می‌تواند در کنار این تحلیل‌ها طبق استراتژی معامله‌گر پیش برود.
به خاطر داشته باشید که اگر خط مورد نظر بین ۳۰ و ۷۰ در حال حرکت یا نوسان باشد در این صورت روند خنثی را نشان می‌دهد. در روند خنثی تکلیف بازار مشخص نیست و معمولا معامله‌گران از خرید و فروش خودداری می‌کنند.
کاربرد مهم دیگر اندیکاتور rsi این است که می‌توانید از آن برای تشخیص خط روند نیز استفاده کنید. یعنی با تحلیل خط روند قادر هستید که به پیش‌بینی مهم‌ترین و حساس‌ترین نقاط خرید و فروش بپردازید؛ بنابراین دیتاهای اندیکاتور rsi می‌توانند سیگنال‌های صعودی و نزولی قیمت‌ها را نشان می‌دهد.
برای درک تفاوت‌های اسیلاتور و اندیکاتور، مقاله تفاوت اسیلاتور و اندیکاتور در بلاگ والکس را مطالعه نمایید.
تنظیمات اندیکاتور RSI
افراد از این اندیکاتور استفاده می‌کنند تا به نمودار قیمت دسترسی داشته باشند و بتوانند نوسانات آن را محاسبه کنند. برای این موضوع باید به سراغ پلتفرم بازار معاملاتی خود بروید. در صورتی که فعالیت شما در حوزه ارزهای دیجیتال است می‌توانید از نرم‌افزاری به نام متاتریدر (MetaTrader) استفاده کنید. می‌توانید برای افزودن اندیکاتور rsi به نمودار خود مراحل زیر را بروید:
مرحله اول: به سراغ قسمت اندیکاتورها بروید و اندیکاتور RSI را جستجو کنید. وقتی گزینه “Relative Strength Index” را مشاهده کردید، روی آن کلیک کنید. با کلیک روی آن اندیکاتور RSI به نمودار شما اضافه می‌شود. نمودار این اندیکاتور یک قسمت جداگانه و زیر نمودار قیمت قرار می‌گیرد.
مرحله دوم: کمی بالاتر می‌توانید تنظیمات مربوط به اندیکاتور RSI را مشاهده کنید. این قسمت گزینه‌های جالبی دارد. اگر دوست نداشتید می‌توانید اندیکاتور مورد نظر را خاموش یا روشن کنید. در بخش تنظیمات می‌توانید دوره‌های زمانی اندیکاتور را تنظیم کنید. امکان تنظیم رنگ‌بندی نیز وجود دارد.
در بخش تنظیمات کدهای برنامه‌نویسی اندیکاتور RSI نیز قرار دارد که می‌توانید آن‌ها را ببینید. ضربدری که در تصویر می‌بینید برای این است که اندیکاتور را حذف کنید. در گزینه آخر تنظیمات این موارد وجود دارند:
- قابلیت تغییر محل اندیکاتور در نمودار
- قابلیت تنظیم هشدار برای مقادیر مختلف اندیکاتور
محاسبات اندیکاتور rsi چگونه است؟
اندیکاتور rsi تنظیمات پیش‌فرض مختلفی دارد. معامله‌گران طبق اهداف سرمایه‌گذاری خود در هر یک از بازارهای مالی می‌توانند تنظیمات مورد نظر خود را اعمال کنند. یکی از رایج‌ترین تنظیماتی که بیشتر معامله‌گران آن را به کار می‌برند، تنظیم دوره ۱۴ روزه اندیکاتور rsi است. در این بازه ۱۴ دوره‌ای میانگین سود (Average Gain) و میانگین ضرر (Average Loss) مورد بررسی معامله‌گر قرار می‌گیرد.
فراموش نکنید که میانگین سود نشان دهنده تغییرات صعودی قیمت است و میانگین ضرر تغییرات نزولی قیمت را نشان می‌دهد. در صورتی که تنظیم ۱۴ دوره‌ای را انتخاب کنید، به این ترتیب میانگین‌های سود و ضرر را در ۱۴ روز آخر به شما نشان می‌دهد. اگر این زمان به ساعت تغییر پیدا کند در آن صورت می‌توانید تغییراتی که در ۱۴ ساعت گذشته روی قیمت دارایی مورد نظرتان صورت گرفته است را مشاهده کنید.
معامله‌گران استراتژیهای معاملاتی خاص خودشان را دارند. قرار نیست همه یک بازه ۱۴ دوره‌ای را برای تشخیص میانگین سود و ضرر اعمال کنند. افراد می‌توانند طبق استراتژی‌هایی که دارند دوره‌های پیش‌فرض دیگر را در نظر بگیرند.
نیازی نیست برای استفاده از اندیکاتور rsi محاسبات سخت ریاضی را انجام دهید چرا که به صورت خودکار عملیات میان‌گیری آن انجام می‌شود. اگر بخواهید برای محاسبه میانگین سود و ضرر در اندیکاتور rsi وقت بگذارید، فرصت‌های معاملاتی ویژه‌ای را از دست می‌دهید.
تعداد کندل‌ها (Candle) برای تعیین میانگین سود و ضرر مورد محاسبه قرار می‌گیرند. برای این موضوع به کندل قبلی توجه می‌کنند و بسته شدن آن را با سود و زیان مورد بررسی قرار می‌دهند. میانگین کندل‌های فعلی که قیمت آن‌ها از کندل‌های قبل از خود بیشتر باشند، نشان دهنده میانگین سود هستند. اگر میانگین کندل‌های فعلی کمتر از کندل‌های قبلی باشد، میانگین ضرر را نشان می‌دهند و محاسبات را طبق این میانگین‌های سود و ضرر حساب می‌کنند.
روش خواندن اندیکاتور rsi
بین نمودارهای اندیکاتور rsi تفاوت زیادی وجود ندارد. به همین دلیل خواندن آن نیز دشوار نیست. معمولا در نمودارهای این اندیکاتور می‌توانید سه خط مهم را مشاهده کنید که به شرح زیر هستند:
- خط اول: نقطه‌چین‌هایی که به صورت مستقیم در بالا قرار دارند.
- خط دوم: نقطه‌چین‌هایی که به صورت مستقیم در پایین هستند.
- خط سوم: منحنی وسط نمودار که معمولا طبق نوسانات مختلف از نقطه‌چین‌هایی که در بالا یا پایین هستند، رد می‌شوند.
منحنی‌های اندیکاتور rsi نشان می‌دهند که مناطق اشباع خرید یا اشباع فروش کجا قرار دارند و معامله‌گر چه زمانی باید به معامله ورود کند. وقتی که این اندیکاتور وارد مقدار ۳۰ یا حتی کمتر از آن شود نشان می‌دهد که معامله‌گران در حال فروش هستند و بازار یک روند منفی و سیر نزولی را به خود گرفته است.
وقتی که اندیکاتور rsi از مقدار ۷۰ رد شود، جو بازار را مثبت در نظر می‌گیرند. در این شرایط بازار روند صعودی دارد و نشان می‌دهد که بیشتر معامله‌گران در حال خرید کردن هستند. این منحنی‌هایی که در اندیکاتور rsi نمایش داده می‌شوند، سرعت بالای حرکت بازار را به معامله‌گر گوشزد می‌کنند. آن‌ها باید با بررسی این نمودارها هر چه سریع‌تر استراتژیهای خاص خود را برای کسب سود از این نوسانات به کار بگیرند.
نقش اندیکاتور rsi در تشخیص روند
شرایط بازار همیشه در حال تغییر است. چیزهایی که طبق گفته‌ها و شنیده‌ها به دستتان می‌رسند می‌توانند پوسته ظاهری تغییرات بازار را نشان دهند که اصلا قابل اعتماد نیستند. نمودارهای این اندیکاتور قادر هستند که حقایق مهمی در مورد اینکه بازار دقیقا در چه شرایطی قرار دارد را در اختیارتان بگذارند.
به همین دلیل است که یکی از کاربردهای مهم این اندیکاتور نقش آن در تشخیص روند قیمت‌ها است. محدوده خط ۵۰ را در نظر بگیرد. در صورتی که اندیکاتور rsi از محدوده ۵۰ به بالا حرکت کند، نشان دهنده مثبت بودن روند بازار است.
این نشان می‌دهد که قیمت‌ها روند افزایشی به خود گرفته‌اند و معامله‌گران بیشتر روی خرید تمرکز دارند. در صورتی که اندیکاتور rsi از محدوده ۵۰ به سمت پایین حرکت کند، نشان دهنده نزولی بودن بازار است. بیشتر معامله‌گران در این شرایط نزولی اقدام به فروش می‌کنند.
اندیکاتور rsi اطلاعات ارزشمندی را در مورد نوساناتی که در قیمت‌ها وجود دارند ارائه می‌دهد. اما معامله‌گران حرفه‌ای و تحلیل‌گرانی که در حوزه بازارهای مالی فعالیت دارند، تأکید می‌کنند که باید از اندیکاتورهای مختلف در کنار هم استفاده کرد که تا درصد خطا در تحلیل‌ها به شدت کاهش پیدا کند.
واگرایی در اندیکاتور rsi چیست؟
معامله‌گران و تحلیل‌گران حرفه‌ای برای اینکه به تحلیل‌های دقیقی از شرایط بازار برسند، از واگرایی استفاده می‌کنند. در صورتی که بین قیمت و اندیکاتور rsi اختلافی وجود داشته باشد، به آن واگرایی می‌گویند. وقتی این اختلاف رخ می‌دهد؛ یعنی یک روند معکوس بالقوه در حال وقوع است.
واگرایی در دو نوع اصلی با عنوان واگرایی معمولی (Regular Divergence) و واگرایی مخفی (Hidden Divergence) وجود دارد. هر کدام از نوع معمولی و مخفی به واگرایی مثبت و منفی نیز تقسیم‌بندی می‌شوند که به شرح زیر هستند:
واگرایی معمولی مثبت
زمانی که روند نزولی باشد، شاهد رخ دادن واگرایی مثبت هستیم. واگرایی مثبت نشان می‌دهد که روند نزولی در حال تمام شدن است و روند صعودی به زودی خودش را نشان می‌دهد. در این حالت برای تشخیص واگرایی از کف‌هایی که در نمودار قیمت و اندیکاتور rsi شکل گرفته‌اند، استفاده می‌شود.
وقتی کف‌هایی که در نمودار قیمت تشکیل شده‌اند حالت نزولی داشته باشند و کف‌هایی که در اندیکاتور rsi هستند به صورت صعودی باشند، می‌گویند که واگرایی معمولی مثبت وجود دارد. واگرایی مثبت نشان دهنده سیگنال خرید است.
واگرایی معمولی منفی
در انتهای یک روند صعودی، واگرایی معمولی منفی خودش را نشان می‌دهد. واگرایی معمولی منفی می‌تواند روند مثبت یک قیمت را به یک روند نزولی تبدیل کند. این تغییر وضعیت از منفی به مثبت علت نام‌گذاری آن به واگرایی معمولی منفی است. اگر در اندیکاتور rsi این واگرایی را مشاهده کردید، یعنی سیگنال فروش وجود دارد. معامله‌گران طبق این سیگنال وارد معاملات فروش می‌شوند.
واگرایی مخفی مثبت
واگرایی مخفی نشان می‌دهد که روند همچنان ادامه دارد. زمانی که روند صعودی وجود دارد، واگرایی مخفی مثبت شکل می‌گیرد. برای اینکه این روند را تشخیص دهند به سراغ کف‌های روند که به صورت صعودی هستند می‌روند.
اگر متوجه شدید که کف‌های تشکیل شده فعلی از کف‌های قبلی بالاتر هستند؛ اما این موضوع در اندیکاتور rsi یک روند نزولی دارد، نشان دهنده وجود واگرایی مخفی مثبت است. به این ترتیب روند صعودی همچنان ادامه خواهد داشت.
واگرایی مخفی منفی
در روندهای نزولی می‌توانید واگرایی منفی را پیدا کنید. وقتی یک روند نزولی ادامه‌دار است نشان می‌دهد که واگرایی مخفی منفی شکل گرفته است. قله‌های قیمتی که در روند نزولی وجود دارند برای تشخیص وضعیت واگرایی مخفی منفی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در روند نزولی وقتی متوجه شدید که قله‌های قیمتی به صورت نزولی شکل می‌گیرند و این موضوع در اندیکاتور به صورت صعودی هستند، یعنی واگرایی مخفی منفی وجود دارد. به طور کلی استفاده کردن از استراتژی واگرایی در اندیکاتور rsi یک اقدام هوشمندانه برای شناسایی موقعیت‌های کسب سود و کاهش ضررهای احتمالی است.
استراتژیهای کاربردی اندیکاتور rsi
کمی قبل‌تر گفتیم که دوره پیش‌فرض این اندیکاتور روی ۱۴ است. از این رو اگر هنوز در استفاده آن به مهارت‌های بالایی نرسیدید، توصیه می‌کنیم آن را روی همین حالت پیش‌فرض قرار دهید.
نکته مهمی که باید بدانید در مورد تایم فریم (Time Frame) یا دوره زمانی است. در دوره‌های زمانی بالاتر سیگنال‌های قوی‌تری نسبت به دوره زمانی پایین‌تر وجود دارند. وقتی که کار با اندیکاتور rsi را آغاز می‌کنید متوجه می‌شوید که امکان رخ دادن واگرایی نزولی در دوره زمانی ۱۵ دقیقه‌ای نیز وجود خواهد داشت.
به همین دلیل باید به سیگنال‌هایی که در تایم فریم‌های بالاتر و پایین‌تر شکل می‌گیرند، بسیار توجه کنید. برای اینکه کار با اندیکاتور rsi بتواند شما را به هدف خود یعنی کسب سودهای کلان و پیروزی در معاملات بازارهای مالی برساند، می‌توانید از دو استراتژی مهم استفاده کنید:
اشباع خرید و اشباع فروش
وقتی سطح قیمت فعلی از ارزش ذاتی آن بیشتر باشد، اشباع خرید رخ می‌دهد. تحت تأثیر عوامل مختلف این اشباع خرید می‌تواند افزایش پیدا کند. زمانی که اشباع خرید رخ می‌دهد بسیاری از معامله‌گران منتظر برگشت قیمت‌ها هستند.
اندیکاتور rsi برای اینکه بتواند نقاط دقیق اشباع خرید را شناسایی کند و معامله‌گران طبق آن معاملات خود را انجام دهند از یک فرمول خاص استفاده می‌کند. این فرمول نشان می‌دهد که قیمت در مدت ۱۴ روز قبل چه نوساناتی داشته است.
زمانی که ریزش اندیکاتور RSI صورت بگیرد معامله‌گران متوجه می‌شوند که اشباع فروش در حال شکل‌گیری است. در این شرایط معامله‌گران معمولا وارد معامله فروش نمی‌شوند. کمی صبر می‌کنند تا بتوانند رده پایی از افزایش قیمت را پیدا کنند.
وقتی اشباع فروش اتفاق بیفتد ممکن است که مدت زمانی کوتاه یا طولانی طول بکشد تا قیمت‌ها روند صعودی به خود بگیرند. البته برخی از معامله‌گران از این حالت برای انجام معامله استفاده می‌کنند و منتظر نمی‌مانند. این موضوع به استراتژی مخصوص به خودتان مربوط می‌شود.
این استراتژی در اندیکاتور rsi اهمیت زیادی دارد اما نمی‌تواند صد در صد تضمین کند که کدام نقطه آخرین کف و سقف است و شما در صورت ورود به معامله می‌توانید به موفقیت برسید. ممکن است در سیگنال اشباع فروش شاهد ادامه‌دار بودن روند نزولی باشید. از این رو فروش در این شرایط ریسک بالایی دارد.
به همین دلیل توصیه می‌کنیم از میانگین‌های متحرک دیگر هم استفاده کنید تا تصمیم‌های بهتر و آگاهانه‌تری بگیرید. همچنین به خاطر بسپارید مناطق اشباع خرید و فروش به شما دستور نمی‌دهد که در این شرایط حتما باید معامله کنید، به شما هشدار می‌دهند که در مورد قیمت، حساسیت بیشتری به خرج دهید.
به کارگیری استراتژی واگرایی در معاملات
واگرایی‌ها را توضیح دادیم که می‌توانند نقش مهمی در موفقیت معاملات شما ایفا کنند. اگر قصد دارید در مورد شکل گرفتن دره در نمودار خود اطلاعات مهمی به دست آورید باید در حین کار با اندیکاتور rsi به واگرایی نیز توجه کنید.
وقتی در اندیکاتور rsi واگرایی نزولی را مشاهده کردید توصیه می‌کنیم برای ورود به معامله فروش اقدامات مهمی انجام دهید؛ چرا که معامله‌گران حرفه‌ای با فروش در این شرایط، سودهای کلانی کسب می‌کنند. وقتی در این اندیکاتور با واگرایی صعودی روبه‌رو شدید، معامله خرید خود را انجام دهید.
در به کارگیری استراتژی واگرایی توجه ویژه‌ای به حد ضرر خود نیز داشته باشید و آن را از کف قبلی، پایین‌تر در نظر بگیرید چرا که شما می‌دانید ممکن است کف جدیدی شکل نگیرد. در صورتی که کف جدید شکل بگیرد متوجه نادرست بودن تحلیل خود می‌شوید. در این شرایط حد ضرر فعال خواهد شد.
تعیین حد ضرر نقش مهمی در کاهش خطرهای سرمایه‌گذاری شما دارد و اجازه نمی‌دهد که سرمایه‌های خود را به خاطر تحلیل‌های اشتباه از دست بدهید. البته از تحلیل نادرست ترسی نداشته باشید. این تحلیل‌ها به شما کمک می‌کنند که تحلیل تکنیکال و کار با اندیکاتور rsi را بهتر یاد بگیرید.
کاهش خطا در اندیکاتور rsi
هیچ اندیکاتوری بدون خطا نیست. برای کاهش خطاهای آن و استفاده از یک تحلیل بهینه می‌توانید نکات زیر را به کار بگیرید:
مدیریت خطر توسط معامله‌گر
اندیکاتور rsi را کامل‌ترین اندیکاتوری که وجود دارد در نظر نگیرید. دنیای ارزهای دیجیتال و دنیای بورس هر روز در حال تنش و نوسان است. هیچ چیز ثابتی در این مورد وجود ندارد. تنها توجه به نوسان‌های بازارهای مالی نشان می‌دهد که باید روی مدیریت ریسک معاملات خود کار کنید.
می‌توانید از قانون «سه درصد» برای این موضوع استفاده کنید. طبق این قانون یک معامله‌گر برای یک معامله نباید بیشتر از سه درصد از دارایی‌های خود را به کار بگیرد. در این صورت حتی اگر در معامله موفق نشود نیز ضرر زیادی نمی‌کند، چون هنوز بخش مهمی از سرمایه‌های خود را دارد.
استفاده از پارامترهای مختلف
در بازارهای مالی با مسئله‌ای به نام بازگشت روند روبه‌رو می‌شویم که نشان می‌دهد بازار در حال معکوس شدن است. می‌توانید از این شرایط به سودهای کلانی برسید. برای شناسایی مناطق اشباع خرید و فروش تنها روی پارامترهای ۷۰ و ۳۰ متمرکز نشوید. برخی از معامله‌گران حرفه‌ای از پارامترهای ۸۰ و ۲۰ نیز استفاده می‌کنند. می‌توانید از تایم فریم‌های ساعتی، روزانه یا هفتگی نیز استفاده کنید.
توجه به سیگنال‌های جعلی اندیکاتور rsi
یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که در حین کار با شاخص قدرت نسبی باید به آن توجه کنید، به سیگنال‌های جعلی مربوط می‌شود. سیگنال جعلی در این شرایط رخ می‌دهند:
- اندیکاتور rsi از ۷۰ بیشتر شود
- شاخص قدرت نسبی rsi از ۳۰ کمتر شود
همین افزایش و کاهشی که رخ می‌دهد باعث شکل‌گیری سیگنال‌های جعلی برای خرید و فروش می‌شود. چون این نوسانات با شدت همراه نیستند معامله‌گری که از این اندیکاتور به تنهایی استفاده می‌کند، دچار اشتباه می‌شود، معامله می‌کند و زیان می‌بیند. توصیه می‌کنیم برای شناسایی این خطاهای سیگنال‌های جعلی در کنار این اندیکاتور از اندیکاتورهای دیگر هم استفاده کنید.
آیا اندیکاتور RSI قابل اطمینان است؟
شاخص قدرت نسبی یکی از معروف‌ترین اندیکاتورهایی است که روزانه توسط معامله‌گران مبتدی و حرفه‌ای استفاده می‌شود. کار با آن برای بیشتر معامله‌گران راحت است و این اندیکاتور توانسته فرصت‌های مناسب خرید و فروش را به تریدرها نشان دهد. اندیکاتور rsi قابل اعتماد است، اما اگر در کنار آن از اندیکاتورهای دیگر و استراتژیهای مختلف استفاده کنید، بهتر خواهد بود. چرا که میزان خطای شما را در تحلیل‌ها کاهش می‌دهد و در معاملات خود موفقیت‌های بیشتری کسب خواهید کرد.
سوالات متداول
معامله‌گرانی که به دنبال فرصت‌های سرمایه‌گذاری هستند، باید به دنبال مقادیری از RSI باشند که به ۳۰ یا پایین‌تر از آن سطح می‌رسند.
کارشناسان پیشنهاد می‌کنند برای بیشترین کارایی ممکن از این اندیکاتور، بازه زمانی ۸ تا ۱۱ روزه را انتخاب کنید.
اگر عدد به دست آمده زیر ۳۰ باشد بازار گاوی و اگر بالای ۷۰ باشد بازار خرسی خواهد بود.
گام قبلی (۲۱/۳۳) گام بعدی
