مفهوم ضرر ناپایدار و عوامل موثر بر آن در بازار رمز ارزها

دنیای ارزهای دیجیتال بسیار گسترده است و روش‌های سرمایه‌گذاری و کسب درآمد متنوعی نیز در مقابل معامله‌گران قرار دارد. بعد از معامله کردن، مهم‌ترین روشی که می‌توانید به وسیله آن سود قابل توجهی به دست آورید استفاده از استخر نقدینگی (Liquidity Pool) است.

استخرهای نقدینگی نقش مهمی در اکوسیستم دیفای (DeFi) ایجاد می‌کنند. حتی در این روش که خطرات آن کمتر است معامله‌گران با مسئله ضرر ناپایدار (Impermanent Loss) روبه‌رو می‌شوند.

در این مقاله از مجله والکس همه آنچه که باید در مورد ضرر ناپایدار بدانید را بررسی می‌کنیم. شناخت این موضوع که Impermanet Loss چیست؟ به شما کمک می‌کند تا بتوانید تأثیرات منفی و مخرب آن روی کاهش سرمایه‌های ارزشمند خود را خنثی کنید.

ضرر ناپایدار چیست؟

در بازار ارزهای دیجیتال هیچ وقت چیزی ثابت نیست. قیمت‌ها مدام در حال تغییر هستند و همین موضوع دنیای رمز ارزها را جذاب و هیجان‌انگیز می‌کند. ضرر هم بخش مهمی از پستی و بلندی این بازار است.وقتی که شما یک ارز دیجیتال را با قیمت خاصی خریداری می‌کنید ممکن است در طی مدتی قیمت آن با زمانی که شما آن ارز را خریداری کرده‌اید به کلی تغییر کند، طوری که شما دچار ضرر شوید. به این موضوع ضرر ناپایدار می‌گویند. هر چقدر تغییر در قیمت بیشتر باشد در مقابل آن شما متحمل ضررهای بیشتری خواهید شد.

در نتیجه به صورت تخصصی Impermanent Loss یعنی وقتی سرمایه خود را وارد استخر نقدینگی خاصی می‌کنید امکان روبه‌رو شدن با ضرر ناپایدار به وجود می‌آید. در آن صورت می‌بینید که دارایی‌هایتان در مقایسه با زمانی که سرمایه‌گذاری خود را شروع کردید با شدت زیاد یا کم تغییر می‌کنند. به همین دلیل در بازار ارزهای دیجیتال باید به استاپ لاس (Stop loss) نیز توجه کنید.

به این ترتیب وقتی می‌خواهید دارایی خود را برداشت کنید می‌بینید که مبلغ زیادی وارد استخر نقدینگی کرده‌اید اما حالا باید کمتر از مقدار وارد شده برداشت کنید. این ضرر ناپایدار برای کسانی که سرمایه بسیار قابل توجهی وارد استخرهای نقدینگی کرده‌اند و بخواهند در مقابل این تغییر قیمت اقدامات عجولانه‌ای انجام دهند، ممکن است به یک ضرر دائمی تبدیل شود.

چه استخرهایی کمترین ضرر ناپایدار را تجربه می‌کنند؟

فراموش نکنید که استخرهای نقدینگی دارایی لازم برای صرافی‌های غیرمتمرکز را تأمین می‌کنند و این موضوع وظیفه مهم آن‌ها محسوب می‌شود؛ بنابراین مهم است که در انتخاب آن‌ها نهایت دقت و حساسیت را به کار بگیرید.

برخی از استخرهای نقدینگی برای قیمت‌گذاری محدوده‌هایی را تعیین می‌کنند. استیبل کوین‌ها (Stablecoin) نوعی ارز دیجیتالی هستند که آن‌ها را جهت کاهش نوسانات قیمت طراحی کرده‌اند. استیبل کوین‌ها محدوده مشخصی از قیمت دارند. از این رو اگر آن‌ها را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کنید به خاطر همین محدودیت در قیمت اگر با ضرر ناپایدار روبه‌رو شوید کمتر ضرر می‌کنید.

هر چند که ضرر ناپایدار در استخر نقدینگی وجود دارد ولی همان‌طور که از نامش نیز مشخص است این ضررها پایدار نیستند. در واقع زمانی که این اتفاق رخ می‌دهد کارمزدهایی که معامله‌گر کسب می‌کند به نوعی جبران کننده Impermanent Loss است.

اگر بخواهیم یک استخری که در بین معامله‌گرها به استخر زیان‌ده معروف است را مثال بزنیم استخر نقدینگی یونی سوآپ (Uniswap) گزینه خوبی است. یونی سوآپ بیشتر از سایر استخرها با ضررهای ناپایدار روبه‌رو می‌شود اما افراد همچنان آن را برای سرمایه‌گذاری انتخاب می‌کنند، زیرا کارمزدهای معاملاتی پُرسودی دارد. همین موضوع مانع از کاهش سرمایه‌های معامله‌گرها می‌شود.

ضرر ناپایدار ضرر است یا سود؟

همان‌طور که گفتیم وقتی که این زیان ناگهانی رخ می‌دهد به دلیل کارمزد ناشی از تراکنش‌ها یا پاداش‌های “LP” معامله‌گر می‌تواند از رخ دادن ضرر ناگهانی به سودهای قابل توجهی برسد. این دیدگاه فنی نشان می‌دهد که ضرر ناپایدار الزاما به معنای ضرر واقعی و صد در صدی نیست.

وقتی شما اقدام به سرمایه‌گذاری روی یک ارز دیجیتال می‌کنید از افزایش قیمت آن می‌توانید به سود برسید. اگر می‌گویند ضرر، منظور همان سودی است که شما می‌توانستید به خاطر افزایش قیمت ارز مورد نظرتان به دست آورید اما این سود را کسب نمی‌کنید و به پاداش توکن نقدینگی نیز نمی‌رسید.

نحوه تخمین ضرر ناگهانی چگونه است؟

حتما برای شما هم سؤال است که اگر ضرر ناپایدار اتفاق بیفتد تغییری که در دارایی‌های شما رخ می‌دهد چقدر است؟ محاسبه آن اصلا دشوار نیست. به خاطر بسپارید در این محاسبه کارمزدهای ناشی از انجام معاملات حساب نشده است. نحوه تخمین ضرر ناپایدار به شرح زیر است:

• اگر تغییر قیمت ۲۵/۱ برابر باشد در آن صورت ۶/۰ درصد ضرر خواهید کرد.
• اگر تغییر قیمت ۵/۱ برابر اتفاق بیفتد در آن صورت ۲ درصد زیان می‌کنید.
• در صورتی که شاهد تغییر قیمت ۷۵/۱ برابری باشید یعنی ۸/۳ درصد ضرر خواهید کرد.
• وقتی تغییر قیمت ۲ برابر باشد باید شاهد ضرر ۷/۵ درصدی باشید.
• وقتی تغییر قیمت ۳ برابر باشد ضرر هم ۴/۱۳ درصد خواهد بود.
• با تغییر قیمت ۴ برابری ۲۰ درصد ضرر را تجربه می‌کنید.
• وقتی که تغییر ۵ برابری اتفاق بیفتد شاهد ضرر ۵/۲۵ درصدی خواهید بود.

به عنوان یک معامله‌گر قبل از اینکه وارد بازار مالی ارزهای دیجیتال شوید باید بتوانید حد ضرر آن را مشخص کنید. این محاسبه به شما کمک می‌کند تا به خوبی شرایط ورود به بازار و انجام معاملات را بسنجید و میزان زیان ناگهانی روی سرمایه‌های خود را کاهش دهید.

چه زمانی ضرر ناپایدار دائمی می‌شود؟

معامله‌گر باید حساب و کتاب برداشت خود را طبق تحلیل‌های تخصصی انجام دهد. این موضوع نه تنها در خرید و فروش ارز دیجیتال بلکه در استخرهای نقدینگی نیز باید مورد توجه قرار بگیرد. انجام اقدامات ناگهانی بلافاصله بعد از تغییر قیمت، احتمال اینکه ضرر ناپایدار شما را دائمی کند افزایش می‌دهد. اگر می‌خواهید تغییر قیمت، ضرر ناپایدار شما را دائمی نکند نباید به هنگام تغییر قیمت اقدام به برداشت کنید.

وقتی میزان سرمایه‌گذاری شما رقم‌های بالایی داشته باشد باید خطرهای ناشی از برداشت بعد از تغییر قیمت را نیز بپذیرید. معمولا با کارمزدهایی که عاید معامله‌گر می‌شود این خطرها جبران می‌شوند. از این رو باید هنگام انجام واریز به یک بازار ساز خودکار “AMM” مطمئن شوید که می‌توانید پیامدهای ضررهای ناپایدار را به خوبی درک کنید.

چه راهی برای جلوگیری از Impermanent Loss وجود دارد؟

در حوزه‌های مالی غیرمتمرکز نمی‌توانید در زمینه از بین بردن ضرر ناپایدار کاری کنید. ضرر ناگهانی به عنوان بخش جدانشدنی دنیای ارزهای دیجیتال محسوب می‌شوند. کاری که شما می‌توانید انجام دهید این است که با تحلیل جلو بروید تا کمتر با این موضوع روبرو شوید. چند راهی که می‌تواند احتمال رخ دادن این ضرر را تا حد قابل قبولی کنترل کند شامل موارد زیر هستند.

• در استخرهای نقدینگی که محدوده قیمت پایینی دارند کار خود را شروع کنید.
• برای کاهش اثرات منفی ضرر ناپایدار، سرمایه‌گذاری خود را در استخرها با دارایی‌های کم شروع کنید.
• به سراغ استخرهای انعطاف‌پذیر بروید. ارزهای دیجیتال بانکور (Bancor) و بالانسر (Balancer) دارای این استخرهای انعطاف‌پذیر هستند که خطر ضرر ناپایدار را کاهش می‌دهند.

استخرهای نقدینگی معتبر دیگری هم وجود دارند که روی فناوری بلاک چین فعال هستند و با قرارداد هوشمند (Smart contract) به معامله‌گرها خدمات ارائه می‌دهند. می‌توانید برای سرمایه‌گذاری روی این استخرها حساب باز کنید. فراموش نکنید که استخرهای معتبر نقش مهمی در کاهش ضرر ناپایدار دارند. مهم‌ترین و قابل اعتمادترین استخرهای نقدینگی به شرح زیر هستند:

1. کاردانو (cardano)
2. بایننس کوین (Binance coin)
3. پولکادات (Polkadot)
4. اتریوم (Ethereum)

چه خطرهایی در استخرهای نقدینگی وجود دارند؟

هر چند که این استخرها به عنوان یک بستر مناسب برای سرمایه‌گذاری شناخته می‌شوند اما خطرهایی نیز دارند. مهم‌ترین خطر، مربوط به ضرر ناپایدار است که به آن اشاره شد. اما خطر دیگری که باید به آن توجه داشته باشید به قراردادهای هوشمند برمی‌گردد.

در صورتی که سرقت یا مشکلی در این قراردادها به وجود آید باید با دارایی‌های خود خداحافظی کنید؛ چون هیچ مرجعی توانایی پیگیری و رسیدگی به این موضوع را ندارد. علت این مشکل هم به توسعه دهندگانی برمی‌گردد که در کار خود حرفه‌ای نیستند و استخر را در برابر حملات هکرها ایمن نکرده‌اند.

ضرر ناپایدار و اعتماد به استخرهای نقدینگی

ضرر ناگهانی جزء جدانشدنی از استخرهای نقدینگی است و باید از آن آگاه باشید. اعتماد به میزان خطرپذیری شما برمی‌گردد.

اگر به خاطر مشکلاتی که در بازارهای ارزهای دیجیتال وجود دارد از سرمایه‌گذاری‌های متنوع خودداری کنید هرگز به درآمد و سود نخواهید رسید. بهترین راه این است که خطرهای ناشی از ضرر ناپایدار را بپذیرید و با علم به وجود آن‌ها نسبت به انجام معاملات اقدام کنید.

سؤالات متداول