استخراج نقدینگی چیست؟ بررسی مفهوم لیکوییدیتی ماینینگ در دیفای

فکر می‌کنید اصلی‌ترین هدف کاربران دنیای ارزهای دیجیتال چیست؟ قطعا کسب سود و درآمدزایی جزو اولین و مهم‌ترین اهداف آن‌ها خواهد بود. شما به عنوان یک کاربرد در بازار ارزهای دیجیتال، راه‌های متعددی برای کسب درآمد خواهید داشت. پیچیدگی این بازار به قدری زیاد است که همیشه چیزی برای یادگیری در آن وجود خواهد داشت. اما یکی از جدیدترین و جذاب‌ترین راه‌های رسیدن به سود در آن، استخراج نقدینگی است.

استخراج نقدینگی که شامل استیک کردن دارایی در پروتکل‌های دیفای و دریافت توکن بومی آن پلتفرم به عنوان پاداش می‌شود، یکی از روش‌های کسب درآمد دیفای است که مورد توجه بسیاری از کاربران این فضا قرار گرفته است. در این روش شما مجبور به معامله دارایی خود نیستید و تنها با تزریق آن دارایی به استخرهای نقدینگی و ذخیره کردن سرمایه خود در پلتفرم‌های دیفای مختلف، می‌توانید به سودی قابل قبول برسید. در ادامه این مطلب مفهوم لیکوییدیتی ماینینگ را در پروتکل‌های دیفای بررسی خواهیم کرد و به بیان مزایا و چالش‌های آن نیز خواهیم پرداخت.

تعریف استخراج نقدینگی

مفهوم استخراج نقدینگی یا لیکوییدیتی ماینینگ (Liquidity Mining) برای اولین بار توسط صرافی “IDEX” و در سال ۲۰۱۷ معرفی شد. کمی بعد در سال ۲۰۱۹ پروتکل‌هایی مثل چین لینک (Chainlink) و سینتیکس (Synthetix) آن را پرورش دادند و تا حدودی اصلاح کردند. در نهایت در سال ۲۰۲۰ مورد استفاده کامل در دنیای کریپتوکارنسی قرار گرفت. این اتفاق دقیقا بعد از محبوبیت پروتکل‌هایی مثل یونی سواپ و کامپوند و در سال ۲۰۲۰ به وقوع پیوست.

پروتکل وام دهی کامپوند با ارائه توکن حاکمیت خود (COMP) و سپس اجرا شدن مفهوم استخراج نقدینگی در آن توانست پیشرفت چشمگیری را تجربه کند. چند روز بعد از اجرا شدن این مفهوم در این پروتکل، مارکت کپ توکن بومی آن به چیزی حدود ۸۰۰ میلیون دلار رسید. اکنون پلتفرم‌های غیر متمرکز زیادی از این مفهوم در ساختار خود استفاده می‌کنند.

استخراج نقدینگی یکی از مؤلفه‌های اصلی دیفای (DeFi) یا امور مالی غیر متمرکز است که از سال ۲۰۲۰ تبدیل به یکی از ترندهای دنیای ارزهای دیجیتال تبدیل شده است. این مفهوم باعث شد تا حجم معاملات ماهانه در اکثر  صرافی‌های غیر متمرکز (DEX) چند برابر شود. به عبارتی می‌توان این گونه گفت که مفهوم لیکوییدیتی ماینینگ بیانگر روشی هوشمند و تأثیرگذار برای توزیع توکن‌های بومی پروتکل‌های مختلف است. جالب توجه است که اکثر این پلتفرم‌ها، برنامه‌هایی غیر متمرکز هستند.

اگر قصد ارائه پاسخی کامل‌تر به سوال استخراج نقدینگی چیست داشته باشیم، می‌توان این گونه گفت. زمانی که شما به عنوان کاربر یک پلتفرم در سیستم مالی غیر متمرکز در حال فعالیت هستید، با توجه به نوع و میزان همکاری و فعالیت خود در برنامه، پاداشی به صورت توکن بومی آن پلتفرم دریافت خواهید کرد. به این فرایند استخراج نقدینگی می‌گویند.

کاربردهای استخراج نقدینگی در دیفای

امور مالی غیر متمرکز یا دیفای که این روزها نقل محافل کارشناسی در دنیای کریپتوکارنسی است، شامل خدمات و امور مالی می‌شود که بر بستر بلاکچین ارائه می‌شود و هیچ نیازی به نهادهای مرکزی مثل اتحادیه‌ها، بانک‌ها و … و سازمان‌های نظارتی ندارند. تمام اموری که شامل جایگزین کردن خدمات شخص ثالث با قراردادهای هوشمند بر سیستم مالی سنتی می‌شود در دسته امور مالی غیر متمرکز قرار دارد.

استخراج نقدینگی نیز یکی از موارد و مفاهیم مهمی است که در این حوزه ارائه می‌شود. صرافی‌های غیر متمرکز در راستای تأمین نقدینگی مورد نیاز خود خدمات متفاوتی را ارائه می‌دهند. اموری مثل وام دهی یا پروسه سپرده گذاری، معمولا با هدف تزریق سرمایه به استخر نقدینگی در این صرافی‌ها ارائه می‌شود. در نتیجه فردی که به عنوان یک ماینر نقدینگی به استخراج نقدینگی در این صرافی‌ها می‌پردازد، به نوعی در تأمین نقدینگی مورد نیاز آن صرافی نقش مهمی ایفا کرده است. ضمن اینکه در نهایت سودی را بابت این سپرده گذاری یا وام دهی دریافت می‌کند.

توکن‌های اختصاصی پلتفرم‌های غیر متمرکز عموما طبق کد برنامه نویسی شده پروتکل طراحی می‌شوند. درست است که استفاده از اکثر این توکن‌ها در خارج از پلتفرم دیفای تولید کننده امکان‌پذیر نیست، اما بالا رفتن نقدینگی آن‌ها، ایجاد بازارهای معاملاتی خلاقانه و افزایش استفاده از آن‌ها تا حدودی باعث ارزش آن‌ها می‌شود.

روش انجام استخراج نقدینگی

استخراج نقدینگی یا لیکوییدیتی ماینینگ یکی از راه‌های کسب درآمد در دنیای کریپتوکارنسی است که نیازی به انجام تراکنش‌های ارزی و خرید و فروش دارایی ندارد. یکی دیگر از مفاهیمی که در کنار “liquidity mining” قابل ذکر است، مفهوم ییلد فارمینگ (Yield Farming) است. طبق این مفاهیم شما تنها با قفل کردن دارایی خود در پروتکل‌هایی مخصوص این کار، می‌توانید پاداش کسب کنید و به عبارتی درآمدزایی کنید.

فرض کنید شما در شرایطی هستید که قصد معامله کردن دارایی خود را ندارید اما از طرف دیگر مایل به کسب سود هستید. در چنین شرایطی منطقی‌ترین راهی که وجود دارد استخراج نقدینگی است به این صورت که یکی از پروتکل‌های غیرمتمرکز را انتخاب می‌کنید و دارایی خود را به عنوان یک سپرده مشخص در آن سرمایه گذاری می‌کنید. فرایند واریز، وام دهی و سپرده گذاری یک ارز دیجیتال و ارائه سرمایه به استخر نقدینگی و در نهایت کسب درآمد، چکیده‌ای از روش کار فرایند استخراج نقدینگی است.

اکثر صرافی‌های غیرمتمرکزی که در بازار رمز ارزهای در حال فعالیت هستند به دنبال افراد جدیدی هستند که به عنوان یک کاربر خوب بتوانند به پلتفرم سرمایه تزریق کنند. به عبارتی سعی دارند که کاربرانی را که با هدف استیکینگ سرمایه فعالیت می‌کنند به خود جذب کنند. در ازای این مشارکت نیز به کاربران خود پاداش خواهند داد. حال این پاداش ممکن است در غالب توکن بومی یا حق نظارت بر پروژه ارائه شود.

نکته مهمی که وجود دارد این است که اکثر صرافی‌های غیر متمرکز در فکر جایگزین کردن دفاتر سفارش خود با بازارسازهای خودکار هستند. حال ممکن است سوال کنید که چرا؟ این بازارسازهای خودکار برای کاربران پلتفرم مورد نظر امکانی را فراهم می‌کنند که بتوانند یک توکن را با توکن دیگر در استخر نقدینگی معامله کنند. کارمزد این معاملات توسط بازارسازهای خودکار جمع شده و در نهایت به تأمین کنندگان نقدینگی تعلق می‌گیرد. در این صورت یک فرایند برد برد اتفاق خواهد افتاد. زیرا کاربر عادی یک پلتفرم، بابت استفاده از امکانات صرافی غیر متمرکز و انجام معامله ارز خود کارمزد پرداخت کرده و در طرف مقابل فرد ارائه دهنده نقدینگی نیز سود دریافت خواهد کرد.

مزایای استخراج نقدینگی و سودی که برای کاربران دارد

درست است که استخراج نقدینگی یکی از مفاهیم تازه وارد در بازار ارزهای دیجیتال است، اما در همین مدت زمان کم توانسته جایگاه خود را پیدا کند. بنابراین در حال حاضر از ان به عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای این حوزه مخصوصا در قسمت مربوط به امور مالی غیر متمرکز (دیفای) یاد می‌شود. در ادامه به مهم‌ترین مزایای لیکوئیدیتی ماینینگ اشاره خواهیم کرد.

بهبود نقدینگی

یکی از اصلی‌ترین اهداف پلتفرم‌های مالی غیر متمرکز این است که یک استخر نقدینگی غیر متمرکز، خودساخته و بادوام داشته باشند که با ارائه سیستم تشویقی جامع برای کاربران خود، باعث ایجاد نقدینگی کافی برای خود شوند. استخراج نقدینگی و سودی که ضمن آن به کاربران تعلق می‌گیرد بخشی از این سیستم تشویقی خواهد بود.

این موضوع در حالی است که نقدینگی تمام سرمایه‌های موجود یکی از مؤلفه‌های اساسی و حیاتی نقدینگی کل سیستم اقتصادی خواهد بود. به زبان ساده‌تر این پروژه‌های مالی غیر متمرکز، یک استخر نقدینگی اختصاصی ندارند و نمی‌توانند یک نقدینگی ثابت را مهیا کنند.

بهبود پروسه کشف قیمت

فناوری بلاکچین از زمان ورود به بازار ارزهای دیجیتال تا کنون توانسته گسترش چشمگیری داشته باشد. در راستای این توسعه پروژه‌ها و پلتفرم‌های زیادی تأسیس شدند که مفهوم لیکوییدیتی ماینینگ می‌تواند مانند یک پل ارتباطی بین آن‌ها عمل کند. به عبارتی می‌توان این گونه گفت که سرعت تناوب ارزش معاملات را افزایش داده و قیمت دارایی‌های مختلف را سریع‌تر و بهتر کشف می‌کند.

بهبود کشف قیمت (Price Discovery) به این معنا است که تریدرها شناخت بهتر و دید بازتری نسبت به شرایط بازار و میزان عرضه تقاضای دارایی‌های مختلف خواهند داشت. در این صورت است که می‌تواند بیش از پیش از فرصت‌های آینده خود در بازار رمز ارزها استفاده کند. استخراج نقدینگی می‌تواند تغییر چشمگیری در اختصاص منابع ایجاد کند. بدین ترتیب سرمایه گذاران و سازمان‌ها و نهادهای مالی مختلف می‌توانند با توجه به قیمت دارایی‌ها، تصمیمات منطقی‌تر و درست‌تری بگیرند.

استراتژی بازاریابی با تأثیر بیشتر

یکی دیگر از مزایای استخراج نقدینگی، مفید واقع شدن آن در خصوص پوشش رسانه‌ای، افزایش آگاهی عمومی و جلب توجه تبلیغاتی است. البته باید توجه داشته باشید که تمام بودجه استخراج نقدینگی شبکه در کمپین معرفی محصول خرج نشود.

توزیع برابر همراه با موانع کمتر

مزیت دیگر استخراج نقدینگی شامل افرادی می‌شود که قصد مشارکت در امور مالی غیرمتمرکز را داشتند اما سرمایه کافی برای این مشارکت را در اختیار نداشتند. مفهوم استخراج نقدینگی به عنوان راهی برای کسب درآمد در بازار ارزهای دیجیتال، برای سرمایه گذاران خرد و سرمایه گذاران سازمانی، شانس برابری ایجاد می‌کند.

چالش‌ها و معایب استخراج نقدینگی

صرافی‌های غیر متمرکز یا همان “DEX”ها ساختار نوینی را برای فعالیت خود در پیش گرفته‌اند. این پلتفرم‌ها از زمان شروع به کار خود تا کنون، پیشرفت‌های زیادی را تجربه کرده‌اند اما این مسیر روبه‌رشد هنوز تمام نشده است. به همین دلیل است که برخی از این پلتفرم‌ها ممکن است به طور رندم شاهد ضعف‌های امنیتی باشیم. بنابراین اولین و مهم‌ترین چالش استخراج نقدینگی در این پلتفرم‌ها، در رابطه با تأمین امنیت کاربران خواهد بود.

یکی از ضعف‌های امنیتی این برنامه‌ها این است که ممکن است مورد حمله هکرها قرار بگیرند و طی این حملات، یک استخر نقدینگی هک شود. در این صورت کدنویسی مجدد آن استخر توسط افراد مهاجم به نفع خودشان خواهد بود. حال نکته‌ای که باید به آن توجه کنید این است که صرافی غیر متمرکز انتخابی خود را به طور کامل مورد بررسی قرار دهید.

برخی از این پلتفرم‌های متن باز، کدهای خود را به طور کامل منتشر می‌کنند. در این صورت شما به طور کامل به آن پروژه دسترسی خواهید داشت و امکان تست کردن آن نیز وجود دارد. بنابراین پلتفرمی که برای استخراج نقدینگی مطمئن و قابل اعتماد باشد، سرویس‌های خود را برای حسابرسی کاربران خود ارائه می‌دهد و در نهایت نتایج را به طور عمومی منتشر می‌کند.

یکی از ویژگی‌های مهم و اصلی پلتفرم‌های غیر متمرکز این است که در دسترس تمام افراد قرار دارد. بدین ترتیب کاربران می‌توانند به خلق استخرهای خود بر اساس اطلاعاتی غلط دست بزنند. برای مثال ممکن است از این طریق بسیاری از توکن‌های معروف و شناخته شده کپی شوند و کاربران نیز متوجه کپی بودن آن نشوند. این موضوع بیانگر این است که دسترسی زیاد کاربران به امور مختلف ریسک زیادی هم به همراه خود دارد که برای جلوگیری از سو استفاده هکرها باید نهایت دقت و توجه خود را به خرج دهید.

پروتکل‌های استخراج نقدینگی

تا این قسمت از این مقاله درباره استخراج نقدینگی، نحوه کارکرد و مزایای آن صحبت کردیم. حال نوبت به بررسی انواع مختلف پروتکل‌هایی است که به اجرای این مفهوم می‌پردازند که به طور کلی شامل سه دسته زیر می‌شوند:

• مبتنی بر بازاریابی
• غیر متمرکز تدریجی
• تقریبا غیر متمرکز

مبتنی بر بازاریابی

پروتکل‌های مبتنی بر بازاریابی اساساً مدتی قبل از عرضه کامل به بازار معرفی می‌شوند. در این صورت افراد علاقه‌مند به مشارکت می‌توانند قبل از ارائه شدن کامل پلتفرم به آن بپیوندند. بدین ترتیب توسعه دهندگان این پروژه‌ها قبل از اینکه مرحله فعال‌سازی پلتفرم را به طور کامل طی کنند، کاربران و طرف‌داران زیادی را جذب خود می‌کنند. در نتیجه این بازاریابی کمک می‌کند تا نقدینگی لازم برای شروع به کار پروژه تهیه شود.

غیرمتمرکز تدریجی

پروژه‌های غیر متمرکز تدریجی هنوز به طور کامل غیر متمرکز نشده‌اند. بنابراین کنترل و مدیریت کامل پلتفرم بر عهده خود کاربران نیست. به همین دلیل است که توسعه دهندگان پروژه‌های این جنینی پس از ارائه پلتفرم، مدت زمانی مشخص برای ارائه یک سبک نظارتی جدید در پروژه نیاز دارند. ضمن اینکه قبل از ایجاد این مدل نظارتی، عموما توکن‌های بومی این پلتفرم‌ها در بازار موجود خواهند شد.

تقریبا غیرمتمرکز

اکثر برنامه‌های غیرمتمرکز جزو این دسته هستند. استخراج نقدینگی و پروژه‌های این ساختار عموما با هدف غیر متمرکز سازی فعالیت می‌کنند. بنابراین به دنبال راه‌هایی هیجان‌انگیز برای پاداش دادن به اعضای فعال خود هستند. دریافت توکن حاکمیتی جزو این راه‌ها است. با توجه به این موارد تیم توسعه دهنده پروژه‌های این چنینی سعی دارند که با ارائه توکن به شیوه‌ای از غیرمتمرکز بودن پلتفرم خود مطمئن شوند.

پلتفرم‌های ارائه دهنده استخراج نقدینگی

احتمالا تا کنون متوجه شده‌اید که تعداد پلتفرم‌های ارائه دهنده استخراج نقدینگی نسبتا زیاد است. این برنامه‌ها ویژگی‌های مختلفی دارند فرصت‌های متفاوتی برای سرمایه گذاری شما ایجاد می‌کنند. توجه داشته باشید که قبل از انتخاب یک برنامه مناسب، تمام ویژگی‌های مثبت و منفی آن را بررسی کنید و به تمام ریسک‌ها و خطرات احتمالی فکر کنید.

یونی سواپ

یکی از محبوب‌ترین و معروف‌ترین ارائه کنندگان استخراج نقدینگی، صرافی یونی سواپ (Uniswap) است. امکان اتصال مستقیم صرافی به کیف پول ارز دیجیتال و تعویض مستقیم توکن بین والت ارزی و استخر صرافی در این پلتفرم وجود دارد. به طور کلی از این پلتفرم به عنوان یکی از بزرگ‌ترین صرافی‌های غیر متمرکز در جهان می‌توان یاد کرد. به همین دلیل است که از توکن‌های بسیار زیادی پشتیبانی می‌کند. نکته مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که توکن‌هایی که در یونی سواپ پشتیبانی می‌شوند، همگی به طور اختصاصی توکن‌هایی با استاندارد ERC20 هستند. بنابراین باید دقت داشته باشید که کیف پول مورد نظرتان یک والت اتریوم باشد.

پلتفرم یونی سواپ دارای توکن بومی مخصوص به خود تحت عنوان “UNI” است که امروزه تبدیل به یکی از باارزش‌ترین ارزهای دیجیتال بازار شده است. افرادی که دارای این توکن هستند می‌توانند به طور مستقیم در آینده طراحی شبکه این پلتفرم تاثیرگذار باشند. همچنین خوب است بدانید که توکن یونی برای اولین بار از طریق ایر دراپ بین کاربران تقسیم شد.

استخراج نقدینگی در این پلتفرم و ارائه سرمایه به استخرهای نقدینگی آن به نسبت‌های یکسانی از اتریوم و توکن ارائه شده نیاز دارد. در نهایت پس از واریز هر دو دارایی به سیستم قراردادهای هوشمند، می‌توانید توکن “LP” یا “Liquidity Provider” دریافت کنید. فراموش نکنید که این توکن‌ها کاملا قابل معامله هستند.

کامپاند

یکی دیگر از صرافی‌های غیر متمرکزی که به عنوان ارائه دهنده استخراج نقدینگی عمل می‌کند، صرافی کامپاند (Compound) است. این صرافی غیر متمرکز مبتنی بر اتریوم از ارزهای دیجیتال مختلفی مثل تتر، اتریوم، Dai، USDC، WBTC، Basic Attention و Sai برای اموری مثل وام دهی و قرض گیری پشتیبانی می‌کند. استفاده از این سیستم باعث می‌شود تا کاربران زمان و تلاش کمتری صرف کنند و به عبارتی از ارتباط برقرار کردن با واسطه‌های سنتی در امان بمانند.

در نهایت نکته مهم دیگری که وجود دارد، توکن بومی صرافی کامپاند (COMP) است که افراد می‌توانند با انجام عملیات استخراج نقدینگی و تزریق سرمایه به استخرهای این پروژه این توکن را به عنوان پاداش دریافت کنند. ضمن اینکه امکان معامله این توکن در همین پلتفرم یا صرافی‌های متمرکز و غیر متمرکز دیگر نیز وجود دارد.

آوه

پلتفرم آوه (Aave) به عنوان یک صرافی غیرمتمرکز بر بستر اتریوم، یکی دیگر از چندین پلتفرم غیر متمرکز محبوب در بازار ارزهای دیجیتال است. امان وام دهی و قرض گرفتن در این پلتفرم برای کاربران آن به شکلی کارآمد و امن وجود دارد. شما به عنوان وام دهنده می‌توانید به منظور حفظ دارایی خود در مقابل نوسان، سرمایه خود را در این پلتفرم سپرده گذاری کنید. در نهایت نیز هر زمان که مایل باشید می‌توانید سرمایه خود را از آن خارج کنید.

یکی از ویژگی‌های مهم این صرافی، وام‌دهی سریع آن است. این وام‌های سریع در مقایسه با سیستم وام دهی سنتی بسیار مفید واقع می‌شود. در واقع کاربران آن می‌توانند بدون نیاز به وثیقه تا مقدار نامحدودی وام دریافت کنند. علاوه بر این موارد پلتفرم آوه از ارزهای دیجیتالی مثل اتر، دای، میکر (MKR)، BAT، تتر (USDT)، USDC، BUSD، SNX، TUSD، wBTC، sUSD و … پشتیبانی می‌کند. همچنین این پلتفرم دارای توکن حاکمیتی مخصوص خود تحت عنوان “AAVE” است.

کسب درآمد با لیکوییدیتی ماینینگ

مفهوم استخراج نقدینگی یکی از ساده‌ترین مفاهیم موجود در دنیای کریپتوکارنسی است. کاربران پروتکل‌های دیفای در ازای همکاری و مشارکتی که در پروژه مورد نظر خواهند داشت، توکن‌های بومی همان پروتکل را به عنوان پاداش دریافت می‌کنند و عمل استخراج نقدینگی انجام می‌شود.

حال نکته مهمی که وجود دارد این است که این سادگی در مفهوم لیکوییدیتی ماینینگ باعث آسیب دیدن شما نشود. به همین منظور قبل از انجام هر گونه سپرده گذاری در استخرهای نقدینگی پروتکل‌های مختلف به خوبی آن‌ها را بررسی کنید و از امنیت و اعتبار آن مطمئن شوید. استخراج نقدینگی در بازارهای مالی غیر متمرکز به زودی تبدیل به یکی از اصلی‌ترین راه‌های کسب درآمد می‌شود و جای سرمایه گذاری در بانک، خرید و فروش کالاهای ارزشمند و … را خواهد گرفت.