فیوچرز چیست؟ معرفی انواع قراردادها و معاملات آتی

معامله فیوچرز (Futures Trading) به‌عنوان یکی از مهم‌ترین و کاربردی‌ترین ابزارها در بازارهای مالی شناخته می‌شود که امکان معامله کاربران در دو جهت بازار را فراهم می‌کند. در واقع در این نوع معاملات، تریدرها امکان کسب سود در بازارهای نزولی را دارند. البته فعالیت در این بازارها نیاز به دانش تحلیل تکنیکال بالا دارد و مستلزم شناخت کافی کاربر نسبت به بازارهای مالی است. در این مقاله نحوه کار در این بازارها، انواع دارایی‌هایی که در این نوع قرارداد معامله می‌شوند، مزایا و معایب استفاده از این ابزار را بررسی می‌کنیم. اگر به دنبال درک بهتر این روش و شناخت چگونگی عملکرد آن هستید با ما همراه باشید.

فیوچرز چیست؟

معامله فیوچرز یکی از انواع معاملات آتی است که در آن، دو طرف قرارداد یعنی خریدار و فروشنده برای معامله یک دارایی با قیمتی مشخص در یک‌زمان مشخص در آینده به توافق می‌رسند. در واقع شما با استفاده از این روش، قیمت آینده یک دارایی را پیش‌بینی می‌کنید و بدون داشتن آن وارد معامله خرید یا فروش می‌شوید. اگر پیش‌بینی شما درست باشد، در زمان مشخص شده سود خود را از بازار دریافت کرده و از آن خارج می‌شوید. در غیر این صورت باید قیمت توافق شده را به‌طرف مقابل پرداخت کنید.

اجازه دهید با یک مثال موضوع را برای شما شفاف کنیم. فرض کنید دو فرد در یک بازار معامله می‌کنند. شخص A پیش‌بینی می‌کند که قیمت این دارایی از ۱۰ هزار دلار بیشتر خواهد شد پس، معامله لانگ (خرید) باز می‌کند؛ اما شخص B عکس این پیش‌بینی را انجام داده و معامله شورت (فروش) باز می‌کند. در تاریخ مشخص شده، قیمت دارایی ۸ هزار دلار می‌شود. در نتیجه شخص A دو هزار دلار ضرر کرده و شخص B دو هزار دلار سود می‌کند.

توجه داشته باشید که کارمزد حاصل از معاملات فیوچرز در زمان قرارداد محاسبه شده و از طرفین معامله دریافت می‌شود و نمی‌توان پرداخت آن را به تاریخ سررسید قرارداد موکول کرد.

بازارهای مناسب معامله فیوچرز

این معاملات را می‌توان در بازارهای متعددی انجام داد؛ اما از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• کالا
• دارایی‌های دیجیتال
• نفت
• طلا
• سهام
• نرخ بهره
• غذا
• ارز

انواع معاملات فیوچرز

معامله فیوچرز را می‌توان از نظر زمانی به دودسته تقسیم‌بندی کرد.

• قرارداد فیوچرز دارای سررسید
• معامله آتی بدون سررسید

معامله آتی دارای سررسید

در این روش خریدار و فروشنده متعهد می‌شوند در تاریخی خاص و با مبلغی مشخص معامله را انجام دهند. در زمان سررسید، نوسانات قیمت روی توافق انجام شده هیچ تأثیری نمی‌گذارد و طرفین باید به تعهدات خود عمل کنند.

فرض کنید کارخانه‌دار، قرارداد خرید گندم را به صورت فیوچرز با کشاورزی منعقد می‌کند. در نتیجه طرفین توافق می‌کنند تا گندم را در تاریخ و مبلغی مشخص تحویل داده و پول آن را دریافت کنند. اگر در سررسید، قیمت گندم افزایش یا کاهش یابد، هیچ تفاوتی در مفاد قرارداد ایجاد نمی‌شود و هر دو طرف باید به تعهدات خود عمل کنند.

معامله آتی بدون سررسید

نوع دوم ازاین‌قرارداد، بدون سررسید است که به آن پرپچوال (Perpetual Futures) نیز گفته می‌شود و در میان معامله‌گران از محبوبیت بسیار بالایی برخوردار است. بسیاری از افرادی که در بازارهایی مثل ارز دیجیتال، نفت و … فعالیت می‌کنند علاقه زیادی به استفاده از این نوع قراردادها دارند. در این مدل، قیمت دارایی مشخص می‌شود؛ اما زمان تحویل آن نامعلوم است.

روش تسویه در Future

یکی از ویژگی‌های معامله فیوچرز، تنوع روش‌های تسویه در آن است. خریدار و فروشنده می‌توانند با توجه به نیاز خود یکی از روش‌های موجود را انتخاب کنند. در ادامه انواع آن‌ها را شرح می‌دهیم:

• تسویه نقدی
• تسویه فیزیکی
• تسویه ترکیبی
• تسویه غیراستاندارد

نقدی

یکی از روش‌هایی که در معامله فیوچرز از آن استفاده می‌شود تسویه نقدی است. در این حالت، پرداخت مبلغ معامله بر اساس تفاوت قیمت روز با قیمت ذکر شده در قرارداد محاسبه و پرداخت می شود. از این روش به دلیل سرعت بالا برای معامله ارزها، منابع طبیعی، کالاهای مصرفی و … استفاده می کنند.

 این روش در قراردادهایی کاربرد دارد که تاریخ انقضا در آن‌ها مشخص باشد.

فیزیکی

در این روش، فروشنده باید دارایی مورد معامله را در تاریخی مشخص به خریدار تحویل دهد و مبلغ مورد توافق را دریافت کند. از تسویه فیزیکی زمانی استفاده می‌شود که مورد معامله قابلیت تحویل فیزیکی را داشته باشد. به‌عنوان‌مثال برای معاملات نفت، طلا و محصولات کشاورزی می‌توان از این نوع قرارداد استفاده کرد.

ترکیبی

در این روش، هم‌زمان از تسویه نقدی و فیزیکی استفاده می‌شود. یعنی بخشی از قرارداد با انتقال فیزیک دارایی و بخشی دیگر با پرداخت پول نقد تسویه می‌شود.

غیراستاندارد

در روش غیراستاندارد تسویه به شکل معمول انجام نمی‌شود و این توافقات بین طرفین است که مدل آن را مشخص می‌کند. این روش مناسب صنایع یا معاملات خاصی است که ویژگی یا مشخصات محصول، چگونگی ارزش‌گذاری آن را مشخص می‌کند.

به‌عنوان‌مثال ممکن است در یک معامله فیوچرز فروش قیر، طرفین توافق کنند که قیمت نهایی بر اساس قیمت روز نفت یا ترکیب قیر محاسبه شود.

بررسی مزایای معامله فیوچرز

معاملات آتی (فیوچرز) مزیت‌های مختلفی دارد که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم.

• مدیریت ریسک: شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران با استفاده از این روش می‌توانند ریسک بازار را به میزان قابل‌توجهی کاهش دهند و از بروز تقلب‌های احتمالی جلوگیری کنند.
• معاملات دوطرفه: در معامله فیوچرز، قابلیت خریدوفروش دارایی در هر دو جهت بازار وجود دارد. این ویژگی به کاربران اجازه می‌دهد تا در هر شرایطی از بازار سود کسب کنند.
• مشخص‌شدن ارزش دارایی: در بازار فیوچرز قیمت دارایی از قبل تعیین می‌شود و هیچ‌کدام از طرفین نمی‌توانند در زمان سررسید، آن را تحریف کنند.

بررسی معایب معامله فیوچرز

فیوچرز در کنار مزایای متعدد، معایبی نیز دارد که به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

• لیکویید شدن: برخی از سرمایه‌گذاران مرتکب اشتباه بزرگی می‌شوند و کل سرمایه خود را وارد بازار کرده یا از پول‌های قرضی استفاده می‌کنند. در چنین شرایطی اگر پیش‌بینی شما اشتباه باشد تمام سرمایه خود را از دست می‌دهید. پس بهتر است هیچگاه به طمع به‌دست‌آوردن ثروت، این اشتباه را انجام ندهید.
• اهرم و مارجین: اهرم و مارجین همانند شمشیری دو لبه هستند که می‌توانند سود یا زیان شما را بیشتر کنند. استفاده اشتباه از این قابلیت‌ها می‌تواند سرمایه شما را به طور کامل نابود کند.

فیوچرز مناسب چه کسانی است؟

اگر بخواهیم به شکل کلی به این سؤال پاسخ دهیم، معاملات فیوچرز مناسب کسانی است که ریسک‌پذیری بالایی دارند؛ زیرا در صورت پیش‌بینی اشتباه بازار، سرمایه آن‌ها در معرض خطری بزرگ قرار می‌گیرد. در ادامه چهار دسته از این افراد را معرفی می‌کنیم.

• سرمایه‌گذاران حرفه‌ای: معامله فیوچرز مناسب افرادی است که تجربه و دانش بسیار زیادی در بازار دارند؛ زیرا می‌توانند ریسک‌های خود را به شکل قابل‌توجهی کاهش و میزان بازدهی سرمایه را افزایش دهند.
• معامله‌گران کوتاه‌مدت: افرادی که می‌خواهند در بازه زمانی کوتاه از تغییرات بازار، سود کسب کنند. آن ها با پیش‌بینی صحیح آینده یک دارایی در کوتاه‌مدت، می‌توانند میزان سودهای خود را افزایش دهند.
• شرکت‌ها: شرکت‌ها می‌توانند با استفاده از این روش ریسک تغییرات قیمتی مواد اولیه، ارز و فروش محصولات خود را کاهش دهند. این کار موجب می‌شود دغدغه‌ای بابت تهیه مواد اولیه و فروش محصولات تولیدی نداشته باشند.

اصطلاحات بازار فیوچرز

برای درک بهتر یک بازار و چگونگی انجام معامله در آن، بهتر است با اصطلاحات آن آشنا شوید. در این بخش پرکاربردترین آن‌ها را در قالب جدول به شما معرفی می‌کنیم.

اصطلاحات	توضیحات
لوریج یا اهرم	یکی از جذابیت‌های معامله فیوچرز امکان استفاده از اهرم است. با این کار شما می‌توانید میزان سود خود را به طور چشمگیری افزایش دهید. میزان لوریج بسته به نوع بروکر یا صرافی که انتخاب می‌کنید کاملاً متفاوت است.
سرمایه اولیه یا مارجین	تریدرها برای ورود به یک معامله، نیاز به سرمایه اولیه‌ای دارند که به‌عنوان وثیقه از آن استفاده کنند. توجه داشته باشید اگر پیش‌بینی شما از بازار اشتباه باشد با رسیدن سرمایه شما به یک عدد خاص معامله به‌صورت خودکار بسته  می‌شود و سرمایه شما از بین می‌رود. به این اتفاق لیکویید شدن یا کال مارجین می‌گویند.
پوزیشن لانگ	این اصطلاح مربوط به زمانی است که شما در جهت صعود بازار وارد یک معامله می‌شوید.
پوزیشن شورت	در واقع زمانی که شما در جهت نزول یک بازار وارد معامله می‌شوید پوزیشن شورت باز کرده‌اید.
پی ان ال	PNL نشان‌دهنده میزان سود شما در یک معامله است.
تیک پروفیت	به معنی حد سودی است که شما برای معامله خود مشخص کرده‌اید.
استاپ‌لاس	حد ضرر یا استاپ‌لاس نشان دهنده میزان ریسک‌پذیری شما در یک معامله را نشان می‌دهد. به‌محض عبور قیمت از حد ضرر شما، معامله بسته می‌شود.

تفاوت فیوچرز و اسپات

دو تفاوت مهم بین یک معامله فیوچرز و اسپات وجود دارد که موجب می‌شود بسیاری از سرمایه‌گذاران و معامله‌گران، Futures را ترجیح دهند.

اهرم یا لوریج

در بازار فیوچرز شما می‌توانید با پرداخت بخش کوچکی از مبلغ یک دارایی و با استفاده از اهرم وارد معامله شوید؛ اما در یک معامله اسپات چنین امکانی وجود ندارد و شما می‌توانید به‌اندازه دارایی خود بیت کوین خریداری کنید.

انعطاف‌پذیری

در حالت اسپات شما زمانی از خرید یک دارایی سود می‌برید که قیمت آن افزایش یابد؛ ولی در فیوچرز شما می‌توانید از ریزش بازار نیز سود کسب کنید. فرض کنید قیمت بیت کوین از ۱۰۰۰ دلار به ۵۰۰ دلار کاهش پیدا کند. آیا با معاملات اسپات می‌توانید سود کسب کنید؟ جواب منفی است؛ زیرا در این حالت فقط زمانی سرمایه شما بیشتر می‌شود که قیمت افزایش پیدا کند؛ اما در معامله فیوچرز شما می‌توانید قیمت را پیش‌بینی کنید و در جهت نزول (شورت) وارد بازار شوید.

نقدینگی

نقدینگی در بازار فیوچرز بیشتر از اسپات است؛ زیرا بسیاری از معامله‌گران ترجیح می‌دهند در معاملات دوطرفه شرکت و در هر حالتی از بازار سود کسب کنند. به این موضوع توجه کنید که هر چه میزان نقدشوندگی بازار بالاتر باشد، ریسک معاملات کمتر می‌شود.

معاملات تعهدی والکس

در حال حاضر برخی از صرافی‌های داخلی برای دسترسی بیشتر کاربران ایرانی به امکانات بیشتر، به راه‌اندازی بازارهای اهرمی اما با نامی متفاوت روی آورده‌اند. معامله تعهدی والکس نیز یکی از این بازارها است که امکان معامله ۹ ارز دیجیتال را برای کاربران فراهم می‌کند. در این بازار کاربران قادر به ایجاد پوزیشن‌های خرید (لانگ) و فروش (شورت) هستند که می‌تواند به سوددهی معاملات در روزهای قرمز بازار کمک کند. البته معاملات تعهدی از نوع دارای تاریخ سررسید هستند و قراردادهای کاربران تنها ۳ روز ماندگاری خواهند داشت. پس از طی این زمان، معامله منقضی شده و بسته می‌شود. لازم به ذکر است که کاربران امکان معامله با اهرم ۳ برابر را دارند.

کاربران با استفاده از معاملات تعهدی والکس می‌توانند از مزایایی مانند فرصت کسب سود در بازار نزولی، بازدهی بالاتر نسبت به معاملات اسپات، پتانسیل سود بیشتر با اهرم ۳X و افزایش میزان سرمایه با دریافت اعتبار از صرافی بهره‌مند می‌شوند. لازم به ذکر است که معامله در این بازار به دلیل بهره‌گیری از لوریج، نیاز به دانش و شناخته کافی از بازار است.

چرا در فیوچرز معامله کنیم؟

همان‌طور که گفتیم معامله فیوچرز برای شرکت‌ها و کسانی که دانش و تجربه بالایی دارند بسیار مناسب است؛ زیرا می‌توانند ریسک سرمایه‌گذاری را مدیریت کنند و سودآوری را افزایش دهند. علاوه‌براین کاربران ایرانی برای انجام معاملات اهرمی، می‌توانند از بازاز معاملات تعهدی والکس بهره برده و به کسب سود بپردازند. در این مقاله سعی کردیم تمام ابعاد این بازار را مورد بررسی قرار دهیم تا اگر به آن علاقه‌مند شدید با آگاهی و اطلاعات کامل در آن سرمایه‌گذاری کنید. شما چه تجربه‌ای از این معاملات دارید؟