معرفی پروژه ژیروسکوپ از شبکه تا کوین Gyro و آینده آن

پروژه ژیروسکوپ، با هدف پشتیبانی از استیبل کوین‌ها از طریق مجموعه‌ دارایی‌های ذخیره شده، طراحی شده است. ژیروسکوپ یا دلار ژیرو، توکن اختصاصی این پروژه است که از طریق ذخیره دارایی، پشتیبانی شده و ثبات خود را حفظ می‌کند. باید گفت که به طور کلی، استیبل کوین تمایل بیشتری به آسیب پذیری دارد. به همین دلیل، ژیروسکوپ، با طبقه بندی ریسک‌ها و استفاده از مکانیسم تنظیم قیمت الگوریتمی از بروز آسیب‌ها جلوگیری می‌کند. به عنوان مثال، یکی از این ریسک‌ها، کاهش قیمت یا تغییر در قرارداد هوشمند دارایی است. در این مقاله، به معرفی کامل Gyroscope پروتکل، عملکرد آن و مکانیسم‌های استفاده شده در شبکه می‌پردازیم.

پروژه ژیروسکوپ چیست؟

در یک تعریف ساده، پروژه ژیروسکوپ (Gyroscope) پروتکلی برای ایجاد زیرساخت‌های قوی برای امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) در بلاکچین‌ها است. این پروژه دارای یک ارز به نام Gyro است که نسبت به تمام ریسک‌های موجود برای دیگر استیبل کوین‌ها، مقاومت دارد. تولد این ایده با طراحی یک کوین با ثبات برای پروتکل DeFi بود که توسط تیم توسعه دهنده‌اش، در آزمایشگاهی تحت عنوان FTL (Faster Than Light) انجام شد. در واقع، هدف این تیم از شروع پروژه ژیروسکوپ، راه اندازی یک شبکه یا پروتکل برای کاربرانی بود که به دنبال بهترین استیبل کوین غیرمتمرکز هستند.

سال ۲۰۱۸، تیم توسعه دهنده ژیروسکوپ، مقالاتی آکادمیک مربوط به اکوسیستم دیفای و استیبل کوین‌ها منتشر کردند. در این مقالات، این موارد را به رسمیت شناخته و به برخی از ریسک‌های فنی و اقتصادی آنها پرداختند. در واقع، این تیم با انتشار این مباحث، فضای خوبی برای معرفی پروژه ژیرو ایجاد کرد و توجه‌ها به آن جلب شد؛ چرا که ارز این پروژه، در برابر ریسک‌هایی مانند حاکمیت، اوراکل، نظارت و… انعطاف پذیری بالایی دارد.

تاریخچه پروژه ژیروسکوپ

همان‌طور که اشاره کردیم، مراحل اولیه معرفی این پروژه در سال ۲۰۱۸، توسط تیم توسعه دهنده آن شروع شد. در دسامبر ۲۰۲۰، وایت پیپر (White paper) ژیروسکوپ، به طور رسمی منتشر شد و به دنبال آن، در سال ۲۰۲۱، یک شبکه آزمایشی (Test Net) در اختیار کاربران قرار گرفت. این شبکه، Gamified است و در بستر Kovan قرار دارد.

عملکرد شبکه آزمایشی پروژه ژیروسکوپ

عملکرد این شبکه آزمایشی، دقیقا مشابه یک بازی است و کاربران، همان بازیکنان بازی هستند. این شبکه، سطوح مختلفی دارد و کاربران، پس از گذراندن هر سطح، وارد مرحله پیشرفته دیگری می‌شوند که طی آن، می‌توانند طراحی پروژه و میزان انعطاف پذیری آن را مورد آزمایش قرار دهند. پس از تکمیل هر سطح توسط کاربران، امتیاز مجازی آن به کاربر اعطا می‌شود که نشان از مشارکت فرد در پروتکل دارد. سطح دوم این آزمایش، اجرای معاملات آربیتراژ است که به کمک آن توکن Gyro برای خرید Gyro NFT، جمع آوری می‌شود.

این NFTها، تقریبا اولین بخش از مکانیسم رای گیری پروتکل Gyroscope هستند که مورد استفاده کاربران یا بازیکنان قرار می‌گیرد. هر یک از دارندگان (هولدرهای) Gyro NFT، دارای یک حق رای برای پیشنهاد حاکمیتی (Governance Proposal) و راه اندازی Gyroscope DAO است.

اولین پیشنهاد حاکمیتی Gyroscope پروتکل

اولین پیشنهاد حاکمیتی پروتکل که توسط یکی از کاربران ارائه شد، با اکثریت ۹۹/۸ درصدی از ۶۹۴۵ رای دهنده، به تصویب رسید. این پیشنهاد، سه هدف را با موفقیت دنبال کرد که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم.

• هدف اول، تایید محققان اصلی و تیم توسعه دهنده پروژه ژیروسکوپ بود. در ادامه آن، کاربر دستوری برای توسعه اولین نسخه از پروتکل ژیروسکوپ، صادر کرد.
• توزیع توکن حاکمیتی در سطح بالا را تایید کرد. این توزیع، معادل ۶۵ درصد برای جامعه پروتکل و ۳۵ درصد برای تیم اصلی آن بود.
• بخش چند امضایی سازمان مستقل غیرمتمرکز ژیروسکوپ (Gyroscope DAO Multisig) را افتتاح کرد.

در حال حاضر، وضعیت پروژه ژیروسکوپ در بررسی کد قرار دارد. این در حالی است که کاربران می‌توانند مجموعه‌ای از حملات سیبل (Sybil) را تکمیل کرده و پشت سر بگذارند. این موضوع، برای جلوگیری از چند هویتی شدن کاربران طراحی شده است که تاثیرگذاری هر کاربر را بر تصمیمات حاکمیتی پروژه بیشتر می‌کند. همچنین، آزمایشگاه FTL، قصد دارد که اولین مجموعه بازارساز خودکار (AMM) را به زودی راه اندازی کند. راه اندازی این بازارساز، بر بستر پالیگان (Polygon) انجام می‌شود ولی قبل از هر چیزی، باید پروتکل ژیروسکوپ بر بستر شبکه اصلی اتریوم راه اندازی شود که ممکن است مدت زمانی طول بکشد.

اصول اولیه حاکمیت پروژه ژیروسکوپ

پروژه ژیروسکوپ، علاوه بر مکانیسم‌هایی برای ایجاد پایداری و زیرساخت‌های قوی، دو اصل حاکمیت دیگر نیز دارد. در واقع، هدف تمام این اصول حاکمیتی در شبکه ژیروسکوپ، مربوط به هماهنگی بهتر اعضای فعال و منافع بلند مدت آنها است. این اهداف به کمک به حداقلی شدن دارایی قابل استخراج حاکمیتی (GEV) عملی می‌شود. این اصول اولیه حاکمیتی شبکه ژیروسکوپ، تحت عنوان جریان‌های نقدی مشروط و تایید خوشبینانه شناخته می‌شوند.

اصل حاکمیتی جریان‌های نقدی مشروط

ممکن است در عملیات شبکه ژیروسکوپ، پروتکل جریان‌های نقدی فعال شود. از این رو، این پروتکل با تعیین نحوه توزیع جریان‌های نقدی، به کاهش دارایی قابل استخراج حاکمیتی کمک می‌کند. در واقع، عملکرد آن به شیوه‌ای است که تمام جریان‌های عملیاتی شبکه را به سمت ذخایر همه جانیه هدایت می‌کند. اگر فعالیتی در شبکه انجام شود که سیستم را تخریب کرده یا در حالت ناسالم قرار دهد، این پروتکل، جریان‌های نقدی شبکه را به عنوان دارایی‌های ذخیره شده در سیستم حفظ می‌کند تا از آسیب بیشتر به سیستم جلوگیری شود.

اصل حاکمیتی تایید خوشبینانه

مکانیسم تایید خوشبینانه مربوط به فعالان بخش حاکمیتی شبکه ژیروسکوپ می‌شود. عملکرد آن به شیوه‌ای است که تمام تغییرات حاکمیتی را بر اساس فرایند قفل زمانی و حق وتو انجام می‌دهد. در این صورت، انگیزه فعالان حاکمیتی با دیگر کاربران شبکه، همسو می‌شود و در نهایت، عملکرد سیستم بهبود می‌یابد.

طراحی اوراکل شبکه ژیروسکوپ

شبکه ژیروسکوپ، در یک ساختار اوراکل سفارشی شده فعالیت می‌کند. این ساختار شامل فید قیمتی مثلثی (TPF) و پیاده سازی سفارشی (BPT) است. در ساختار فید قیمتی مثلثی (TPF)، ارائه دهنده اوراکل برای تامین داده خود به پرایس فید نیاز ندارد. بلکه، نیاز خود را به چندین منبع داده ارسال می‌کند، سپس، قیمت نهایی دریافتی را به چندین اوراکل دیگر می‌فرستد.

همچنین، پروتکل پیاده سازی سفارشی (BPT)، رویکردهایی برای قیمت گذاری استخرهای نقدینگی دارد که نسبت به تغییر مقاوم هستند. در شبکه ژیروسکوپ، از این اوراکل با طراحی و اجزای مستحکم استفاده شده تا در کنار یکدیگر، امکان گسترش دامنه و آستانه تحمل بالاتری داشته باشد. به طور کلی، به عملکرد هر چه بهتر شبکه کمک می‌کند.

مکانیسم‌های پروتکل ژیروسکوپ

اصلی‌ترین ویژگی Gyroscope پروتکل، استیبل کوین GYD است. قیمت این ارز توسط مکانیسم‌های متفاوتی که در پروتکل وجود دارد، ثابت می‌ماند. در واقع، این مکانیسم‌ها، ارزش را تثبیت می‌کنند. در ادامه به معرفی برخی از آنها و همچنین عملکردشان می‌پردازیم.

ذخیره همه جانبه (All-Weather Reserve)

یکی از مکانیسم‌های پروژه ژیروسکوپ، ذخیره همه جانبه است که به کمک آن، ذخیره‌ای از دارایی شما گرفته می‌شود. خطرات زیادی برای ثبات قیمت دارایی‌های دیجیتال وجود دارد. به کمک این ذخیره، از بروز خطرات اصلی که می‌تواند سیستم دارایی را بی ثبات کند، جلوگیری می‌شود. رزرو دارایی در یک صندوق تفکیک شده قرار می‌گیرد. نکته‌ مهم در این مکانیسم، عدم سرایت ریسک‌ها، خطرات یا شکست‌ها به تمام خزانه پروتکل است.

یعنی، اگر هر یک از دارایی‌های موجود در یک صندوق ذخیره، به حالت پیش فرض خود یا صفر بازگردد یا قراردادهای هوشمند آن دارایی ذخیره شده هک شوند، آسیبی به دیگر صندوق‌های خزانه وارد نمی‌شود. در واقع، پروتکل ژیروسکوپ، با طبقه بندی ریسک‌ها و خطرات بین خزانه‌ها، از انتقال و سرایت آنها بین دیگر صندوق‌ها جلوگیری می‌کند.

محدوده قیمت الگوریتمی (Algorithmic Price Bounding)

دومین مکانیسم پروژه ژیروسکوپ، محدوده قیمت الگوریتمی است که پس از عبور از مکانیسم ذخیره همه جانبه فعال می‌شود. در واقع، زمانی که ذخیره دارایی در اولین مکانیسم، شوک بزرگی را تجربه می‌کند، قیمت آن به شدت کاهش می‌یابد. طی این کاهش قیمت، سیستم به صورت خودکار روی حالت زیر خط وثیقه گذاری قرار می‌گیرد که پس از آن، مکانیسم محدوده قیمت الگوریتمی فعال می‌شود.

طبق این مکانیسم، مقداری از دارایی‌های ذخیره شده هر کاربر، کاهش داده می‌شود و باید برای بازخرید آنها، فقط یک GYD خرج کنند. البته، قیمت خرید مجدد دارایی‌ها، طبق الگوریتم و به کمک بازارساز خودکار (AMM) مشخص می‌شود. تعیین محدوده قیمت الگوریتمی، قوانین خاصی دارد و به نسبت‌های متفاوتی درباره دارایی و قیمت‌های آن مربوط می‌شود.

PAMM

بالاتر، به دو نمونه از مکانیسم‌های پروژه ژیروسکوپ پرداختیم که شامل مکانیسم‌های پایداری هسته این پروژه می‌شوند. آنها، از طریق دو بازارساز خودکار (AMM) که توسط آزمایشگاه FTL به صورت اختصاصی طراحی شده است، عمل می‌کنند. اولین گزینه، بازارساز بازار اولیه (PAMM) و دومین گزینه، بازارساز بازار ثانویه (SAMM) است.

PAMM به کاربران کمک می‌کند تا به مینت کردن استیبل کوین ژیروسکوپ یا دلار آن بپردازند. این عمل از طریق سپرده‌گذاری دارایی‌های ذخیره شده یا آزادسازی دلار ژیرو و دریافت این دارایی از ذخایر انجام می‌شود. کاربران با انجام این‌ فعالیت‌ها، می‌توانند ژیرو دلار را بدون هیچ‌گونه مجوز یا صادرکننده مرکزی مینت کنند.

SAMM

SAMMها یا همان بازارسازهای خودکار ثانویه، شبکه‌ای از بازارهای مستقل هستند که روی نقدینگی یک محدوده قیمتی تمرکز دارند. این محدوده‌ها، توسط بازارساز خودکار اولیه (PAMM) تعیین می‌شود. در واقع، SAMMها و استخرهای نقدینگی، در کنار یکدیگر، صرافی غیرمتمرکز با میزان نقدینگی بالا را می‌سازند. بازارساز خودکار ثانویه، دقیقا پس از حفظ نقدینگی توسط بازارساز خودکار اولیه، فعال می‌شود. SAMM، کمک می‌کند نقدینگی، مقاومت بالایی در برابر هر اختلالی داشته باشد.

برای آشنایی با مفهوم DeX، مقاله صرافی غیرمتمرکز چیست را مطالعه کنید.

همان‌طور که اشاره کردیم، هدف این پروژه، ایجاد زیرساخت قوی برای امور مالی غیرمتمرکز است. Gyroscope پروتکل، به کمک تمام این مکانیسم‌ها، قیمت دارایی‌ها را به صورت ثابت نگه می‌دارد. بسیاری از سرمایه‌گذاران، به دلیل عدم پایداری قیمت در استیبل کوین‌ها، آنها را انتخاب نمی‌کنند. ژیروسکوپ این باور را تغییر داده و باعث ورود سرمایه پایدار به یک استیبل کوین اختصاصی شده است.

آینده ارز دیجیتال و پروژه ژیروسکوپ

پروژه ژیروسکوپ، آینده بسیار حساس و پر فراز و نشیبی دارد. چرا که رقابت با استیبل کوین‌های دیگر، کار ساده‌ای نیست. به هر حال، این پروژه با یک روند آرام و یکسان، به مسیر خودش ادامه می‌دهد و در حال حاضر، در مراحل ساخت و آزمایش است. پیش‌بینی می‌شود که اگر در آینده، اتفاقات بدی برای بازار ارزهای دیجیتال رخ دهد یا پایداری دیفای برهم بخورد، احتمالا کاربران زیادی به سمت ژیروسکوپ هجوم می‌آورند. البته، این پیش‌بینی تنها مربوط به ریسک‌های بازار ارز دیجیتال نمی‌شود. در هر صورت، این ایده‌ی جذاب به دلیل محیط امن و پایداری که ایجاد می‌کند، آینده خوبی پیش رو دارد. نظر شما در این باره چیست؟ به‌نظرتان ارزش سرمایه‌گذاری دارد؟