استیکینگ چیست؟ همه چیز درباره staking ارز دیجیتال

فعالیت در بازار ارزهای دیجیتال، تنها به سرمایه گذاری و ترید ارز دیجیتال خلاصه نمی‌شود. روش های کسب درآمد دیفای تنوع بالایی دارد که یکی از آنها، استیکینگ (Staking) یا سپرده گذاری ارز دیجیتال است. این روش یکی از قدیمی‌ترین روش‌های کسب درآمد غیرفعال در بازار ارزهای دیجیتال است. برای کسب درآمد از این روش، ابتدا باید با برخی از مفاهیم پایه آن آشنا شوید و سپس، به سراغ آموزش‌های اصلی آن بروید.

در این مقاله با مفهوم استیکینگ، مزایا، معایب و انواع آن آشنا می‌شویم و به بررسی ریسک‌های این فرایند می‌پردازیم.

استیکینگ چیست؟

قبل از آشنایی با مفهوم سپرده‌ گذاری ارز دیجیتال، باید به پروتکل‌های اجماع در بلاکچین‌ها بپردازیم. پروتکل‌های اجماع برای بهبود امنیت در شبکه بلاکچین به کار می‌رود. به عنوان مثال، در بلاکچین بیت کوین، از پروتکل اجماع اثبات کار (PoW) استفاده می‌شود. پیاده‌سازی این پروتکل بر روی شبکه، به ماینینگ (Mining) یا استخراج ارز دیجیتال نیاز دارد. انجام فرایند ماینینگ به دستگاه‌هایی با قدرت پردازش بالا و گران قیمت نیاز است که به واسطه آن، ماینر به حل مسائل دشوار ریاضی پرداخته و بلاک‌های بلاکچین را تولید می‌کند.

برخی دیگر از شبکه‌های بلاکچین، برای حفظ و بهبود امنیت شبکه، از پروتکل اجماع اثبات سهام (PoS) استفاده می‌کنند. این پروتکل همراه با سپرده‌گذاری یا سهام‌گذاری کاربران شبکه یا پلتفرم غیرمتمرکز دیفای انجام می‌شود. به عنوان مثال، کاربران مقداری از دارایی خود را در یک کیف پول مخصوص قفل می‌کنند. هر چه میزان این دارایی‌های قفل شده بیشتر باشد، آن کاربر حق مشارکت بیشتری در اعتبارسنجی شبکه دارد.

حالا ممکن است برای شما سوال پیش بیاید که این استیکینگ (Staking)، چه سودی برای کاربران دارد؟ باید بگوییم که هر چه دارایی بیشتر در شبکه قفل شود، نسبت به آن، پاداشی به کاربر تعلق می‌گیرد. میزان پاداشی که به کاربران تعلق می‌گیرد، به مدت زمان سپرده‌گذاری، مقدار دارایی و نوع شبکه بستگی دارد.

تاریخچه سپرده گذاری ارز دیجیتال

استفاده از استیکینگ یا پروتکل اجماع اثبات سهام، برای اولین در سال ۲۰۱۲، توسط دو فرد به نام‌های سانی کینگ (Sunny King) و اسکات نادال (Scott Nadal) انجام شد. همانطور که می‌دانید معروف‌ترین بلاکچینی که از پروتکل اثبات سهام استفاده می‌کند، شبکه اتریوم است. ولی باید بگوییم که اولین ارز دیجیتال که قابلیت Staking داشت، پیرکوین (Peercoin) بود. پس از این ارز دیجیتال، بسیاری دیگر از شبکه‌های بلاکچین تصمیم به استفاده از پروتکل اجماع اثبات سهام گرفتند.

روش‌های استیکینگ

به طور کلی، سه روش برای استیکینگ ارز دیجیتال وجود دارد که باید با توجه به پلتفرم سپرده گذاری و میزان سرمایه برای سپرده‌گذاری، یکی از این سه روش را انتخاب کنید.

استیکینگ به روش سرد (Cold Staking)

این روش معمولا برای سرمایه‌های زیاد استفاده می‌شود. در این روش، شما سرمایه خود را کیف پول‌های آفلاین یا سرد قفل می‌کنید و تا هر زمان که سرمایه شما در این کیف پول باقی بماند، سود آن به شما تعلق می‌گیرد. هر زمان که دارایی خود را از کیف پول خارج کنید، سود آن مدت زمان محاسبه شده و به حساب شما واریز می‌شود. همانطور که اشاره کردیم، این روش برای دارایی‌های زیاد که امنیت بسیار بالایی نیاز دارند، استفاده می‌شود.

استیکینگ به روش قفل شده (Locked Staking)

در روش سپرده‌گذاری قفل شده، شما دارایی خود را در کیف پول صرافیتان استیک می‌کنید. سپس، به صورت روزانه، سود دارایی شما محاسبه می‌شود. هر زمان که بخواهید، می‌توانید دارایی خود را از حالت سپرده‌گذاری خارج کنید و مجموع سود روزهای سپرده‌گذاری را دریافت کنید. البته برخی از کیف پول‌ها، مدت زمان مشخصی برای سپرده گذاری دارند و زودتر از آن زمان، امکان برداشت دارایی وجود ندارد.

استیکینگ به روش منعطف (Flexible Staking)

در این شیوه، هر زمان که بخواهید، امکان برداشت دارایی خود از حالت سپرده‌گذاری را دارید. همچنین، به راحتی می‌توانید ترید انجام دهید. این روش در کیف پول‌های داغ یا نرم‌افزاری امکان‌پذیر است و معمولا سوددهی کمتری نسبت به روش‌های دیگر دارد.

بهترین ارزهای دیجیتال برای استیکینگ

در حال حاضر، تعداد ارزهای دیجیتالی که امکان استیکینگ را به کاربرانش می‌دهد، بسیار زیاد است. ولی بسیاری از آنها، نقدینگی و اعتبار بالایی ندارند و ممکن است گزینه خوبی برای شروع سپرده‌گذاری نباشند. در ادامه به برخی از بهترین ارزهای دیجیتال برای سپرده‌گذاری می‌پردازیم.

اتریوم (ETH)

همان‌طور که می‌دانید، اتریوم (ETH) پس از بیت کوین، از محبوب‌ترین ارزهای دیجیتال است. اتریوم در نسخه اولیه‌اش، بر اساس پروتکل اثبات کار (POW) کار می‌کرد ولی در نسخه جدید، یعنی اتریوم ۲٫۰، پروتکل خود را به اثبات سهام (POS) تغییر داده است. برای استیکینگ در شبکه اتریوم، دست کم باید ۲۳ اتریوم را در شبکه قفل کنید.

تزوس (XTZ)

بلاکچین ارز تزوس (XTZ) براساس اگوریتم اجماع اثبات سهام جاری (LPoS) کار میکند. Staking در این بلاکچین، هیچ محدودیتی ندارد. یعنی شما با یک ارز دیجیتال XTZ هم می‌توانید سپرده‌گذاری را شروع کنید. سوددهی این شبکه معمولا هر ۳۵ تا ۴۰ روز انجام می‌شود و نرخ سود سالانه استیکینگ شبکه تزوس، بین ۴.۷۲ تا ۵.۹ درصد است.

بایننس کوین (BNB)

ارز دیجیتال بایننس (BNB) نیز یکی دیگر از ارزهای دیجیتال محبوب است که Staking در شبکه آن با هیچ محدودیتی رو به رو نیست. سوددهی این شبکه هر ۷ روز انجام می‌شود و نرخ سود سالانه سپرده‌گذاری آن، بین ۶ تا ۹ درصد است. صرافی بایننس یکی از پلتفرم‌هایی است که به شیوه سنتی، وام کریپتو نیز به کاربرانش اعطا می‌کند.

کیک (CAKE)

ارز دیجیتال کیک (CAKE)، توکن اختصاصی صرافی غیرمتمرکز پنکیک سواپ است. برای مشارکت در استیکینگ این صرافی، باید کیف پول تراست ولت، متامسک یا بایننس والت چین خود را به پنکیک سواپ متصل کنید. نرخ سود سالانه سپرده گذاری این شبکه، بین ۳۵ تا ۳۹ درصد است.

متیک (MATIC)

ارز دیجیتال متیک (MATIC)، توکن بومی در شبکه پالیگان است که یکی از رقبای اصلی شبکه اتریوم به حساب می‌آید. برای شرکت در اعتبارسنجی این شبکه، ابتدا باید کیف پول متامسک خود را به شبکه پالیگان متصل کرده و حداقل ۲ توکن متیک در کیف پول خود داشته باشید. نرخ سوددهی سالانه این شبکه، ۱۴ درصد است.

پلتفرم‌های استیکینگ

بهترین پلتفرم‌هایی که میتوانید برای سپرده گذاری ارز دیجیتال از آنها استفاده کنید، صرافی‌ها و کیف پول‌های ارز دیجیتال است. البته قبل از انتخاب صرافی و کیف پول مد نظرتان باید به موارد مهمی دقت کنید. برخی از نکات مهم در انتخاب پلتفرم مناسب برای استیکینگ و کسب درآمد غیر فعال از ارزهای دیجیتال عبارت‌اند از:

• این پلتفرم از چه تعداد ارز دیجیتالی برای سپرده‌گذاری پشتیبانی می‌کند؟
• این پلتفرم چه مقدار نقدینگی در استخر نقدینگی خود دارد؟
• نرخ سالانه این پلتفرم چقدر است؟
• کارمزد دریافتی این پلتفرم چقدر است؟
• دوره پرداخت پاداش به کاربران این پلتفرم، هر چند وقت یکبار است؟

کیف پول‌ها

یکی از بهترین کیف پول‌هایی که می‌توانید برای Staking از آن استفاده کنید، تراست ولت است. این کیف پول رابط کاربری بسیار ساده‌ای دارد، به طوری که افراد مبتدی هم می‌توانند از آن استفاده کنند. شما با مطالعه صفحه مربوط به استیکینگ در تراست ولت، امکان انتخاب ارز دیجیتال مورد نظر خود را دارید. پس از آن، مرحله سپرده‌گذاری آغاز می‌شود.

صرافی‌های غیرمتمرکز

صرافی‌های غیرمتمرکز از مهم‌ترین پایگاه‌های استیکینگ هستند. این صرافی‌ها در کنار سایر خدمات مانند وام‌دهی و ییلد فارمینگ به کاربران امکان سپرده‌گذاری رمزارزها را نیز می‌دهند. در ادامه مهم‌ترین این دکس‌ها را نام می‌بریم:

• پنکیک سواپ
• سوشی سواپ
• یونی سواپ
• لیدو استیکینگ

صرافی‌های متمرکز

در حال حاضر، بسیاری از صرافی‌ها امکان Staking را برای کاربران فراهم می‌کنند. برخی از این صرافی‌ها عبارت‌اند از:

• صرافی بایننس: پشتیبانی بیش از ۷ کوین برای سپرده گذاری
• صرافی کوکوین: پشتیبانی بیش از ۵۰ کوین برای سپرده گذاری
• صرافی کراکن: پشتیبانی بیش از ۱۶ کوین برای سپرده گذاری
• صرافی کوینکس: پشتیبانی بیش از ۱۰ کوین برای سپرده گذاری

محاسبه سود استیکینگ

یکی از تعاریف مهم در سپرده گذاری، نرخ سود سالانه (Annual Percentage Yield) با نام اختصاری “APY” است. این تعریف به سه عامل نوع، تعداد ارز دیجیتال و مدت زمان سپرده‌گذاری بستگی دارد. نرخ سود سالانه با درصد محاسبه می‌شود. اگر بخواهیم بیشتر توضیح بدیم، محاسبه این نرخ سوددهی سالانه کاملا بستگی به پلتفرم Staking شما دارد. هر چه تعداد ارز دیجیتال بیشتر و مدت زمان سپرده‌گذاری طولانی‌تر باشد، سوددهی سالانه آن نیز بیشتر می‌شود.

در ادامه با مثالی محاسبه سود Staking را توضیح می‌دهیم. فرض کنید قصد استیکینگ ارز ترون را در کیف پول تراست ولت دارید. میزان APY ترون در این کیف پول ۳.۵۰ تا ۵ درصد است. اگر نرخ سود سالیانه را ۵ درصد بگیریم به این معنی است که سود شما از استیکینگ بر اساس قیمت لحظه‌ای این رمزارز در سال ۵ درصد خواهد بود. حال اگر قیمت ترون ۰.۰۷۷ دلار باشد و شما ۱۰۰۰ ترون استیک کنید، در یک سال ۵۰ ترون سود خواهید کرد که با توجه به قیمت ترون ۳.۸۵ دلار خواهد بود. حال برای محاسبه سود ماهیانه و روزانه، کافیست این رقم را بر ۱۲ و ۳۶۵ تقسیم کنیم. البته ما در این مثال قیمت ترون را در طول یک سال ثابت در نظر گرفتیم که قطعا اینطور نخواهد بود. بنابراین به دلیل نوسان بازار ارز دیجیتال، پیش‌بینی دقیق سود استیکینگ غیرممکن است.

ریسک استیکینگ ارز دیجیتال

همانطور که می‌دانید بازار ارز دیجیتال به واسطه ارائه فناوری‌های نوین، همواره با جذابیت همراه است؛ اما این جذابیت بدون ریسک نیست. در واقع در این مارکت راه‌های مختلف و متنوعی برای کسب سود وجود دارد، ولی این روش‌های کسب سود، با ریسک و خطر همراه است. استیکینگ نیز به عنوان یکی از راه‌های کسب سود، می‌تواند برای کاربران این مارکت، ریسک‌هایی نیز به همراه داشته باشد. در ادامه به بررسی ریسک‌های استیک کردن ارز دیجیتال می‌پردازیم.

خطر هک پلتفرم‌های استیکینگ

یکی از مهم‌ترین ریسک‌ها در استیکینگ، خطر هک شدن دارایی‌ها در شبکه بلاکچین است. بارها در اخبار شنیده‌ایم که پلتفرم‌های دیفای که خدمات Staking ارائه می‌دهند، مورد هجوم هکرها قرار گرفته‌اند و دارایی کاربران مورد سرقت واقع شده است. به همین دلیل، بهتر است که قبل از انتخاب پلتفرم مناسب برای سپرده‌گذاری، از امنیت و اعتبار آن آگاه شوید.

قفل شدن دارایی

یکی از ریسک‌های موجود در فرایند سپرده‌گذاری، قفل شدن دارایی در استخرهای تامین نقدینگی است. کاربران برای استیکینگ دارایی‌های خود باید طبق زمان‌های تعیین شده، رمزارزهای خود را در پلتفرم مورد نظر قفل کنند. بنابراین کاربر در طی این زمان، امکان دسترسی به دارایی‌های خود را ندارد. به خودی خود شاید این زمان قفل شدن رمزارزها، ریسکی نداشته باشد؛ اما زمانی که بازار با ریزش شدید مواجه می‌شود، کاربر امکان برداشت دارایی و فروش آن را ندارد تا از ضرر بیشتر اجتناب کند. بنابراین در زمان ریزش‌های شدید بازار، کاربر متحمل ضررهای بیشتری خواهد شد و از طرفی دیگر با افت قیمت دارایی استیک شده، میزان سود استخر نیز کاهش زیادی پیدا می‌کند.

انتخاب ولیدیتور نامعتبر

ولیدیتورها در شبکه‌های اثبات سهام، وظیفه تایید تراکنش‌ها را بر عهده دارند. برای ایفای نقش ولیدیتور، کاربر باید مقدار زیادی از یک رمزارز را در اختیار داشته باشد تا به یک نود بدل شود. این موضوع یکی از ریسک‌های موجود در پلتفرم‌های استیکینگ است. زیرا ولیدیتوری که تعداد بسیار زیادی از رمزارزها را در اختیار داشته باشد، توانایی دستکاری شبکه را نیز بدست می‌آورد که اصطلاحا به آن نود بدکار گفته می‌شود. حال شبکه جریمه‌هایی مانند زندانی کردن برای این نود بدکار در نظر می‌گیرد. زمانی که ولیدیتور بدکار زندانی شود، پاداشی دریافت نمی‌کند و دارایی‌ها نیز در زمان بیشتری قفل می‌مانند. در زمان جریمه، نمایندگان (کاربران استیک کننده) نیز سودی دریافت نمی‌کنند.

آفلاین شدن ولیدیتور

گاهی ممکن است ولیدیتور آفلاین شود. در طی زمان آفلاین شدن ولیدیتور، نمایندگان نیز سودی کسب نمی‌کنند. حال آفلاین شدن ولیدیتور ممکن است به دلیل آپدیت شبکه، مشکلات شبکه و سرعت پایین اینترنت نود و قدرت پایین سرور باشد. زمانی که ولیدیتور آفلاین شود یا از کار بیافتد؛ شبکه نود خاطی را جریمه می‌کند. معمولا جریمه نود خاطی، ۰.۰۱ درصد از کل دارایی‌های استخر است که شامل دارایی نمایندگان نیز می‌شود.

امکان متمرکز شدن شبکه

شاید سپرده گذاری به مقیاس‌پذیری بلاکچین کمک کند ولی این یک تهدید برای تمرکززدایی به حساب می‌آید. پروژه‌هایی که معمولا نقدینگی کمتری دارند، حق مشارکت در اعتبارسنجی را به کاربرانی می‌دهند که سپرده بیشتری در شبکه داشته باشند. یعنی هر چه سپرده شما بیشتر باشد، حق بیشتری در اعتبارسنجی شبکه خواهید داشت که این موضوع باعث تمرکززدایی در شبکه می‌شود.

کاهش نقدینگی

فرض کنید رمزارزی را برای استیکینگ انتخاب کرده‌اید که نقدینگی کمی دارد و در صرافی‌های کمی لیست شده است. Staking این رمزارز ممکن است سود خیلی بالایی داشته باشد؛ ولی سود زیاد آن عملا به درد شما نمی‌خورد. زیرا بازار و نقدینگی لازم برای فروش آن وجود ندارد و ممکن است شما صاحب اول و آخر آن رمزارز باشید. بنابراین اگر قصد استیکینگ دارید، حتما از ارزهای دیجیتال معتبر استفاده کنید.

مزایای و معایب استیکینگ ارز دیجیتال

کاربران با استیکینگ دارایی‌های خود، علاوه بر مشارکت در کارکرد بلاکچین، به کسب سود می‌پردازند. مزایای سپرده‌گذاری عبارتند از:

• امکان کسب درآمد انفعالی: با Staking رمزارزها، کاربران نیازی به ترید ندارند و با مقدار مشخصی ارز دیجیتال می‌توانند به سپرده‌گذاری و کسب سود بپردازند.
• حافظ محیط زیست: از آنجایی که مانند فرایند ماینینگ نیازی به مصرف برق بالا نیست، برای محیط زیست مناسب‌تر است.
• شروع با هزینه کم: برخلاف ماینینگ که به هزینه اولیه بالا برای راه‌اندازی نیاز دارد؛ شروع استیکینگ نیاز به سرمایه زیادی ندارد.
• فرایند ساده استیکینگ: کار با پلتفرم‌های Staking ساده است و نیاز به دانش اولیه بالایی ندارد.
• امکان کسب سود در کنار هولد: کاربرانی می‌توانند به واسطه استیک کردن ارز دیجیتال، در کنار هولد کردن آنها به کسب سود بپردازند.

استیکینگ در کنار مزایای زیادی که دارد، همراه با معایبی است که قبل از اقدام به آن، باید در نظر داشته باشید. معایب سهام‌گذاری عبارتند از:

• نیاز به سرمایه زیاد: برای شروع فرایند سهام گذاری می‌توان با مقدار خیلی کم رمزارز به Staking پرداخت؛ اما برای کسب سود بالا نیاز به سرمایه زیاد است.
• عدم شفافیت برخی از پلتفرم‌ها: برخی از پروتکل‌های سپرده‌گذاری اطلاعات دقیقی از میزان دارایی موجود در استخر استیکینگ و سود کاربران ارائه نمی‌دهند که باعث سردرگمی کاربران خواهد شد.
• احتمال عدم کسب سود: ممکن است رشد شبکه از آن چیزی که انتظار می‌رود، کندتر پیش رود و هیچ سودی از استیکینگ به دست نیاید.

نحوه استیک کردن ارز دیجیتال

حال که با مفهوم استیکینگ و روش محاسبه سود آن آشنا شدید، به صورت مختصر استیکینگ در تراست ولت را توضیح می‌دهیم.

• وارد اپلیکیشن تراست ولت شده و روی تب Discover کلیک کنید. در اولین بخش به نام Staking نام رمزارزهایی که برای سپرده‌گذاری در دسترس هستند لیست شده است. به عنوان مثال ما ارز ترون را برای استیک انتخاب می‌کنیم.

• سپس روی گزینه Stake کلیک کرده و وارد بخش استیک می‌شویم. در این بخش اطلاعاتی مانند میزان رمزارز فعال برای استیک، حداقل رمزارز قابل استیک، سود سالانه و زمان قفل دارایی نمایش داده می‌شود. گزینه آبی رنگ Stake را لمس کنید. در این صفحه میزان دارایی که قصد استیک آن را دارید را وارد کنید. در بخش VALIDATOR می‌توانید ولیدیتور را انتخاب کنید. سپس روی CONTINUE کلیک کرده و در صفحه بعد تایید استیکینگ را انجام دهید.

تفاوت ییلد فارمینگ با استیکینگ ارز دیجیتال

ییلد فارمینگ یکی از مفاهیم جدیدتر نسبت به استیکینگ در بازار ارزهای دیجیتال است. ییلد فارمر کسی است که در فرایند ییلد فرمینگ شرکت می‌کند و به طور مستقیم، دارایی خود را برای تامین نقدینگی پروتکل‌های دیفای (DeFi) قرض می‌دهد و پاداش آن را به صورت توکن، دریافت می‌کند. ییلد فارمینگ نسبت به سپرده‌گذاری، سوددهی بسیار بالاتر و خطرات خیلی بیشتری دارد.

در این مقاله سعی کردیم مفهوم Staking را شرح دهیم و مزایا و معایب، ریسک‌ها و انواع سهام‌گذاری آن را برشماریم. لازم به ذکر است حتما پیش از استفاده از پلتفرم‌های استیکینگ، به صورت کامل در مورد آنها تحقیق و مطالعه کنید.